عواقب غفلت دولت گذشته از توسعه اینترنت

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: در سال‌های گذشته به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در حوزه ارتباطات و سرکوب تعرفه‌ای که صورت گرفته، اپراتور‌ها دچار مشکلاتی در توسعه شبکه خود شده‌اند که این امر کاهش کیفیت شبکه و پایداری آن را به دنبال خواهد داشت.

کاهش شدید قدرت سرمایه‌گذاری اپراتور‌ها

اپراتور‌های ارتباطی طی ماه‌های گذشته درخواست افزایش تعرفه خدمات اینترنت را بار‌ها به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مطرح کرده‌اند. آن‌ها پیش از این بار‌ها اعلام کردند برای دسترسی کاربران‌شان به اینترنت پرسرعت و باکیفیت و امن نیاز به سرمایه‌گذاری در این بخش دارند و اگر افزایش تعرفه صورت نگیرد، دیگر نمی‌توان با تجهیزات و امکانات فنی موجود اینترنت با کیفیت در اختیار مردم قرار داد.

ماجرا تا آنجا پیش رفت که مدیران عامل هشت اپراتور ارتباطی (ثابت و سیار) با امضای نامه‌ای به رئیس جمهور خواستار افزایش صددرصدی تعرفه اینترنت شدند. آن‌ها در این نامه عدم تناسب توسعه زیرساخت ارتباطی مورد نیاز برای پشتیبانی از اقتصاد دیجیتال، عدم تناسب افزایش تعرفه با افزایش هزینه‌های نگهداری و توسعه شبکه در سنوات گذشته، کاهش شدید قدرت سرمایه‌گذاری اپراتورها، افزایش نرخ ارز در سالیان گذشته، نبود منابع مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید مانند اینترنت نسل پنجم و... را از مهم‌ترین دلایل خود برای درخواست این افزایش دو برابری تعرفه اینترنت عنوان کرده‌اند.

شروط در مقابل افزایش تعرفه پذیرفته شد

در نهایت اپراتور‌های ارتباطی با حضور در سازمان تنظیم مقررات شروط مورد نظر این سازمان را پذیرفته‌اند تا در ازای افزایش سایت‌های نسل پنجم به ۱۰ درصد تا پایان سال ۱۴۰۳، افزایش پوشش نسل چهارم در کشور به ۹۶ درصد تا پایان سال ۱۴۰۳ و افزایش ۳۰ درصدی میانگین سرعت اینترنت در ۶ ماه آینده، بتوانند تعرفه اینترنت را تا سقف ۳۴ درصد افزایش دهند.

اوایل دی‌ماه خبر افزایش تعرفه بسته‌های اینترنت منتشر شد و پس از آن سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرد اپراتور‌ها باید به صورت شفاف و با انتشار جدول مقایسه‌ای به تشریح جزئیات مربوط به افزایش تعرفه خود بپردازند. بر‌اساس توافقی که میان وزارت ارتباطات و اپراتور‌ها صورت گرفت، آن‌ها متعهد شدند تمام درآمدی که از طریق افزایش تعرفه به دست می‌آوردند را صرف توسعه شبکه خود کنند. علاوه بر آن وزارت ارتباطات به اپراتور‌ها تذکر داد که اجازه حذف هیچ‌کدام از بسته‌های خود را ندارند و افزایش ۳۴ درصدی تعرفه اینترنت شامل ترافیک داخلی نیست.

روز گذشته -۳ بهمن ماه- مدیران عامل اپراتور‌های ثابت و سیار کشور در نشست خبری «بررسی و تبادل نظر پیرامون انجام تعهدات اپراتور‌ها برای بهبود کیفیت اینترنت باتوجه‌به تغییرات تعرفه‌ای» که با حضور «امیر لاجوردی» قائم‌مقام وزیر ارتباطات برگزار شد به تشریح مشکلات عمده‌ای که در این سال‌ها با آن مواجه بودند و مانع از به سرانجام رسیدن برنامه‌های توسعه‌ای آن‌ها شده است، پرداختند.

