آیا ایران واردکننده گاز خواهد شد؟

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: هرچند هنوز به زمستان نرسیدیم و فقط چندروزی است هوای سرد در بعضی مناطق کشور حاکم شده است، اما خبر‌ها و اظهارنظر‌های اعضای کمیسیون انرژی مجلس، مسئولان شرکت گاز و... از آن حکایت دارد که به دلیل کسری منابع گاز در کشور و اختلاف در میزان تولید و مصرف گاز طبیعی به زودی مجبور به واردات گاز خواهیم شد.

از دو روز گذشته، مصاحبه‌ای از مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران در فضای مجازی خبرساز شده است که او از آغاز مذاکره برای واردات گاز خبر داده و گفته است: زیرساخت و آمادگی لازم برای واردات گاز را فراهم کردیم چرا که بخشی از نیاز زمستانی امسال را باید از این محل تامین کنیم. با این اظهارنظر، گمانه‌هایی درباره واردات گاز برای جلوگیری از قطع گاز خانگی یا صنایع در زمستان شکل گرفت. این در حالی است که برخی کاربران هم تصاویری از خبر‌هایی درباره صادرات گاز ایران به چند کشور منتشر کردند و نوشتند چطور امکان دارد کسری منابع گازی داشته باشیم و همزمان بخشی از این منابع را صادر کنیم؟ چطور عنوان سومین منابع گاز دنیا را داریم، اما باید واردات داشته باشیم و... سوالات و ابهاماتی که در این گزارش به آن پاسخ می‌دهیم.

خطر واردات یا برگشت به دوران استفاده از زغال و نفت برای ایرانی ها!

۲۶ مهر سخنگوی کمیسیون انرژی گزارشی را از ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی کشور در مجلس قرائت کرد که نکات تکان دهنده‌ای داشت. در این گزارش آمده است: به رغم آن که ایران رتبه سوم بزرگ‌ترین تولید کننده گاز طبیعی در جهان را دارد؛ اما با توجه به شروع افت فشار مخازن گازی میدان پارس جنوبی و ادامه روند افزایشی مصرف، چالش جدی برای تامین گاز طبیعی در آینده بسیار نزدیک وجود خواهد داشت. این موضوع در سال‌های اخیر به خصوص در فصول سرد سال با افزایش تقاضای بخش خانگی برای گرمایش تشدید شده است؛ به نحوی که تنها در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۲ میلیارد لیتر گازوئیل و نفت کوره به ارزش بیش از پنج میلیارد دلار برای جبران کمبود گاز توسط نیروگاه‌ها سوزانده شده است.

امسال نیز به رغم کاهش و گاه قطع گاز بخش‌های مختلف صنعت و در مواقعی کاهش صادرات و مصرف مقادیر بیشتر نفت کوره در مقایسه با گذشته، اعمال خاموشی در صنایع و بخش‌های خانگی و تجاری محتمل است. این آمار نشان می‌دهد در صورت بی‌توجهی و نداشتن برنامه‌ریزی و اقدام سریع، کشور با بحران جدی برای امنیت انرژی روبه رو خواهد شد؛ به نحوی که واردات این حامل انرژی یا بازگشت به دهه‌های قبل از ۷۰ شمسی و خرید و توزیع وسایل گرمایشی نفتی و زغالی بین مردم اجتناب ناپذیر خواهد بود.

سومین تولید کننده گاز جهان، واردکننده می‌شود؟

گزارش کمیسیون انرژی و زمزمه‌هایی برای ناترازی تولید و مصرف گاز در زمستان، در حالی است که برخی گمانه‌ها و اظهارات مسئولان شرکت گاز حکایت از آن دارد که احتمالا در زمستان مجبور می‌شویم گاز وارد کنیم، اما این احتمال چقدر جدی است؟

