شاخص‌های راستی آزمایی رفع تحریم‌ها در بخش انرژی، صنعت و فناوری هوایی

به گزارش مجله خبری نگار در بخشی از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است.

رهبر انقلاب در ارتباط تصویری با مردم آذربایجان شرقی (۲۹/۱۱/۱۳۹۹) درباره سیاست جمهوری اسلامی در مورد برجام فرمودند: «حرف‌هایی زده می‌شود، وعده‌هایی داده می‌شود. من می‌خواهم امروز فقط همین یک کلمه را بگویم؛ بگویم ما حرف و وعده خوب خیلی شنیده ایم که در عمل، آن حرف‌ها و وعده‌ها نقض شده و ضدّش عمل شده. حرف فایده ندارد، وعده فایده ندارد؛ این دفعه فقط عمل، عمل؛ عمل از طرف مقابل را ببینیم، ما هم عمل خواهیم کرد.

با حرف و وعده و اینکه ما این کار را خواهیم کرد، آن کار را خواهیم کرد جمهوری اسلامی این دفعه قانع نخواهد بود، مثل گذشته نخواهد بود. علاوه بر این بحث راستی آزمایی هم از بحث‌های بسیار مهمی است که ما حتماً بر آن تأکید داریم. ما وقتی تعهداتمان را در چارچوب برجام اجرا می‌کنیم، نماینده آژانس نظارت دارد. این کاری است که نمایندگان آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام می‌دهند و آن‌ها مشخص می‌کنند که تعهد ایران انجام شده یا انجام نشده است. سابقه کار ما روشن است. ما وقتی موردی را قبول می‌کنیم، به تعهداتمان هم عمل می‌کنیم؛ اما در ارتباط با لغو تحریم‌هایی که باید آمریکایی‌ها انجام بدهند، ما باید به عنوان کشور ذی نفع راستی آزمایی کنیم؛ یعنی اگر آمریکایی‌ها می‌گویند ما تحریم نفت یا پتروشیمی ایران را برداشتیم، ما نمی‌توانیم فقط به امضای یک نامه یا اعلام موضع رضایت بدهیم.

اگر امضاء همراه با فرایندی برای راستی آزمایی اقدامات نباشد، معنی ندارد. به طور مثال، نفت فروختن ما یکسری لوازمی دارد. شرکتی که می‌خواهد از ایران نفت بخرد، نباید از تحریم شدن توسط آمریکا هراس داشته باشد. درحقیقت مجموعه‌ای از تحریم‌ها باید لغو بشود تا فروش نفت به صورت دقیق و کامل انجام شود. یعنی اگر اعلام شود که تحریم نفت ایران لغو شد، فی نفسه نمی‌تواند کفایت کند. باید در کنارش تضمین‌هایی هم وجود داشته باشد که مشکلی برای فروش نفت هم پیش نیاید».

براساس فرمایشات مقام معظم رهبری، هدف این گزارش ارائه شاخص‌هایی جهت راستی آزمایی لغو تحریم‌ها در بخش‌های انرژی، صنعت و فناوری هوایی است. نتایج این گزارش در بخش انرژی نشان می‌دهد که تحریم صادرات نفت یکی از ارکان مهم تحریم‌های وضع شده توسط آمریکا می‌باشد. پس از لغو یکباره تحریم‌های مرتبط با صادرات نفت و فرآورده، ضروری است انتفاع اقتصاد ایران از ناحیه رفع آن تحریم، در بازه زمانی مشخص و طی مراحل مختلف مورد راستی آزمایی قرار گیرد؛ این مراحل شامل اطمینان از انعقاد قرارداد فروش یکساله، حجم قرارداد فروش تا حداقل نیمی از سقف سهمیه ایران از اوپک، اطمینان از حمل و نقل نفتکش‌ها در آب‌های بین المللی و بنادر، سهولت در سوخت گیری، بیمه نفتکش، بیمه محموله و بیمه اتکایی و از همه مهم‌تر راستی آزمایی در مورد نقل و انتقال آزادانه و بی قید و شرط وجوه مالی سپرده شده حاصل از صادرات نفت است. در سایر موارد، تحریم‌های حاکم بر خرید کالا و تجهیزات نفت و گاز و صنعت برق کشور باید لغو شوند، به طوری که شرکت‌ها و فعالان این حوزه در کشور بتوانند سفارش خرید به صورت اعتباری را ثبت کنند و بدون حضور واسطه‌ها و از مبادی رسمی محموله‌ها ارسال و در گمرک کشور ثبت گردد. درخصوص قرارداد‌های نفتی، گازی و صنعت برق نیز شرکت‌های معتبر بین المللی بدون هراس با قرار ضمانت بتوانند وارد پروژه‌ها و قرارداد‌های بخش انرژی کشور شوند. راستی آزمایی انتفاع اقتصاد ایران از محل لغو تحریم‌های فوق، نیازمند طی شدن زمانی بین ۳ تا ۶ ماه است.

در بخش دوم گزارش یعنی صنعت و معدن، شاخص‌های راستی آزمایی در زیربخش‌های صنعت، پتروشیمی، صنعت خودروسازی و لوازم خانگی مورد بررسی قرار گرفت. از آنجایی که تحریم‌ها در بخش صنعت در ابعاد مختلفی تاثیرگذار است بازه زمانی راستی آزمایی لغو تحریم‌ها متفاوت خواهد بود. براساس نتایج این گزارش، راستی آزمایی انتفاع اقتصاد ایران از محل رفع تحریم حوزه‌های فوق الذکر بر مبنای شاخص‌هایی نظیر برگشت پایدار سهم ایران در واردات محصولات پتروشیمی بازار‌های بین المللی به ویژه کشور‌های اروپایی از طریق تدوین قرارداد‌های خرید بلندمدت، بهبود شرایط سرمایه گذاری خارجی در ایران از طریق ارتقاء رتبه بندی ایران توسط موسسات مالی و اعتباری معتبر خارجی، انعقاد قرارداد‌های تولید مشترک و امکان واردات مواد اولیه، قطعات گلوگاهی و تجهیزات مورد نیاز صنایع و صنایع معدنی داخلی با رعایت قانون حداکثر استفاده از توان تولید و خدماتی و حمایت از کالای ایرانی، تسریع در مراحل خرید و حذف اخذ مجوز‌های تعریف شده در مراحل مختلف خرید، فروش مستقیم محصولات صنعتی و معدنی و عدم نیاز به تعویض بارنامه ها، حضور واسطه ها، لغو دستورالعمل‌های حقوقی مربوط به قرار گرفتن شرکت‌های فعال در حوزه صنعتی و معدنی ایران در لیست تحریم ها، انجام خواهد شد.

در حوزه فناوری هوایی نتایج این گزارش حاکی از آن است که سه بخش تأمین هواپیما و قطعات، تعمیر و نگهداری و هوانوردی عمومی بیشترین تأثیرپذیری را از تحریم و سیاست‌های مغرضانه آمریکا علیه ایران داشته اند. از جمله شاخص‌های راستی آزمایی پیشنهادی در حوزه فناوری هوایی می‌توان خرید مستقیم و بدون واسطه هواگرد خارجی به همراه ارائه خدمات آموزشی و پشتیبانی، لغو تحریم‌ها در موضوع تعمیر، نگهداری و پشتیبانی هواپیما و تأمین تجهیزات مربوط به عملیات فرودگاهی اشاره کرد.