بهبود شبکه ارتباطی نیازمند سرمایه‌گذاری جدی‌تر است

در این نشست «بیژن عباسی آرند» مدیرعامل اپراتور ایرانسل گفت: در چند سال اخیر استفاده جدی مردم از اینترنت افزایش یافته است. پیش‌بینی اپراتور‌ها برای توسعه شبکه تا حدی توانست پاسخگوی نیاز کاربران باشد، اما با افزایش استفاده از اینترنت، ظرفیت‌ها تا حدی پر شد. برای رفع این مسأله نیازمند تغییر برنامه‌های خود بودیم.

وی با تأکید بر اینکه وزارت ارتباطات تمام تلاش خود را کرد تا در توسعه زیرساخت‌ها به اپراتور‌ها کمک کند، گفت: با افزایش هزینه‌هایی که در چند سال اخیر اتفاق افتاده، اپراتور‌ها برای بهبود شبکه نیازمند سرمایه‌گذاری جدی‌تر هستند.

درآمد حاصل از افزایش تعرفه، صرف توسعه می‌شود

«حمید بهروزی» معاون فنی و توسعه شبکه اپراتور همراه اول با بیان اینکه اپراتور‌ها در چند سال اخیر افزایش تعرفه نداشتند، تصریح کرد: اگر به‌طور میانگین سالی ۳۰ درصد افزایش تعرفه اینترنت اعمال می‌شد می‌توانستیم در همین حد سرمایه‌گذاری کنیم و توسعه شبکه را پیش ببریم. باید به این نکته توجه کنیم که هزینه اپراتور‌ها دلاری است، اما اینترنت را به ریال می‌فروشند و درآمدشان ریالی می‌شود. اگر قیمت دلار افزایش پیدا نمی‌کرد ما نیز افزایش تعرفه‌ای را خواستار نبودیم. اگر افزایش تعرفه‌ها به نسبت نرخ تورم صورت نگیرد باید منتظر این باشیم که مثلاً به کاربران اعلام کنیم که در این ساعات از شبانه‌روز، سرعت اینترنت با کندی مواجه می‌شود.

بهروزی تصریح کرد: متعهد شده‌ایم که کل درآمدی که از افزایش تعرفه اخیر حاصل می‌شود را برای توسعه زیرساخت‌های خود هزینه کنیم و این مازاد بر سرمایه‌گذاری است که از قبل برای توسعه زیرساخت‌ها در نظر گرفته بودیم. در میان مدیران عامل اپراتور‌هایی که در جلسه حضور داشتند، اپراتور‌های ثابت گلایه بیشتری از عدم سرمایه‌گذاری در سال‌های گذشته داشتند. ۲ دهه غفلت در سرمایه‌گذاری اینترنت ثابت که باعث شده ضریب نفوذ این فناوری در کشور روی یک خط صاف حرکت کند و افزایش آنچنانی نداشته باشد.

یکی از اقدامات مهم وزارت ارتباطات دولت سیزدهم که نتیجه آن را در طولانی مدت روی بستر اینترنت ثابت، نسل پنجم اینترنت، اینترنت اشیا و فناوری‌های جدید خواهیم دید، ایجاد ۲۰ میلیون پوشش فیبرنوری برای منازل و کسب‌و‌کار‌ها است.

دولت برای توسعه فیبرنوری وارد یک کار پرچالش، هزینه‌بر و سخت شد

توسعه فیبرنوری از آن دست کار‌های سخت، هزینه‌بر و پر چالش است که کمتر دولتی به سمت آن قدم برمی‌دارد، اما وزیر ارتباطات از روز نخست حضور خود در وزارتخانه متعهد شد تا پایان دولت برای ۲۰ میلیون خانوار در کشور پوشش فیبرنوری ایجاد کند و کاری که تمام کشور‌ها با صرف یک دهه وقت انجام داده‌اند را ظرف مدت چهار سال به پایان برساند.

