رقابت در سرمایه گذاری روی ابر‌ها

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: بارورسازی ابر‌ها را می‌توان یک فناوری جذاب، اما تا حدودی مبهم نامید. در سال‌های اخیر که تبعات مخرب «تغییر اقلیم» محیط زیست کشور‌ها را تحت تاثیر خود قرار داده است، دولت‌ها به هر دری می‌زنند که کمترین آسیب را تجربه کنند. کم‌بارشی و گرم شدن کره زمین شرایط را به گونه‌ای رقم زده است که برای نمونه رسانه مطرح فوربس دیروز گزارش داد، بررسی‌های آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده پیش‌بینی کرده است که سال ۲۰۲۳ گرم‌ترین سال در میان ۱۰ سال گرم ثبت‌شده تاکنون باشد.

از اعماق زمین تا هوا و دریا‌ها در جست‌وجوی آب

حالا این آب است که کالایی گران‌بها‌تر از همیشه برای بشر امروز است و به ویژه کشور‌های خشک را به جست‌وجوی آن از اعماق زمین که به آب‌های ژرف شهرت دارد، تا ابر‌ها و شیرین‌سازی دریا‌ها واداشته است. ما در این گزارش آب را میان ابر‌ها جست‌وجو می‌کنیم و می‌خواهیم با ماجرای بارورسازی ابر‌ها سیراب شویم. این را هم بدانیم که ایران نیز از سال گذشته، سازمانی تخصصی به منظور بارورسازی ابرها، ذیل وزارت نیرو با عنوان «سازمان توسعه و بهره‌برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی» تاسیس کرده است.

بارورسازی ابر‌ها در جهان

در قرن نوزدهم میلادی برخی کوشش کردند با توپ، موشک و دینامیت ابر‌ها را به بارش وادارند. برخی آتش بزرگی می‌افروختند تا جریان هوای گرم و بالارونده را پدید آورند و برخی با ساختن دستگاه‌های بزرگ سرماساز به دنبال این بودند که هوا را به اندازه‌ای سرد کنند تا رطوبت درون خود را آزاد کند؛ اما همه آن کار‌ها به دلیل نبود دانش کافی از فرایند بارش باران و برف بی‌نتیجه بود.

روایت دقیق‌تر این تاریخچه را ایسنا این‌گونه گزارش کرده است: «در سال ۱۹۳۲ دانشمندان روسی در مؤسسه باران مصنوعی برای کشف راهی به منظور تعدیل مصنوعی آب و هوا سرگرم تحقیق شدند. نخستین آزمایش بارور سازی ابر در سال ۱۹۳۷ در هلند به وسیله یخ خشک انجام شد. در سال ۱۹۴۲ یک دانشمند آلمانی به‌نام فندایزن آزمایش بارورسازی ابر‌ها را با هواپیما انجام داد. او برای بارورکردن ابر‌ها از شن و ماسه استفاده کرد؛ اما نتیجه کار چندان موفقیت‌آمیز نبود. در حدود سال‌های ۱۹۵۰ باروری ابر‌ها به صورت یک فناوری آغاز شد و از آن تاریخ تاکنون پروژه‌های بارورسازی ابر‌ها در بسیاری از کشور‌های جهان اجرا شده است.»

طبق گزارش‌های منتشرشده سازمان جهانی هواشناسی، هم‌اکنون بیش از ۵۰ کشور درحال اجرای پروژه‌های تحقیقاتی و اجرایی در زمینه فناوری بارورسازی ابر‌ها هستند. در این میان می‌توان به کشور‌های روسیه و آمریکا به عنوان دو کشور پیشگام اشاره کرد که تحقیقات مفصل و دامنه‌داری در این باره انجام داده‌اند و دارای سابقه طولانی در اجرای پروژه‌های تحقیقاتی و اجرایی در این زمینه هستند.

