بحران افزایش سطح آب دریا‌ها در بنگلادش!

به گزارش مجله خبری نگار/ایمنا و به نقل از ساینس دیلی، در سال‌های اخیر تغییرات اقلیمی و افزایش سطح آب دریا‌ها تهدیدی بزرگ برای مناطق ساحلی و دلتا‌های رودخانه‌ای در سراسر جهان شده است، یکی از بحرانی‌ترین نمونه‌ها، دلتا بنگلادش است که به‌عنوان بزرگ‌ترین دهانه رودخانه‌ای جهان شناخته می‌شود، مطالعه‌ای تازه که توسط محققان دانشگاه پورتموث به همراه دانشگاه داکا و دانشگاه کرتین انجام شده، نشان می‌دهد نفوذ آب شور در این منطقه چگونه در حال افزایش است و تأثیرات منفی عمیقی بر کشاورزی، منابع آب و زندگی مردم دارد.

نفوذ آب شور یعنی ورود آب شور دریایی به منابع آب شیرین رودخانه‌ها و سفره‌های زیرزمینی است که موجب شوری خاک و آب آشامیدنی می‌شود، این پدیده بیش از ۵۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده و به‌خصوص در دلتا‌های کم‌ارتفاع و ساحلی که سطح زمین به سطح دریا نزدیک است، خطرناک‌تر است.

تحقیقات تیم دانشگاه پورتموث بر اساس داده‌های ۲۰ ساله از بیش از ۵۰ ایستگاه پایش در دلتا بنگلادش نشان می‌دهد که از اواسط دهه ۲۰۰۰ به بعد، میزان شوری در رودخانه‌ها و مصب‌ها به طور پیوسته افزایش پیدا کرده است، مناطق غربی دلتا که از پیش به جریان‌های جزر و مدی حساس‌تر بودند، سریع‌ترین افزایش شوری را تجربه کرده‌اند. عوامل اصلی این روند شامل افزایش سطح دریا، کاهش جریان آب شیرین و تکرار طوفان‌های شدید مانند طوفان سیدر است.

افزایش شوری منابع آب و خاک تأثیرات مخربی بر کشاورزی و امنیت غذایی دارد، شوری خاک موجب کاهش حاصلخیزی، آسیب به محصولات کشاورزی و در نتیجه تهدید معیشت میلیون‌ها نفر می‌شود. همچنین آب آشامیدنی شور می‌تواند سلامت عمومی را به خطر بیندازد و به بروز بیماری‌های مختلف منجر شود. بسیاری از جوامع در دلتا بنگلادش مجبور به مهاجرت به مناطق دیگر شده‌اند، چرا که شرایط زندگی و کشاورزی برای آنها غیرقابل تحمل شده است.

محققان با معرفی چارچوب مفهومی جدیدی به نام OCEAN (Nexus Offshore Controlled Estuarine and Aquifer) نشان داده‌اند که ویژگی‌های زیرسطحی دریا، همچون شیب‌های تند و جریان‌های محدود جزر و مدی، نقش مهمی در حفظ و گسترش آب شور در مناطق ساحلی دارند. این موضوع نشان می‌دهد که راه‌حل‌های مبتنی بر زمین، مانند ساخت سد و خاک‌ریز، به تنهایی کافی نیست و حتی ممکن است شرایط را بدتر کند.

مطالعه بر لزوم رویکرد‌های یکپارچه برای مقابله با نفوذ آب شور تأکید دارد. این راهکار‌ها باید شامل مدیریت همزمان رودخانه‌ها، اقیانوس‌ها و سیستم‌های اقلیمی باشد، نمونه‌های موفق در کالیفرنیا همچون تزریق آب شیرین به سفره‌های زیرزمینی برای ایجاد سد هیدرولیکی در برابر آب شور، نشان می‌دهد که تکنولوژی و مدیریت منابع آب می‌تواند به کاهش خطر کمک کند، اما رشد جمعیت و برداشت بیش از حد از آب‌های زیرزمینی همچنان چالش‌برانگیز است.

اگرچه این مطالعه به دلتا بنگلادش متمرکز است، پیام آن جهانی است، مناطق ساحلی در ویتنام، آمریکا و بسیاری دیگر از نقاط جهان با تهدید نفوذ آب شور و تأثیرات آن روبه‌رو هستند. ادامه افزایش سطح دریا، کاهش جریان آب شیرین و افزایش طوفان‌ها، شرایط را برای تبدیل زمین‌های کشاورزی به مناطق شور و بی‌بار افزایش می‌دهد.

محققان توصیه می‌کنند که مناطق ساحلی حساس دیگر نیز تحقیقات بلندمدتی درباره روند شوری انجام دهند. داده‌های کوتاه‌مدت اغلب نمی‌توانند روند واقعی را نشان دهند و ممکن است میزان و سرعت نفوذ آب شور را دست‌کم بگیرند. برای مقابله با این چالش نیاز به سرمایه‌گذاری در کشاورزی مقاوم به شوری، بهبود ذخیره آب و برنامه‌ریزی استراتژیک در سطح کل حوضه‌های آبریز است.

نفوذ آب شور یک تهدید پیچیده، گسترده و روبه‌رشد است که نیازمند توجه جهانی و اقدامات هماهنگ است، دلتا بنگلادش به‌عنوان خط مقدم تغییرات اقلیمی نشان می‌دهد که چگونه جوامع ساحلی می‌توانند با این بحران مقابله کنند، اما زمان برای واکنش سریع در سراسر جهان محدود است، سرمایه‌گذاری در فناوری، مدیریت منابع آب و برنامه‌ریزی جامع می‌تواند به کاهش آسیب‌های این بحران کمک کند و امنیت غذایی و زیستی میلیون‌ها نفر را حفظ کند.