«ایمان میری» مدیرعامل «های‌وب» از مدیران عامل اپراتور‌های ثابت حاضر در این جلسه بود که اعلام کرد در ۲ دهه گذشته سرمایه‌گذاری در اپراتور ثابت رخ نداده و همین مسأله باعث شده بیشترین ترافیک اینترنت بر دوش شبکه سیار باشد. وی افزود: در حوزه اینترنت ثابت شبکه‌هایی که نیاز بوده ایجاد نشده است. اتفاق مهمی که در دولت سیزدهم به وقوع پیوسته، تغییر نگاه مسئولان به حوزه اینترنت ثابت است و توسعه این شبکه به‌عنوان بالاترین اولویت حوزه ارتباطات در نظر گرفته شده است.

میری تصریح کرد: از پنج سال گذشته قیمت همه چیز چندبرابر شده است درحالی‌که در تعرفه اینترنت هیچ اتفاقی رخ نداده است. باید صادقانه این نکته را مطرح کنیم که اگر همگی کمک نکنیم وضعیت حوزه ارتباطات هر روز بدتر خواهد شد. علاوه بر مسائل مالی، برخی از نخبگان و نیروی انسانی را نیز از دست داده‌ایم چرا که اوضاع منابع ورودی برای تأمین این نیرو‌ها مناسب نیست.

«حسن شانه‌ساززاده» مدیرعامل اپراتور شاتل با بیان اینکه بیشترین تجهیزات اپراتور‌ها از خارج از کشور تأمین می‌شود و هزینه آن‌ها در پنج سال گذشته، چندبرابر شده است، گفت: بعد از فناوری ADSL در حوزه اینترنت ثابت، ما شاهد توسعه دیگری نبودیم و سرمایه‌گذاری حداقلی در بستر این فناوری انجام شده است. با اقدامات دولت سیزدهم در حوزه فیبرنوری، توسعه اینترنت ثابت شروع شده است. با اینکه نرخ بازگشت سرمایه این پروژه ملی تا ۱۰ سال طول می‌کشد، اما دولت تصمیم گرفت در این مسیر حرکت کند.

وی افزود: با سرمایه‌گذاری در حوزه فیبرنوری انتظار داریم نیمی از ترافیک شبکه سیار به شبکه ثابت منتقل شود تا کیفیت شبکه سیار بهبود یابد و توازنی میان استفاده از اینترنت ثابت و سیار به وجود بیاید.

افزایش هزینه سرمایه انسانی ۱۶ برابر شده است

«محمدعلی یوسفی‌زاده»، مدیرعامل اپراتور ثابت آسیاتک در ادامه این نشست به مقایسه هزینه برخی از الزامات توسعه صنعت ارتباطات پرداخت و گفت: از ۵ سال قبل تا امروز، افزایش ۱۶ برابری هزینه سرمایه انسانی را شاهد بودیم. بحث دیگر افزایش هزینه برق است که در این بازه ۵ ساله به هشت برابر رسیده است.

یوسفی‌زاده خاطرنشان کرد: در بخش تأمین اینترنت وزارت ارتباطات با تغییری که در نرخ اینترنت زیرساخت داشته، توانسته از اپراتور‌ها حمایت کند. وزارتخانه قیمت اینترنت زیرساخت برای اپراتور‌ها را ۴ درصد کاهش داده است. این حمایت‌ها صورت‌گرفته است، اما ۳۴ درصد افزایش تعرفه حتی تورم ۲ سال گذشته را نیز پوشش نمی‌دهد؛ اما ما به‌عنوان اپراتور تصمیم گرفتیم با همین افزایش تعرفه توسعه را آغاز کنیم.

اقتصاد کشور در گرو کیفیت شبکه ارتباطات

در ادامه «حسین ملازاده» مدیرعامل رایتل تصریح کرد: اینترنت به ابزاری تبدیل شده که غیر از کاربران عمومی، بخش‌های عمده صنعت و خدمات از آن استفاده می‌کنند. اگر کیفیت شبکه ارتباطات ما حفظ نشود کل اقتصاد از شبکه بانکی گرفته تا حمل‌ونقل متضرر می‌شوند.

