جانوران دریایی چگونه میخوابند؟

به گزارش مجله خبری نگار،یک راه‌حل این است که در هر زمان یک نیمه از مغز آن‌ها خاموش شود. این نوع خواب که خواب «تک نیمکره‌ای» نامیده می‌شود، یکی از روش‌هایی است که پستانداران دریایی مانند دلفین‌ها می‌توانند در آب‌های آزاد کمی استراحت کنند.
پاتریک میلر، زیست‌شناس از دانشگاه سنت اندروز بریتانیا به لایوساینس گفت: «خواب تک نیمکره‌ای واقعاً برای این حیوانات ارزشمند است، زیرا به آن‌ها این امکان را می‌دهد که درحالی‌که در هر لحظه نیمی از مغزشان استراحت می‌کند، سطح فعالیت پایینی داشته باشند.»
خواب تک نیم‌کره‌ای علاوه بر آب‌بازسانان در پرندگان هم وجود دارد
دلفین‌ها ازجمله پستانداران دریایی دارای سبک خوابیدن تک نیمکره‌ای هستند که به‌خوبی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. اسکن‌های مغز دلفین‌های در اسارت نشان می‌دهد درحالی‌که یک نیمکره درحال خواب عمیق با موج آهسته است، نیمکره دیگر هشیار است و به جانور این امکان را می‌دهد که به معنای واقعی کلمه با یک چشم باز بخوابد.
سبک خوابیدن تک نیمکره‌ای در آب‌بازسانان (گروهی از پستانداران که شامل دلفین‌ها، نهنگ‌ها و گرازماهیان می‌شود) رایج است، اما فقط مختص آن‌ها نیست. بسیاری از گونه‌های پرندگان نیز خواب تک نیمکره‌ای دارند تا بتوانند هنگام پرواز چرت بزنند. اما پرندگان و دلفین‌ها از روش خواب نصف مغز به شکل متفاوتی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، در یک دسته از پرندگان، بسیاری از پرندگان خارج از گروه چشمی را که به سمت گله نیست، باز نگه می‌دارند تا شکارچیان را ببینند. دلفین‌ها برعکس عمل می‌کنند: هنگام خواب معمولاً چشم‌هایی را که رو به بقیه اعضای گروه است باز نگه می‌دارند؛ احتمالاً به‌خاطر اینکه از بقیه جدا نشوند.

دلفین در حال استراحت روی سطح آب.
به‌نظر نمی‌رسد همه آب‌بازسانان توانایی خواب تک نیمکره‌ای را داشته باشند. برخی از آن‌ها از خواب دو نیمکره‌ای استفاده می‌کنند که در آن درست مانند انسان‌ها و بیشتر پستانداران دیگر، هر دو نیمکره مغز به خواب می‌رود.
اندازه‌گیری فعالیت مغز حیوانات دریایی مانند نهنگ عنبر، نهنگ آبی و نهنگ گوژپشت که نمی‌توانید آن‌ها را بگیرید، سخت است. در این صورت، سوابق رفتاری بهترین شاخص رفتار خواب در آن‌ها است و پژوهشگران می‌توانند برچسب‌های خاصی را روی حیوانات بچسبانند تا بر رفتار آن‌ها نظارت کنند.
نهنگ‌های عنبر زیر آب به‌صورت عمودی می‌خوابند
در مطالعه‌ای از سال ۲۰۰۸ به سرپرستی میلر، پژوهشگران برچسب‌های مکشی را روی نهنگ‌های عنبر (Physeter macrocephalus) چسباندند و نشان دادند آن‌ها در دوره‌های کوتاه در اقیانوس می‌خوابند. نهنگ‌ها شیرجه‌های کم‌عمقی زیر سطح آب می‌زنند، سرعت شنای خود را تا حد توقف کاهش می‌دهند و به‌آرامی رو به بالا قرار می‌گیرند.
موقعیت رو به بالای نهنگ‌ها در هنگام خواب احتمالاً ناشی از وجود روغن شناور یا اسپرماستی در سر‌های آن‌ها است. هنگام خواب، کل گروه نهنگ‌ها را می‌توان به شکلی که پوزه‌شان رو به بالا است، درست زیر سطح آب اقیانوس دید. در این مدت، حیوانات کاملاً بدون واکنش هستند که نشان می‌دهد در نوعی خواب عمیق به سر می‌برند. با‌این‌حال، این حیوانات می‌توانند فقط حدود ۲۰ دقیقه زیر آب استراحت کنند و باید برای گرفتن هوا به سطح برگردند. وقتی نهنگ نفس می‌گیرد، برای استراحت بیشتر دوباره زیر سطح می‌رود و ممکن است این رفتار را تا ۳٫۵ ساعت ادامه دهد.