بحث طلبگی شنبه و پنج‌شنبه

به گزارش مجله خبری نگار/رسالت: در روز‌های اخیر، لایحه دولت برای اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری بعد از بررسی‌های کارشناسی در کمیسیون اجتماعی مجلس و مرکز پژوهش‌های مجلس به صحن علنی آمد و بعد از ارائه بحث‌های مختلف با رأی قاطع ۱۳۶ رأی موافق و ۶۶ رأی مخالف از سوی نمایندگان مردم، به تصویب رسید.

مطابق آنچه مصوب شده، دو اتفاق مهم افتاده است. نخست؛ کاهش ساعات کاری از ۴۴ ساعت به ۴۰ ساعت و دوم؛ اضافه کردن یک روز به تعطیلی دستگاه‌های اجرایی اعم از ستادی و استانی که البته درباره اینکه این یک‌روز، پنج‌شنبه باشد یا شنبه مناقشاتی نیز درگرفت. ادارات و دستگاه‌های دولتی در شهر تهران در حال حاضر در روز‌های پنج‌شنبه و جمعه تعطیل هستند؛ درحالی که تعطیلی هفتگی در سایر شهر‌های کشور منحصرا روز جمعه است که طبق اصل ۱۷ قانون اساسی تعطیل رسمی است.

نهایتا طبق آنچه در مجلس مصوب شده و برای تبدیل شدن به قانون، باید مورد موافقت شورای نگهبان نیز قرار بگیرد، «تمامی دستگاه‌های اجرایی اعم از ستادی و استانی (به استثنای واحد‌های نظامی، انتظامی و امنیتی و بخش عملیاتی واحد‌های خدمت رسانی از قبیل بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی – درمانی، مراکز بهزیستی، بانک‌ها و اماکن ورزشی) موظفند ساعات کار خود که معادل ۴۰ ساعت در هفته است را در ۵ روز هفته از روز یک شنبه تا پنج شنبه تنظیم نمایند. تعیین فهرست کامل بخش عملیاتی واحد‌های خدمات‌رسانی موضوع این تبصره توسط سازمان اداری و استخدامی کشور تهیه خواهد شد و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد. اما در این گزارش به سه نکته اشاره می‌شود:

۱. چرا باید تعطیلات را افزایش و ساعات کاری را کاهش دهیم؟

۲. چرا بین پنج‌شنبه و شنبه، روز شنبه برای روز تعطیل جدید انتخاب شده است؟

۳. چرا بحث‌های پیرامون این موضوع باید طلبگی باشد و از تکفیر و اختلاف‌افکنی پرهیز کرد؟

یک. علمای منابع انسانی (Human Resources) مطابق با مطالعات و پژوهش‌های انجام شده به رابطه مستقیم کاهش ساعات کاری با افزایش بهره‌وری، خلاقیت و نوآوری نیروی کار پی برده‌اند و اسناد و مدارک نشان می‌دهد در کشور‌های توسعه‌یافته این امر اجرا شده و نتیجه داده و بر رشد و توسعه اقتصادی اثر مثبت داشته است. به‌عنوان مثال پژوهش انجام شده توسط «سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه» بر روی
۳۶ کشور عضو خود که در سال ۲۰۱۶ انجام شده ثابت کرد: در کشور‌هایی که افراد، ساعات کمتری کار می‌کنند، بهره‌وری بیشتری دارند. مطالعه‌ای دیگر که در سال ۲۰۱۴ از سوی دانشگاه استنفورد انجام شده بود نیز نشان داد در شرکت‌هایی که کارمندان آن‌ها در هفته نزدیک به ۵۰ ساعت کار می‌کنند، نتایج کاری آن‌ها شروع به افول می‌کند.

مطابق با اطلاعات گردآوری شده تعداد تعطیلات آخر هفته و مناسبتی ایران در مقایسه با کشور‌های جهان، کمتر است. درحالی‌که تعطیلات در اکثر کشور‌های جهان بین ۱۱۰ تا ۱۳۰ روز است؛ در کشورمان با احتساب ۲۶ روز تعطیلی رسمی مناسبتی و ۵۲ روز تعطیلی روز جمعه که تعطیل رسمی است؛ مجموعا به ۷۸ روز می‌رسد که به دلیل تفاوت‌های تقویم هجری قمری و شمسی و همپوشانی‌ها، روز‌های تعطیل کشور (جز تهران) کمتر از عدد ۷۸ روز نیز می‌شود.

از سوی دیگر در گزارش‌های متعدد منتشر شده توسط نهاد‌های پژوهشی کشور اعم از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش‌های اتاق ایران و ... موارد زیر نیز به عنوان فوایدی برای اضافه شدن تعطیلی‌ها عنوان شده است:

* ارتقاء سلامت روحی و جسمی شهروندان.

