برقی شدن وسایل نقلیه راهی برای حل معضل آلودگی

به گزارش مجله خبری نگار/ایران-مهسا قوی‌قلب: سالیان سال است که پایتخت با مسأله آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کند، هر چند سال یک بار هم مسئولان حوزه شهری با سیاست‌های جدید بویژه در حوزه طرح ترافیک سعی دارند تا اکسیژنی به آسمان تهران تزریق کنند. این سیاست‌ها تقریباً با صدور مجوز طرح ترافیک از تابستان ۱۳۷۵ با نظارت شورای عالی هماهنگی ترافیک شهر‌های کشور و با همکاری حوزه ستادی و عملکردی سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران شکل گرفت و از اواخر سال ۱۳۷۹ براساس مصوبه شورای عالی هماهنگی ترافیک، محدوده طرح ترافیک گسترش پیدا کرد. اما همچنان دیدن آسمان آبی شهر بویژه در ماه‌های سرد سال که با وارونگی هوا روبه رو هستیم و تنفس هوای پاک و تمیز برای پایتخت‌نشینان دور از دسترس است؛ دست‌کم تا زمانی که برنامه‌ها و طرح‌های شهرداری تهران چنانچه شهردار تهران اعلام کرده است، به تمامی و بموقع اجرا شود.

منابع متحرک منشأ ۸۰ درصد آلایندگی

سید جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون حمل ونقل شورای شهر تهران، با اشاره به اینکه در تهران آلاینده ذرات معلق زیر دو و نیم میکرون به‌صورت غالب وجود دارد، می‌گوید: طبق بررسی‌های صورت گرفته، منشأ این آلاینده‌ها منابع متحرک هستند؛ به تعبیری به طور معمول در طبیعت چنین آلاینده‌ای با این اندازه وجود ندارد و طبیعت چنین آلاینده‌هایی را تولید نمی‌کند. پس منشأ آن‌ها عمدتاً منابع متحرک هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، منبع بیش از ۸۰ درصد این نوع آلاینده‌ها، خودرو‌ها و موتورسیکلت‌ها هستند. پس اگر بخواهیم راجع به رفع آلودگی هوا صحبت کنیم، چه در بحث گاز‌ها و چه در مقوله آلاینده ذرات معلق زیر دو و نیم میکرون، باید روی خودرو‌ها اعم از بنزین‌سوز و گازوئیل‌سوز متمرکز شویم و همین طور موتورسیکلت‌های بنزینی را مورد توجه قرار دهیم.

وی خاطرنشان می‌کند: بررسی‌هایی که تاکنون انجام شده، نشان می‌دهد موتورسیکلت‌ها، سهم بالایی در این موضوع دارند، به این دلیل که استاندارد‌های بسیار پایینی دارند.

هنوز موتورسیکلت‌های ما کاربراتوری هستند که باعث سوخت ناقص می‌شود، منبع اصلی تولید آلودگی‌هاست. تأکید می‌کنم که ذرات معلق زیر دو و نیم میکرون معمولاً آلاینده غالب است و همین آلاینده، هوای شهر را به مرحله هشدار یا خطرناک می‌رساند.

دکتر سید جعفر تشکری هاشمی، با بیان اینکه برای مدیریت و مهار ذرات معلق زیر دو و نیم میکرون باید روی موتورسیکلت‌ها و خودرو‌ها متمرکز شویم، توضیح می‌دهد: دلیل اینکه چرا هوای تهران تا این اندازه آلوده است، این است که انبوه خودرو‌ها و موتورسیکلت‌ها در سطح شهر تردد دارند و دلیل دوم هم این است که در فصول سرد سال معمولاً مشکل وارونگی دما وجود دارد و عاملی تشدیدکننده به شمار می‌رود. پایین آمدن سرعت باد هم باعث می‌شود، آلاینده‌ها به‌صورت پوششی روی شهر قرار گیرند، لذا باید تلاش کنیم آلاینده‌ها را از منبع اصلی متوقف کنیم. باید دنبال راه‌حل باشیم نه اینکه وقتی هوا آلوده شد، بعد فکری به حال رفع آلودگی کنیم. در دنیا هم هیچ دستگاه و امکاناتی برای این کار اختراع نشده و معقول هم نیست که هوا را آلوده کنیم، بعد دنبال خنثی‌سازی آن باشیم.