دست کشور‌های حوزه خلیج فارس در ابرها

اما از زمان گزارش سازمان جهانی هواشناسی در سال ۲۰۱۶ تا امروز، کشور‌های حوزه خلیج‌فارس از جمله امارات، عربستان و قطر نیز دست به دست ابر‌ها داده‌اند و تلاش می‌کنند، خودشان را از باران ابر‌ها خیس کنند. این تلاش‌ها در امارات که متوسط بارندگی آن فقط ۷۹ میلی‌متر در برابر متوسط جهانی ۷۰۰ میلی متر است، قابل توجه بوده است.

جالب است به «مجمع بین‌المللی افزایش باران» که چندی قبل در ابوظبی امارات برگزار شد، سرکی بکشیم و از اقداماتشان که شرح آن را «gulfnews.com» منتشر کرده است، آگاه شویم:

۱- امارات متحده عربی تاکنون ۱۸ میلیون دلار (حدود ۶۶ میلیون درهم) در پروژه‌های تقویت باران سرمایه‌گذاری کرده است.

۲- امارات متحده عربی به‌طور متوسط هر سال حدود ۱۰۰۰ ساعت بارورسازی ابر‌ها را انجام می‌دهد.

۳- مدیر کل مرکز ملی هواشناسی امارات اعلام کرد: برنامه تحقیقاتی امارات متحده عربی برای توسعه دانش افزایش باران، نمونه قابل توجهی از آرزو‌های امارات متحده عربی برای تبدیل شدن به یک قطب جهانی به منظور پیشبرد دستور کار جهانی امنیت آب است.

افزایش ۱۰ تا ۳۰ درصدی بارش‌ها با بارورسازی

خبرگزاری اروپایی رویترز هم در یک نوبت اقدامات امارات را در بارورسازی ابر‌ها بررسی کرده و به نقل از عبدا... الحمادی، مدیر ارشد هواشناسی امارات متحده عربی، نوشته است: بارورکردن ابر‌ها میزان بارش سالانه را بین ۱۰ تا ۳۰ درصد افزایش می‌دهد، اما مشکلاتی نیز وجود دارد؛ فرایند بارورسازی ابر‌ها مستلزم وجود «ابر‌های بارانی» است و این خودش چالش است، زیرا همیشه چنین ابر‌هایی در آسمان نیست. البته رویترز در بخش دیگری از گزارش خود به‌نقل از این مدیر ارشد هواشناسی امارات متحده عربی نوشت که بارورکردن ابرها، نسبت به شیرین‌سازی آب دریاها، روشی به‌مراتب کم‌هزینه‌تر است.

وضعیت بارورسازی ابر‌ها در ایران چگونه است؟

برای یافتن پاسخ پرسش‌هایمان درباره بارورسازی ابر‌ها به سراغ احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور می‌رویم. «وظیفه» که خود نیز از پروژه‌های بارورسازی ابر‌ها در امارات بازدید کرده است، می‌گوید: براساس گزارش‌های معتبر بین‌المللی از مراکز فعال دراین زمینه، در خوش‌بینانه‌ترین حالت، تاثیر بارورسازی ابر‌ها حدود ۱۰ درصد و کمتر از آن برآورد شده است.

او می‌گوید: این عدد هم تقریبی و حدودی است و اگر دقیق بخواهیم بگوییم، هم‌اکنون عدد مشخصی از تاثیر بارورسازی ابر‌ها مورد توافق جهانی وجود ندارد. از او درباره اقدامات ایران دراین زمینه می‌پرسیم که به تاسیس «سازمان توسعه و بهره‌برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی» در سال قبل ذیل وزارت نیرو اشاره و بیان می‌کند: طبق گزارش‌هایی که این سازمان ارائه داده است، در طول سال هم عملیات‌هایی در نقاط مختلف کشور روی ابر‌ها انجام داده‌اند. وظیفه اگرچه درباره نتایج کنونی و این‌که چقدر می‌توان به این فناوری امیدوار بود، با قطعیت اظهارنظر نمی‌کند، اما معتقد است: باید ما هم به دنبال این فناوری باشیم، اما نباید خیلی هم جامعه را به آن امیدوار کنیم.