* افزایش کارایی و ارتقای بهره‌وری نیروی‌انسانی.

* افزایش میزان سفر‌ها در کشور و تقویت اقتصاد گردشگری.

* کاهش آلودگی هوا به دلیل کم‌شدن یک روز کاری و کاهش هزینه‌های مربوط به آلایندگی.

* هماهنگی با تعطیلات کشورهای دیگر و زمینه‌سازی برای رونق کسب‌وکارهای بین‌المللی.

* صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ادارات دولتی که در بهبود ناترازی انرژی در کشور مؤثر است.

دو. تعطیلی پنج‌شنبه و جمعه در شهر تهران را می‌توان یک نمونه پایلوت ناموفق که در سال‌های اخیر تجربه شده، دانست. جدا از آنکه در هیچ‌جای دنیا (چه در کشور‌های اسلامی و چه غیراسلامی) روز پنج‌شنبه تعطیل نیست؛ تعطیلی روز پنج شنبه با توجه به تعطیلی شنبه و یک شنبه در اغلب کشور‌های جهان، مراودات بین‌المللی کشور را برای ۴ روز متوالی دچار اختلال می‌کند. از حدود ۱۵ سال پیش، عمده کشور‌های اسلامی و کشور‌های حوزه خلیج فارس، برای کاهش زیان اقتصادی ناشی از ناهمگونی تعطیلات با دنیا و بهره‌مندی بیشتر از تعاملات بین‌المللی در تصمیمی واحد، روز‌های تعطیل پایان هفته خود را از «پنج شنبه و جمعه» به «جمعه و شنبه» تغییر دادند.

بر همین اساس اتخاذ تصمیمی که تعطیلات آخر هفته ایران را با اغلب کشور‌های دنیا هماهنگ کند، اقدامی منطقی است. از سوی دیگر با توجه به تداوم تحریم‌های ظالمانه بین‌المللی علیه ایران که سبب کاهش تجارت به ویژه صادرات ایران به سایر کشور‌ها شده، انتخاب روز پنج شنبه به‌عنوان روز تعطیل آخر هفته نیز به صورت خودتحریمی عمل می‌کند و کاهش تجارت بین‌الملل را در پی خواهد داشت. چین، ترکیه، امارات، عراق، آلمان و هند، به‌عنوان شرکای صادراتی و وارداتی ایران، بیش از ۷۴ درصد مراودات بین‌المللی ما را شکل می‌دهند و با توجه به اختلاف روز‌های تعطیل ما و این کشور‌ها در هفته، یا تنها سه‌روز فرصت تجاری باقی می‌ماند یا چهار روز!

برای رفع دخل مقدر نسبت به شبهه تشبه به کفار از مراجع معظم تقلید استفتا شد که به‌عنوان مثال حضرت آیت‌الله جوادی آملی حفظه‌الله فرمودند: «از آنجا که تعطیلی روز شنبه هماهنگ‌شدن با بازار و دادوستد‌های اقتصادی جهانی است و مؤثر در حل برخی از مشکلات اقتصادی و مهار تورم است و قصد تشبه به مخالفین نیست بلکه تعامل است، لذا تعطیلی روز شنبه، علاوه بر روز جمعه، مانعی ندارد.»

سه. پس از تصویب این لایحه در مجلس شورای اسلامی برخی افراد و رسانه‌ها نگرانی‌هایی در این‌باره ابراز داشتند که محترم است و باید با تبیین و روشنگری بیشتر، این دغدغه‌ها را مرتفع ساخت؛ اما باید بدانیم در مباحث نظری اینچنینی معمولا نمی‌توان همه را راضی کرد؛ یا نمی‌توان بدون هیچ هزینه‌ای انتخاب کرد. باید پذیرفت نه حکیم فرزانه‌ای مثل آیت‌الله جوادی آملی که شاید بزرگترین مفسر قرآن کریم در عصر ماست و جایگاهش در نگاه امام و مقام معظم رهبری ویژه است، بی‌دلیل بر امری موافقت می‌کنند و نه فقیه و عالم برجسته‌ای مانند حضرت آیت‌الله سبحانی که عمر پربرکتش را در فقه و اصول و عقاید و پاسخ به شبهات صرف کرده‌اند، بدون حجت، مخالفت می‌نمایند.

بحث‌های طلبگی و اختلاف رأی و نظر، هیچ ایرادی ندارد، اما نیت‌خوانی و تکفیر و توهین و تهمت، ناصواب است. آورده و فایده افزایش تعطیلات باید رشد و تعالی و نشاط جامعه باشد و اگر این هم بخواهد محمل دوقطبی و اختلاف شود نقض غرض رخ می‌دهد.