لزوم توقف تولید موتورسیکلت‌های بنزین‌سوز

به گفته این عضو شورای شهر تهران، در وهله اول باید موتورسیکلت‌های بنزین‌سوز از چرخه ترافیکی حذف شود. وی می‌گوید: در حدود سه دهه قبل یک کار خوب در این حوزه انجام شد و موتورسیکلت‌های دو زمانه که بشدت آلاینده بودند، جمع‌آوری شدند و همین باعث شد در آن مقطع شاهد تحولات خوبی باشیم یا بحث حذف سرب از بنزین از کار‌های ارزشمندی بود که انجام شد. الان هم مسائل روشن است. باید موتورسیکلت‌های کاربراتوری از چرخه حمل ونقل شهری حذف شود.

در گام اول لازم است که سیاست‌های حمایتی برای تولید و ترویج موتورسیکلت برقی صورت گیرد، در گام دوم اعمال محدودیت‌هایی برای تردد موتورسیکلت‌های بنزین‌سوز در سطح شهر انجام شود و در نهایت هم ممنوعیت کامل تردد این نوع موتورسیکلت‌ها را در برنامه‌های مدیریتی داشته باشیم تا جایی که به هیچ عنوان تردد نداشته باشند. بهترین جایگزین آن‌ها هم موتورسیکلت‌های برقی است و شهرداری هم باید ایستگاه‌های شارژ آن‌ها را در سطح شهر ترویج کند.

تشکری هاشمی اضافه می‌کند: در راستای حذف موتورسیکلت‌های کاربراتوری، می‌توان با یک‌سری سیاست‌های حمایتی مانند ارائه تسهیلات وام کم بهره یا کمک بلاعوض تلاش کرد تا استفاده از موتورسیکلت‌های برقی توسعه پیدا کند.

موتورسیکلت‌هایی که برای کار از آن‌ها استفاده می‌شود در این خصوص باید در اولویت باشند چرا که چند برابر شخصی‌ها تولید آلودگی می‌کنند. این کار شدنی است و باید وزارت صنایع جلو فعالیت شرکت‌های سازنده موتورسیکلت بنزین‌سوز را بگیرد.

همچنین برای حفظ جان مردم و برای تغییر رویکرد اساسی در این حوزه باید از ادامه فعالیت آن‌ها جلوگیری شود تا تنها موتورسیکلت برقی تولید کنند.

نسخه خودرو‌های فرسوده روشن است، باید از رده خارج شوند

تشکری هاشمی درباره آلایندگی بالای خودرو‌های فرسوده می‌گوید: خودرو‌های فرسوده بشدت در تولید آلایندگی هوای تهران مؤثرند، از آن جایی که قیمت خودرو در کشور ما بسیار بالاست، مردم ترجیح می‌دهند از خودرو‌های فرسوده که اتفاقاً ناایمن هم هستند، استفاده کنند و با وجود تولید آلایندگی‌های زیاد باز هم از این وسایل نقلیه استفاده می‌کنند.

در شهر تهران روزانه حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود که بخش عمده‌ای از آن مربوط به خودرو‌های فرسوده و خارج از رده است. این خودرو‌ها با مصرف بالا و آلایندگی زیاد در سطح شهر تردد دارند، پس اگر تلاش کنیم که این خودرو‌ها را از رده خارج کنیم به کاهش حجم آلاینده‌ها کمک خواهیم کرد. طبیعتاً موضوعاتی مانند افزایش ایمنی هم به موازات این کار اتفاق خواهد افتاد.

