شکاف در بال شرقی ناتو با استراتژی مهار ترکیه

به گزارش مجله خبری نگار به نقل از الوقت، درحالی که غربی‌ها مدعی هستند سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) متحدترین و کارآمدترین ائتلاف نظامی در جهان است که سایه تهدید را از سر اعضا برمی‌دارد، اما این روز‌ها آنچه به تهدید درجه یک برای ناتو تبدیل شده شکاف‌های داخلی در این سازمان است که حتی تا خطر جنگ میان متحدین پیش رفته است.

ترکیه و یونان که در سال‌های اخیر بر سر برخی جزایر در دریای اژه در مقابل هم قرارگرفته‌اند و رهبران آن‌ها برای همدیگر شاخ و شانه می‌کشند و همدیگر را به جنگ مستقیم تهدید می‌کنند، شکاف در داخل ناتو را تشدید کرده است.

ترکیه و یونان بر سر برخی جزایر موردمناقشه در دریای اژه که سرشار از منابع غنی نفت و گاز است، دچار تنش هستند و همین مسئله دو طرف را به آستانه جنگ تمام عیار کشانده است.

در ماه‌های اخیر جنگنده‌های ترکیه بار‌ها برای نمایش قدرت خود در نزدیکی یونان به پرواز درآمده‌اند و یونان نیز آن‌ها را رهگیری کرده است. بازار جنگ لفظی بین مقامات دو کشور هم همچنان داغ است و دو طرف از هر تریبونی برای متهم کردن یکدیگر استفاده می‌کنند به صورتی که در نشست اخیر سران ناتو در شهر پراگ، پایتخت جمهوری چک هم مقامات آنکارا و آتن به اتهام‎‌زنی علیه یکدیگر اقدام کردند. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه چندی پیش در سخنانی تهدیدآمیز به یونانی‎ها گفته بود که به گوش باشند، زیرا ممکن است یک شب نیرو‌های ترکیه برسند.

هر چند اروپایی‌ها هر دو عضو ناتو را به خویشتنداری دعوت می‌کنند تا تنش‌ها بین دو کشور را کنترل کنند، اما این اختلاف روز به روز ابعاد بیشتری به خود می‌گیرد و این مسئله مقامات ناتو را نگران کرده است.

ترکیه پس از آمریکا، بزرگترین ارتش ناتو را در اختیار دارد و محل استقرار موشک‌های اتمی این ائتلاف نیز هست و از این منظر برای غربی‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد، اما اختلافات فزاینده در مورد پرونده‌ای ژئوپلتیکی در سال‌های اخیر، تنش‌هایی را بین ترکیه و برخی اعضای اروپایی ناتو به وجود آورده است و این مسئله پس از بحران اوکراین، به شدت افزایش یافته است.

رویکرد دوگانه آمریکا در قبال دو متحد ناتو

هر چند آمریکا سعی می‌کند در تقابل بین ترکیه و یونان خود را بازیگر بی‌طرفی نشان دهد، اما استاندارد دوگانه‌ای را در قبال دو متحدش در پیش گرفته است. درحالی که آمریکا به راحتی جنگنده‌های اف-۱۶ را در اختیار یونان قرار می‌دهد و اخیرا نیز جنگنده‌های این کشور را به‌روزرسانی کرده است تا بنیه دفاعی خود را در برابر تهدیدات خارجی تقویت کند، اما از چند سال پیش فروش این نوع جنگنده‌ها را به آنکارا ممنوع کرده است.