وی تصریح کرد: اگر فقط نرخ افزایش منابع انسانی در این سال‌ها را در نظر بگیریم، باید افزایش تعرفه بیشتری رخ می‌داد. سهامدارن ما در تمامی مجامعی که برگزار می‌کنیم به این نکته اعتراض می‌کنند که به نسبت سرمایه‌گذاری نرخ سود مناسبی دریافت نمی‌کنند. این در هیچ صنعتی قابل‌قبول نیست. تمام این‌ها باعث می‌شود که اپراتور از توسعه شبکه عقب بماند و کاربر کیفیتی که نیاز دارد را به دست نیاورد.

میزان سرمایه‌گذاری اپراتور‌ها بشدت کاهش یافته است

«امیر لاجوردی» در نشست «بررسی و تبادل نظر پیرامون انجام تعهدات اپراتور‌ها برای بهبود کیفیت اینترنت با توجه به تغییرات تعرفه‌ای» که با حضور مدیران‌عامل اپراتور‌های سیار و برخی از اپراتور‌های ثابت برگزار شد، گفت: بهبود کیفیت ارتباطات جزو وظایف وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات است. هدف وزارت ارتباطات این است که تا پایان دولت بتوانیم ۲۰ میلیون پوشش فیبرنوری برای خانوار‌ها ایجاد کنیم. انجام این کار در کشور‌های کوچکتر از ایران ۱۰ سال طول کشیده است. با همکاری و همراهی اپراتور‌ها این پروژه بزرگ را تا پایان دولت به نتیجه خواهیم رساند. تا پایان امسال پوشش به هشت میلیون خواهد رسید و اکنون بیش از ۵ میلیون ۲۰۰ هزار پوشش ایجاد شده است.

رئیس رگولاتوری با تأکید بر اینکه توسعه شبکه مبتنی بر نسل پنجم اینترنت از دیگر مسائلی است که با جدیت دنبال می‌شود، گفت: باند‌های فرکانسی ۳۶۰۰ تا ۳۸۰۰ را پس از سال‌ها به مزایده گذاشته و آن را در اختیار اپراتور‌های سیار قرار خواهیم داد تا به موازات شبکه ثابت، شبکه سیار نیز توسعه پیدا کند و با تنظیم‌گری کاری کنیم تا بار اینترنت از شبکه سیار به شبکه ثابت انتقال داده شود. با این اتفاق کیفیت هر ۲ شبکه ارتباطی کشور بهبود پیدا می‌کند.

وی افزود: سه اپراتور سیار در سال ۹۶ مجموعاً ۱۳۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری داشتند که این عدد در ۱۴۰۱ به ۵۸۰ میلیون دلار رسید. روند کاهش سرمایه‌گذاری در این بخش کاملاً مشهود است. از طرفی دیگر نیز سهم بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات از تولید ناخالص ما نیز مشخص است و باید در این حوزه نیز تدبیر شود.

لاجوردی با بیان اینکه آخرین نرخ‌گذاری حوزه پیامک موبایل سال ۸۹، مکالمه همراه سال ۹۲، مکالمه ثابت سال ۹۵، داده همراه سال ۹۵ و داده ثابت سال ۹۶ بوده است، افزود: وزارت ارتباطات معتقد است که افزایش قیمت باید با شرایط توسعه‌ای همراه باشد. افزایش سایت‌های نسل پنجم اینترنت به ۱۰ درصد تا پایان سال ۱۴۰۳، افزایش پوشش نسل چهارم در کشور به ۹۶ درصد تا پایان سال ۱۴۰۳ و افزایش ۳۰ درصدی میانگین سرعت در ۶ ماه آینده جزو مهم‌ترین شروط پذیرفته شده توسط اپراتور‌های ارتباطی است.

وی تأکید کرد: عدم حذف بسته‌های موجود، عدم تغییر قیمت ترافیک داخلی و ارائه ۱۲ گیگ اینترنت هدیه به عموم مردم نیز از دیگر تعهدات اپراتور‌ها است. در وزارت ارتباطات به صورت لحظه‌ای میزان توسعه اپراتور‌ها و بهبود شاخص‌های ارتباطی را رصد می‌کنیم.