او تأکید می‌کند: نسخه خودرو‌های فرسوده روشن است که این خودرو‌ها باید از رده خارج شوند؛ بنابراین باید با یک‌سری سیاست‌های مشخص حتی اجازه حرکت در سطح شهر از این خودرو‌ها گرفته شود.

من معتقدم که با مصوبه دولت باید رفت و آمد این قبیل خودرو‌ها را در سطح کلانشهر‌ها ممنوع کرد.

حرکت دنیا به سمت برقی شدن

تشکری هاشمی در پاسخ به این سؤال که چه خودرویی باید جایگزین خودروی فرسوده شود، می‌گوید: اگر بنا باشد بازهم خودرو‌های بی‌کیفیت و بنزین‌سوز جایگزین شوند، با گذشت چند سال از کارکرد این خودرو‌ها بار دیگر شاهد آلودگی خواهیم بود؛ بنابراین حرکت باید به سمت خودروی برقی در دستور کار باشد.

امروزه در انواع خودرو‌های برقی قیمت‌های رقابتی با خودرو‌های بنزین‌سوز می‌بینیم یعنی مشکلات گرانی و پیمایش آن‌ها در حوزه شارژ کاهش پیدا کرده است.

در حال حاضر خودرو‌هایی تولید می‌شود که بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ کیلومتر به ازای هر بار شارژ می‌توانند پیمایش کنند که اتفاق خوبی است.

آلودگی هوا بدون شک توسط این قبیل از خودرو‌ها به صفر خواهد رسید و این، فرصتی مناسب برای مدیریت ترافیک شهری و آلودگی هواست. رئیس کمیسیون حمل ونقل شورای شهر تهران، می‌افزاید: در بخش اتوبوس‌های حمل ونقل عمومی و خودرو‌های خدماتی شهر هم این ظرفیت وجود دارد و فناوری‌ها توسعه پیدا کرده است.

هم خودرو‌های خدماتی شهر مانند خودرو‌هایی که برای رفت و روب استفاده می‌شوند و هم خودرو‌هایی که برای جابه‌جایی زباله هستند، برقی شده‌اند.

خودرو‌های کشنده و کامیون‌ها و کامیونت‌ها نیز برقی شده‌اند. اتوبوس‌ها، مینی‌بوس‌ها، ون‌ها و سواری‌ها هم به وفور در دنیا تولید شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

لزوم مدیریت صنایع آلوده‌کننده هوا در داخل شهر

بعضی از صنایع در داخل شهر فعالیت می‌کنند که سبب آلودگی هوا می‌شوند. تشکری هاشمی در این باره می‌گوید: این نوع صنایع در صورت امکان باید جابه‌جا شوند، در غیر این صورت باید از سوخت‌های پاک استفاده کنند.

آسمان تهران را چه زمانی آبی می‌بینیم؟

رئیس کمیسیون حمل ونقل شورای شهر تهران، در پاسخ به این سؤال که شهروندان تهرانی چه زمانی می‌توانند آسمان تهران را آبی ببینند، می‌گوید: اگر موضوعات مطرح شده عملی شود، آسمان تهران را آبی خواهیم دید. اگر ده‌ها و صد‌ها جلسه بگذاریم، اگر در روز‌های آلوده که آلایندگی هوا بالاست، مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات را تعطیل کنیم، باز هم مشکل آلودگی هوا حل نخواهد شد.

الزامی است که اقداماتی که گفته شد را به موازات برقی شدن و توسعه خودرو‌های برقی و همچنین افزایش سهم حمل ونقل عمومی داشته باشیم. اینکه انبوه خودرو‌های شخصی در شهر دائم تردد داشته باشند، جای ایراد است.

وقتی مردم ببینند حمل ونقل عمومی خوبی وجود دارد، دلیلی ندارد ماشین شخصی را به خیابان بیاورند. باید با سیاست‌های بازدارنده، استفاده بی‌محابا از خودرو در سطح شهر را هم محدود کنیم.