یونان حتی اخیرا سفارش خرید جنگنده‌های «اف-۳۵» را به آمریکا داده است، ولی واشنگتن فروش این جنگند‌های فوق پیشرفته به ترکیه را به حالت تعلیق درآورده است. تعلیق فروش تسلیحات به ترکیه پس از آن انجام شد که این کشور سامانه‌های موشکی اس-۴۰۰ را از روسیه خریداری کرد و همین مسئله خشم واشنگتن را در پی داشت. فروش جنگنده به یونان و عدم فروش آن به ترکیه، به خوبی نشان می‌دهد که آمریکا در تقابل بین دو کشور بیطرف نیست بلکه با حمایت گسترده از یک طرف، به تشدید تنش‌ها دامن می‌زند. زیرا ترکیه که در حال حاضر به لحاظ توان نظامی در موقعیت برتری نسبت به رقیب یونانی خود قرار دارد و این ممکن استبه حمله پیشدستانه آنکارا منجر شود.

کاخ سفید که یکه‌تازی‌های اردوغان در منطقه را برنمی‌تابد و اقدامات آنرا موازی با سیاست‌های خود می‌داند، به همین دلیل سعی می‌کند با کمک به یونانی‌ها، به خیال خود آنکارا را گوشمالی دهد؛ لذا در تشدید تنش بین یونان و ترکیه، رد پای آمریکایی‌ها به خوبی مشهود است و این برخلاف سیاست‌های ناتو است. بند پنجم ناتو بر این مسئله تاکید دارد که در صورت حمله به یک عضو ناتو، دیگر اعضا باید به حمایت از آن برخیزند، اما در صورتی که دو عضو این ائتلاف با یکدیگر وارد جنگ شوند، معلوم نیست موضع‌گیری دیگر اعضا چه خواهد بود. زیرا، جنگ بین یونان و ترکیه، به نوعی جنگ در داخل ناتو نیز به شمار می‌رود و آمریکا به جای فرونشاندن آتش جنگ، عملا با حمایت از آتن، به تشدید تنش‌ها دامن می‌زند.

مهار و مدیریت ترکیه در چارچوب ناتو

ترکیه در سال‌های اخیر به دلیل متمایل شدن به سمت روسیه و چین به عضو دردسرساز در داخل ناتو تبدیل شده است و این مسئله برخلاف منشور این ائتلاف نظامی است که مقابله با تهدیدات از سوی روسیه را در راس اولویت‌های خود قرار داده است. به همین خاطر، سران کاخ سفید می‌خواهند تا این عضو تنش‌آفرین را مهار کنند. اگرچه آمریکا در ابتدای جنگ اوکراین برای اینکه روسیه را منزوی کند به کمک همه اعضای ناتو نیاز داشت و به همین دلیل با ترکیه نیز مدارا می‌کرد تا شاید موافقت این کشور را در همراهی با تحریم‌های ضد روسی و همچنین موافقت با عضویت فنلاند و سوئد در داخل ناتو جلب کند، اما با گذشت هشت ماه از بحران اوکراین، آنکارا دیگر برای واشنگتن آن اهمیت سابق را ندارد، لذا مقامات کاخ سفید برای پیشبرد برنامه‌های خود روی ترکیه حساب باز نمی‌کنند. بنابراین، واشنگتن درصد است تا جایی که امکان دارد این متحد ناتو را در پیرامون خود نگه داشته، اما تحرکات آنرا مدیریت کنند. زیرا فشار‌های بیش از حد به ترکیه ممکن است به خروج این کشور از ناتو منجر شود که نتیجه آن شکاف در بال شرقی ناتو و پیوستن به اردوگاه چین و وسیه است. چیزی که در ماه‌های اخیر هم به خوبی رویت شده است و اردوغان آمادگی خود را برای عضویت در سازمان همکاری شانگ‌های اعلام داشته است تا به رهبران غرب هشدارد دهد که در صورت حمایت‌های گسترده از یونان، آنکارا نیز برگه‌هایی برای رو کردن دارد که می‌تواند هزینه‌های ناتو را افزایش دهد.

پس از گذشت هفتاد و پنج سال از تاسیس ناتو، تقابل در بین اعضای آن نمایان شده است و این مسئله در زمانی که غرب در مقابل روسیه صف‌آرایی کرده، می‌تواند به ضرر آن تمام شود و نظم امنیتی این ائتلاف نظامی را از بین ببرد.