گزارش جدید ایسپا نشان می‌دهد

نمره قبولی مردم به پیام‌رسان‌های داخلی

نتایج نظرسنجی جدید مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) از میزان استفاده ایرانی‌ها از پیام‌رسان‌ها و رسانه‌های اجتماعی تا پایان دی ماه سال‌جاری، گویای یک جهش پنج برابری استفاده مردم از پلتفرم‌های داخلی است. به گزارش روزنامه ایران، اگرچه آمار میزان استفاده از پیام‌رسان‌های کشور، همواره از سوی مدیران وزارت ارتباطات به شکل دوره‌ای گزارش می‌شد و نشان از افزایش کاربران آن‌ها داشت، اما گزارش اخیر مرکز ایسپا نیز تأییدی بر اقبال مردم به خدمات‌دهندگان پیام‌رسان‌های کشور بود. برخی از نقاط برجسته در گزارش آماری ایسپا نشان می‌دهد، سهم کاربران پیام‌رسان واتس‌اپ در ایران از ۷۱ درصد در تیرماه سال ۱۴۰۰ با سقوط شدید نزدیک به ۵۰ درصدی به ۳۵ درصد در دی ماه سال‌جاری رسیده است. به عبارت دیگر تعداد کاربران این پیام‌رسان خارجی، همزمان با رشد و حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی، نصف شده است که این افت بی‌سابقه در مدت مذکور، با وجود آمار‌های ادعا شده از میزان دسترسی به فیلترشکن‌ها در تناقض بوده و نشان از رضایت کاربران ایرانی در اقبال به پیام‌رسان‌های داخلی در رفع نیازهایشان دارد.

نکته جالب توجه دیگر در گزارش ایسپا که به سیر نزولی کاربران اینستاگرام در ایران باز می‌گردد، این است که سهم ۵۳ درصدی این پلتفرم خارجی در تیرماه سال‌جاری به ۴۶.۵ درصد افت کرده است. بر اساس آمار‌های ایسپا، از سوی دیگر و در همین مقطع زمانی، یعنی آغاز به کار دولت سیزدهم (تیرماه سال ۱۴۰۰) تاکنون، که سهم سکو‌های خارجی با چرخش کاربران ایرانی به سمت نمونه‌های داخلی رو به کاهش بود، شاهد جهش‌های ۳ تا ۸ برابری کاربران پیام‌رسان‌ها و سکو‌های کشورمان بودیم. به شکل دقیق‌تر این آمار نشان می‌دهد، سهم پیام‌رسان ایتا از ۳ درصد در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۲۵ درصد رسیده که گویای رشد ۸ برابری است. روبیکا نیز در همین مقطع توانست سهم خود را از ۸.۶ درصد با یک جهش حدود ۳ برابری به بیش از ۲۴ درصد برساند. البته این آمار‌ها نیازمند تحلیل است چراکه به هر حال این تغییرات در سهم بازار داغ رقابت میان پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی، به شکل تصادفی رخ نداده و اگر سطح ارائه خدمات آن‌ها نامطلوب بود، قطعاً شاهد موفقیت سکو‌های بومی نبودیم.

به عبارت دیگر خدمات مطلوب، کیفیت، سرعت، امنیت، تعرفه و نکته مهم‌تر پایداری در ارائه خدمات، در کنار سیاست‌های حمایتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از این زیرساخت منجر شد تا مردم به پیام‌رسان‌های داخلی که حاصل زحمات شبانه‌روزی فرزندان خودشان است، نمره قبولی بدهند.

این در حالی است که از آغاز به کار دولت سیزدهم و حمایت‌های جدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از رشد و توسعه خدمات‌دهندگان داخلی، آمار‌ها نشان می‌دهد با اقدامات و برنامه‌های وزارت ارتباطات از جمله در اتصال متقابل میان پیام‌رسان‌های داخلی، تسهیلات تعرفه‌ای و دیگر طرح‌ها و هم اینکه ده‌ها میلیون کاربر به استفاده از این خدمات مشغول هستند و نیاز‌های خود را با استفاده از پیام‌رسان‌های بومی رفع می‌کنند، آهنگ این رشد مثبت همچنان ادامه دارد.