طرح ترافیک جدید و اثرگذاری آن در کاهش آلودگی هوای پایتخت

تشکری هاشمی در خصوص طرح ترافیک جدید با بیان اینکه این طرح به امسال نخواهد رسید، توضیح می‌دهد: در بحث طرح ترافیک، شهرداری تهران، بر اساس مصوبه برنامه چهارم شهرداری که در سال گذشته در شورای اسلامی شهر تهران به تصویب رسید، موظف شده برای محدوده طرح ترافیک مطالعات لازم را انجام دهد و پیشنهادات خود را به شورای اسلامی شهر تهران ارسال کند.

طبیعتاً چنانچه این طرح بتواند منافع مردم و بحث آلودگی هوا و تراکم ترافیک را در نقاط بحرانی شهر تهران به نتیجه برساند، حتماً همه مسئولان مرتبط حمایت‌های لازم را خواهند داشت تا هرچه سریعتر اجرایی و عملیاتی شود.

امیدواری

علیرضا زاکانی، شهردار تهران، نهم آبان ماه امسال، با حضور در شورای شهر، گزارشی از دستاورد‌های سفر به چین ارائه داد که غالب آن‌ها در حوزه حمل ونقل عمومی بود.

وی از انعقاد پنج قرارداد ساخت هزار دستگاه اتوبوس دو کابین ۱۸ متری گازسوز، هزار دستگاه اتوبوس ۱۲ متری برقی، ۱۰ هزار دستگاه ون برقی، ۱۰ هزار دستگاه تاکسی برقی و ۱۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت برقی، به ارزش یک میلیارد و ۴۰ میلیون دلار خبر داد. قرارداد خرید ۷۹۱ واگن مترو که نخستین بخش آن سال آینده وارد کشور می‌شود و انتقال تکنولوژی تولید بوژی (کشنده) از چین به ایران، تفاهم برای ساخت خط ۱۱ مترو با ۳۱ کیلومتر و ۲۹ ایستگاه و امضای تفاهمنامه ساخت خط هشت مترو با ۴۱ ایستگاه از دیگر خبر‌هایی بود که شهردار تهران در آن جلسه شورا اعلام کرد و درباره آن‌ها توضیح داد.

طی دو - سه ماه اخیر، علاوه بر این برنامه‌ها، موضوع‌های زیادی در زمینه آلودگی هوا مطرح شده است. از این دست خبر‌ها که «۲۰ درصد خودرو‌های نو در آزمون‌های معاینه فنی برتر مردود می‌شوند» بگذریم، خبر‌هایی مثل «خودرو‌های دودزا با گشت‌های نامحسوس شناسایی و متوقف می‌شوند»، «اعلام شرایط جدید اسقاط تاکسی‌های فرسوده» و «توسعه طرح اسکوتر اشتراکی و موتور برقی در پایتخت» امیدوارکننده‌اند.

موضوع آخر را کامران اخباری، معاون توسعه حمل ونقل پاک سازمان حمل ونقل و ترافیک شهر تهران در سی و هشتمین جلسه شورای هماهنگی معاونان حمل ونقل و ترافیک شهرداری‌های مناطق ۲۲ گانه اعلام کرد و گفت: در حال حاضر، طرح موتور برقی و اسکوتر اشتراکی به‌صورت آزمایشی و آموزش ترویجی در برخی نقاط شهر مانند اراضی عباس‌آباد، پارک لاله و دریاچه چیتگر اجرا می‌شود و تلاش می‌کنیم تا پایان سال این طرح در کل شهر اجرا شود. ما در حوزه توسعه حمل ونقل پاک به دنبال استفاده بیشتر شهروندان از «میکرو موبیلیتی‌ها» هستیم که شامل دوچرخه، موتور برقی و اسکوتر است و به موازات آن، توسعه پیاده‌راه‌ها و پیاده‌روی را نیز در دستور کار داریم.

اگر این طرح‌ها به طور جدی پیگیری و اجرا شود، قطعاً بر کاهش آلودگی هوا مؤثر خواهد بود.