کشف کفش ۶۵۰ ساله در یک غار ماجرای جالبش را فاش کرد

به گزارش مجله خبری نگار، موضوع این مطلب درباره یک کفش ۶۵۰ ساله و مکان جالبی است که در آن کشف شد، زیرا محققان آن را در لانه یک همای سعادت یافتند.

البته همای سعادت پرنده‌ای است که جذابیت موضوع را برای مخاطب ایرانی افزایش می‌دهد، اما به هر ترتیب اگر بخواهیم نزدیک‌تر به دانش جانورشناسی صحبت کنیم باید بگوئیم که این کفش در لانه یک نوع لاشخور کشف شده که به دلیل تغذیه از استخوان، به «استخوان‌خوار» نیز معروف است. نام علمی آن Gypaetus Barbatus و نام انگلیسی آن Bearded vulture (کرکس ریش دار) است.

این صندل بافته شده از چمن‌ها و شاخه‌ها که «آگوبیا» نامیده می‌شود، به گفته پژوهشگران بین ۶۵۲ تا ۶۹۶ سال قدمت دارد.

ماجرای کشف کفش!

ماجرای این کشف کفش جالب از این قرار است که ظاهرا بیش از شش قرن پیش، یکی از ساکنان جنوب اسپانیا یا کفش صندل زمختی بافته شده از چمن‌ها و شاخه‌ها را از پایش درآورد یا آن را گم کرد. چنین کفشی معمولا با گذر زمان تجزیه می‌شود، اما وقتی یک همای سعادت آن را برداشت و به لانه اش درون یک غار برد، سرنوشتی متفاوت رقم خورد.

هوای خشک و خنک غار باعث شد کفش به طور کامل حفظ شود. همان جا، میان شاخه‌ها پنهان ماند و البته کرکس‌ها به خوبی از لانه خود نگهداری می‌کنند و احتمالا این لانه برای زمانی بسیار طولانی توسط نسل‌های مختلف کرکس‌ها مورد استفاده قرار گرفته و به هر صورت کفش سالم مانده است.

بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ محققان با استفاده از طناب از صخره‌ها پایین رفتند تا به ۱۲ لانه همای سعادت برسند و بررسی کنند چه چیز‌هایی درون آن‌ها وجود دارد. آن‌ها کفش را کشف کردند، همراه با بیش از ۲۰۰ شی دیگر که همگی متعلق به انسان‌ها بودند. از جمله برخی موارد که مربوط به قرون وسطی بود. این یافته‌ها در مطالعه‌ای در مجله Ecology منتشر شده‌اند.

بررسی بیشتر اشیای طبیعی و انسانی حفظ شده در لانه‌های کرکس می‌تواند بینش جدیدی درباره تاریخ بشر و همچنین تاریخ اکوسیستمی که این اشیا را از گذر زمان محافظت کرده، در اختیار پژوهشگران بگذارد.

یک آگوبیا دیگر البته بدون مشخص شدن تاریخ دقیق که از لانه‌های کرکس ریش دار کشف شده است.

پرنده شکاری منحصر‌به‌فرد، گردآورنده گنجینه‌ها

کرکس ریش دار یا همای سعادت تنها گونه‌ای از کرکس‌ها هستند که تخصص آن خوردن استخوان هاست. آن‌ها اسکلت لاشه‌ها را خرد می‌کنند و می‌خورند. این پرندگان در کوه‌ها زندگی می‌کنند و اغلب در گوشه‌های محافظت شده‌ای مانند غار‌های صخره‌ای لانه می‌سازند.

ریزاقلیم موجود در غار می‌تواند موادی را که کرکس‌ها در هنگام پرورش جوجه‌ها به لانه اضافه می‌کنند حفظ کند: شاخه‌های تازه، پشم گوسفند برای گرم نگه‌داشتن تخم‌ها، و بخشی از لاشه‌ی بز برای تغذیه جوجه‌ها.

آنتونی مارگالیدا، بوم‌شناس مؤسسه بوم‌شناسی پیرنه در اسپانیا و نویسنده اصلی این مطالعه می‌گوید:

این لانه‌ها ممکن است حتی پس از ناپدید شدن خود پرندگان نیز باقی بمانند.

گنجینه‌ای از اشیای جالب

درون ۱۲ لانه، دانشمندان به مجموعه‌ای از اشیای جالب برخوردند. بسیاری از آن‌ها از لاشه‌هایی آمده بودند که کرکس‌ها از آن تغذیه کرده بودند. برای نمونه ۸۶ سُم و بیش از ۲۱۰۰ استخوان. همچنین چند ده قطعه پوسته تخم مرغ از جوجه‌هایی که از تخم درآمده بودند یافت شد.

تیم تحقیقاتی همچنین اشیای انسانی نیز یافت. از جمله منسوجات و ابزارها. مثلا یک تیرکمان که از گیاه الیافی به نام اسپارتو بافته شده بود. آن‌ها حتی یک سرپیکان تیرکمان زنبورکی پیدا کردند که یا به عنوان شاخه‌ای برای ساخت لانه استفاده شده یا درون لاشه حیوانی گیر کرده بوده است.

محققان با استفاده از روش تجزیه کربن-۱۴ توانستند سن برخی از اشیای موجود در دو لانه را تخمین بزنند. صندل بافته‌شده از اسپارتو (یکی از چند کفش مشابه) حدود ۶۷۵ سال قدمت داشت. یک تکه از سبد بافته شده حدود ۱۵۰ سال قدمت داشت. مارگالیدا به ویژه از تکه‌ای چرم گوسفندی که حدود شش و نیم قرن قدمت داشت و با خطوطی از خاک سرخ (اخرا) رنگ‌آمیزی شده بود، شگفت‌زده شد.

لانه‌های قدیمی کرکس ریش دار در اسپانیا شامل بقایای زیادی از حیوانات شکارشده بود، از جمله این بقایای شاخ‌های بز.

کاربرد یا دکور؟ اشیای انسانی در لانه‌ها

دانشمندان همیشه نمی‌دانند چرا اشیای انسانی در لانه‌های کرکس پیدا می‌شوند، اما در برخی موارد ممکن است دلیل عملی داشته باشد. مارگالیدا می‌گوید که در یک لانه کرکس امروزی یک تی شرت پیدا کرده شاید به عنوان جایگزینی برای پشم گوسفند برای گرم نگه داشتن تخم ها، زمانی که پشم در دسترس نبوده است.