به گزارش مجله خبری نگار،خواب یکی از فاکتورهایی است که نقش مهمی در سلامتی دارد. کیفیت خواب از شاخصهای ذهنی مربوط به چگونگی تجربه خواب تشکیل میشود، مانند میزان رضایتمندی از خواب و احساسی که پس از برخواستن از خواب ایجاد میشود. کیفیت خواب نامطلوب به خواب آلودگی روزانه، تغییرات خلقی و افزایش خطر مصرف مواد مخدر منجر میشود. همچنین کیفیت و کمیت خواب بر یادگیری، حافظه و تعداد زیادی از تواناییهای شناختی موثر است، به ویژه اعمالی که مرتبط با ذخیره اطلاعات جدید و مهارت در حیطههای آموزشی است.
افزایش جمعیت سالمندان به علت کاهش موالید، بهبود وضعیت بهداشت و افزایش امید به زندگی، ضرورت توجه به مشکلات این قشر را برجستهتر میکند. تحقیقات نشان داده است خواب با کیفیت ضعیف در رتبه سوم مشکلات سالمندان قرار دارد و یکی از موارد شایع شکایات و دلیل مراجعه سالمندان به پزشک است.
افراد سالمند اغلب کمتر میخوابند، زیرا:
- سالمندان برخلاف جوانان به سرعت به خواب نمیروند و دست کم ۳۰ دقیقه طول میکشد تا به خواب بروند. مطالعات نشان میدهد که ۱۳ درصد مردان و ۳۶ درصد زنان بعد از ۳۰ دقیقه به خواب میروند.
- خواب سالمندان برخلاف جوانان عمیق نیست و زود به زود بیدار میشوند، یعنی خواب آنها تداوم ندارد.
- افراد سالمند تمایل دارند هنگام شب، زود بخوابند و صبحها نیز زود بیدار شوند، شاید یک علت این موضوع کاهش ترشح هورمون ملاتونین در مغز باشد.
- سالمندان نسبت به نور و حرارت حساس هستند که این عوامل محیطی در خواب نیز تاثیر دارد، بنایراین محیط خواب و زندگی آنان باید بدون عوامل محرک و روشنایی و صدا باشد.
مشکلات خواب در افراد سالمند:
- به سختی به خواب بروند.
- ۳ تا ۴ نوبت در طول شب بیدار شود و بعد نتواند به راحتی به خواب رود.
- دچار خواب سبک باشد و خوابش عمیق نباشد.
- احساس کند به خواب کافی نمیرود.
- شب زود بخوابد و زود هم بیدار شود.
- بی نظمی در خواب ممکن است باعث شود که فرد سالمند، شب و روز را گم کند و دچار آشفتگی شود.
علتهای ایجاد اختلال خواب در سالمندان:
۱-قطع موقت تنفس یا وقفه تنفسی در خواب (به ویژه در سالمندان چاق و بالای سن ۶۵ سال که علتهای قطع تنفسی در خواب شامل انسداد در مجاری هوایی و مشکل مغزی است.)
۲-حرکتهای دورهای اندامها و نشانههای پای بی قرار باعث اختلال در خواب میشود. حرکات اندامهای تحتانی یا فوقانی بدن باعث بیدار شدن یا از خواب پریدن مکرر میشود.
۳-عوارض مصرف برخی داروها نیز باعث مشکلات خواب میشود.
۴-ابتلا به بیماریهای مختلف و درد در هر ناحیه از بدن باعث اختلال خواب میشود. آرتروز، آرتریت، بیماریهای قلب و عروق، بیماریهای گوارشی، اضطراب، افسردگی، دمانس، پارکینسون، پرکاری تیرویید و اختلالات مزمن تنفسی باعث مشکلات خواب در سالمندان میشوند.
عوارض رایج اختلال خواب:
نبود خواب خوب، عوارض جسمی و روانی زیادی را برای سالمندان به همراه دارد. این عوارض میتواند با کاهش تمرکز، اختلال حافظه و ضعف عمومی خود را نشان دهد. همچنین اختلال در کار روزانه، تحریک پذیری، خستگی، سردرد هنگام بیدار شدن، افزایش علایم اضطرابی، چرت زدن در طول روز و افزایش فشارخون از دیگر عوارض اختلالات خواب در دوره سالمندی به شمار میرود. مطالعات نشان داده است افراد سالمند که کم میخوابند، اشتهای بیشتری دارند. کمبود خواب در شب در مقدار گلوکز و انسولین بدن اثر میگذارد و موجب گرسنگی و در نتیجه پرخوری و چاقی میشود.
توصیههایی برای خواب بهتر سالمندان:
- از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کنید.
- مصرف مایعات در هنگام عصر و شب را محدود کنید.
- در مصرف مایعات به ویژه در عصر احتیاط کنید.
- قبل از خواب از مصرف غذاهای سنگین پرهیز کنید.
- یک ساعت قبل از خواب از حمام پا استفاده کنید. (دمای ۴۱ تا ۴۲ درجه سانتیگراد)
- خواب نیمروزی را حذف کنید یا حداکثر ۳۰ دقیقه در روز چرت بزنید.
- شبها در یک ساعت معین به رختخواب بروید و صبحها در یک ساعت معین بیدار شوید.
- از تماشای تلویزیون و یا مطالعه در رختخواب پرهیز کنید.
- در شروع خواب از تکنیک آرام سازی استفاده کنید.
- هرگز سیگار نکشید.
- از مصرف خودسرانه قرصهای خواب آور برای طولانی مدت خودداری کنید.
- اگر پس از رفتن به بستر خوابتان نبرد، از رختخواب خارج شوید و خود را با کاری سرگرم کنید تا وقتی که احساس خواب آلودگی داشته باشید.