سرنوشت نامعلوم خرس سیاه؛ از طبیعت تا اسارت

به گزارش مجله خبری نگار، در چند روز گذشته دوباره تعدادی توله خرس سیاه بلوچی از قاچاقچیان حیات وحش کشف شد. خرس‌هایی که به شدت در معرض انقراض قرار دارند.

آمار دقیقی از جمعیت خرس‌ها وجود ندارد، چون این حیوانات بیشتر شبگرد هستند و تاکنون سرشماری از آنها انجام نشده است، اما آنچه که مسلم است عوامل مختلفی مانند تعارض گونه با انسان، تخریب زیستگاه، فعالیت‌های توسعه انسانی و معدن‌کاوی در محدوده زیستگاهی حیات و جمعیت این گونه ارزشمند را تهدید می‌کند.

همانطور که هیچ آمار دقیقی از جمعیت خرس‌ها در دست نیست، از میزان تلفات هم اخبار درستی در اختیار نداریم، مسؤولان محیط زیست معتقدند به علت پراکندگی این حیوان و شبگرد بودنش امکان به دست آوردن عدد درستی از تلفات وجود ندارد، چون محل زندگی آنها در دید انسان نیست مگر اینکه مثلا محیط‌بان و یا چوپانی در ارتفاعات و یا دل جنگل لاشه خرسی را ببیند و اطلاع دهد، البته آماری وجود دارد مبنی بر اینکه از ابتدای سال ۱۳۹۵ تاکنون بیش از ۸۰ قلاده خرس به دلایل مختلفی از جمله شلیک مستقیم، تصادف و یا عوامل طبیعی تلف شده است.

خرس سیاه بلوچی یک نوار سفید رنگ به شکل هفت بر روی سینه دارد که آنرا از سایر گونه‌ها متمایز می‌کند، عاشق کندو‌های عسل و خرما است و ۸۵ درصد رژیم غذایی آن را این خوراکی‌ها تشکیل می‌دهد. خرس سیاه بلوچی جثه‌ای کوچک‌تر از خرس قهوه‌ای دارد، گوش‌هایی به نسبت بزرگتر، مو‌های بلند و سیاه و در وسط سینه لکه سفیدی به شکل هفت دارد. در گویش مردم بلوچ با نام‌های «مَم» و «هرس» شناخته می‌شود. ارتفاعات شهرستان جیرفت استان کرمان، شهرستان رودان در استان هرمزگان و نیکشهر سیستان و بلو چستان از مهم‌ترین زیستگاه‌های این گونه ارزشمند در کشور است.

سال گذشته هم شاهد پیدا شدن ۳ توله خرس سیاه بلوچی از دست قاچاقچیان بودیم که ۲ تا از آنها از اتوبوسی در گناباد کشف شد و یکی دیگر را به درختی در چابهار بسته بودند. سال قبل از آن هم یک توله خرس کشف شده بود که آن را هم به پردیسان انتقال داده بودند و نام آن را لالین گذاشتند. از ۳ توله سال قبل ۲ تا را به نام‌های نیما و نیکا گذاشتند و به پردیسان انتقال دادند.

غلامرضا ابدالی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست گفته بود: تصمیم داریم مرکزی برای نگهداری و تیمار این خرس‌ها در یکی از سه استان هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان که زادگاه این خرس‌ها است با مشارکت بخش خصوصی ایجاد کنیم تا بتوانیم با انتقال این توله‌ها به این مرکز آنها را برای ورود به محیط طبیعی آماده کنیم.
اما مثل اینکه این مرکز نه تنها ایجاد نشده بلکه این حیوانات را در مجموعه‌ای سیرک مانند نگهداری می‌کنند. حالا با پیدا شدن این خرس‌ها سرنوشت آن‌چه می‌شود؟

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست استان اصفهان، با بیان اینکه این ۲ قلاده توله خرس سیاه حدود ۲ ماه سن دارند و از زیستگاه‌های کرمان زنده‌گیری شده‌اند، افزود: بررسی و معاینه اولیه این توله خرس‌ها توسط دامپزشکان انجام شد و مشکل خاصی در زمان حاضر ندارند.

اما یک توله خرس دیگر در بختگان به همراه نزدیک به ۵۰۰ پرنده کشف شد و حالا سرنوشت این ۳ توله خرس در هاله‌ای از ابهام است.

مهرداد زارعی فعال محیط زیست گفت: باید فهمید که این خرس‌ها ارانی هستند یا از کشور‌های همسایه قاچاق می‌شوند، این سوال مهمی است، چون مسیر تجارت این گونه مشخص می‌شود.

وی ادامه داد: این حیوانات به شدت در معرض انقراض قرار دارند و نباید به همین راحتی آنها را از طبیعت جدا کنیم چرا که نسل این حیوانات به شدت در معرض انقراض است. باید طبق وعده داده شده مرکزی برای نگهداری از این حیوانات ایجاد شود و آنها را آماده بازگشت به طبیعت کنند. 

این فعال محیط زیست افزود: در صورتیکه فکری به حال این حیوانات نکنیم به سرنوشت میش‌مرغ و یوز دچار می‌شوند و در نقطه‌ای قرار می‌گیریم که راه برگشت نداشته باشیم. اما سوال مهم این است چرا مرکزی که برای نگهداری این حیوانات ایجاد شود، درست نشده است؟ چرا قاچاق این حیوان افزایش یافته است؟