دکتر رضا پدیدار رئیس کمیسیون انرژی اتاق تهران می‌گوید: «آن طور که در خبر‌ها خواندم، اکنون ۵۰۴ میلیون مترمکعب مصرف می‌شود و هنوز به آن حدی نرسیدیم که مجبور به واردات شویم، اما در اوج سرما به مشکل می‌خوریم. به تازگی چند گزارش به دستم رسیده که ما ۲۰۰ میلیون و طبق برخی گزارش‌ها ۱۲۰ میلیون مترمکعب کسری گاز داریم. همان طور که سال‌های پیش هم عمل کرده ایم در چنین مواقعی مصرف گاز صنایع را کمتر می‌کنیم تا صادرات گاز را همچنان انجام بدهیم که این رقم نزدیک به ۱۰۰ میلیون مترمکعب است؛ یا مجبوریم مصرف خانگی را مدیریت کنیم. صادرات گاز کشورمان یک قرارداد بلندمدت است و نمی‌توان به راحتی آن را لغو کرد. نکته بعدی هم این که کشور ما با مشکلات ارزی دست و پنجه نرم می‌کند و برایمان اهمیت زیادی دارد که صادرات گاز را همچنان ادامه بدهیم. ما فقط صادرات گازبه عراق، ترکیه و ارمنستان و سوآپ گاز هم به ترکمنستان داریم. این از نظر کسب درآمد برای کشور، سرنوشت ساز است.

چند درصد گاز در خانه‌ها و صنایع مصرف می‌شود؟

رئیس کمیسیون انرژی اتاق تهران درباره سهم بخش‌های مختلف در مصرف گاز می‌گوید: «ما ظرفیت یک میلیارد مترمکعب گاز را در کشور داریم، اما در بهترین حالت ۸۴۰ میلیون مترمکعب گاز تولید کرده ایم. از این عدد حدود ۵۲۰ تا ۵۴۰ میلیون متر مکعب در بخش خانگی مصرف می‌شود و حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب دیگر می‌ماند که از این رقم حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب آن صادر می‌شود، ۲۰۰ میلیون مترمکعب به پتروشیمی‌ها و نیروگاه‌ها داده می‌شود و بخشی حدود ۶۰ تا ۸۰ میلیون متر مکعب در صنایع مصرف می‌شود.

پیش بینی‌ها این است که ما در اوج مصرف یعنی در سرمای زمستان نسبت به سال گذشته بین ۵ تا ۷ درصد رشد مصرف گاز طبیعی داشته باشیم که با ناترازی در تولید و مصرف گاز، شرکت ملی گاز ایران مجبور می‌شود آمار مصرف را مدیریت کند که در این صورت مجبور است یا صادرات را کم کند یا مصرف گاز در نیروگاه‌ها را قطع کند و به جای آن از سوخت مایع و گازوییل یا نفت کوره و... استفاده شودیا هم مصرف بخش خانگی را کم کند. سال گذشته مصرف خانگی را کاهش ندادیم و صرفه جویی حدود ۱۴۰ میلیون مترمکعبی در صنایع و نیروگاه‌ها داشتیم. مثلا ساعت فعالیت پتروشیمی‌ها را کم کردیم، ساعات کار کارخانجات کاهش پیدا کرد و...، اما برای امسال هنوز گزارشی از میزان کسری گاز به دست ما نرسیده است.»

آمار تکان دهنده از هدررفت گاز در خانه‌ها و ادارات!

دکتر رضا پدیدار ادامه می‌دهد: «متاسفانه میانگین درجه حرارت خانه‌های مردم ایران ۲۵ درجه است در حالی که میانگین درجه دما در اروپا ۱۸ درجه و در سایر کشور‌های آسیایی ۲۰ درجه است. یعنی مردم ما در سرمای زمستان، درجه دمای خانه را روی عدد ۲۵ درجه تنظیم می‌کنند و در خانه لباس تابستانی و تی شرت و... می‌پوشند!

در ادارات دولتی هم همین طور است. اگر در زمستان به ادارات بروید پنجره‌ها باز و شوفاژ‌ها و بخاری‌ها روشن است و این ثروت ملی را به باد می‌دهیم. من فکر می‌کنم رسانه‌ها و مطبوعات به جای این که دنبال ارقام و اعداد ناترازی و کسری گاز باشند که روایت‌های مختلفی در باره آن منتشر می‌شود، مردم را از الگو‌های مصرف بهینه آگاه کنند، چون میانگین شدت مصرف انرژی ایران ۵.۷ برابر جهان است. این را آژانس بین المللی می‌گوید که واقعا تکان دهنده است. ناگفته نماند این اظهارات در حالی است که ما در ساخت و ساز خانه ها، زیرساخت‌های شهری، ادارات و سازمان‌ها و... نتوانسته ایم در عایق بندی و مصالح و حتی تجهیزات و وسایل گرمایشی، صرفه جویی بیشتری در مصرف گاز داشته باشیم.»