کارشناس روابط بین‌الملل: عضویت ایران در سازمان شانگ‌های یک موفقیت بزرگ دیپلماتیک بود

به گزارش مجله خبری نگار،اشکان ممبینی، کارشناس روابط بین الملل در یادداشتی با "عنوان عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، برای تامین منافع ملی و فرصتی در جهت بهره مندی از ظرفیت " نوشت: نهاد‌های بین المللی به عنوان یکی از مهمترین بازیگران عرصه بین الملل، در کنار دولت‌ها حائز اهمیت هستند.
بعضی از نظریه پردازان بر این باورند که نهاد‌های بین المللی می‌توانند تاثیر مهمی روی رفتار همکاری جویانه کشور‌ها و نظم بین المللی داشته باشند. آنان ضمن آنکه برای نهاد‌های بین المللی هویت مستقل در سیاست بین المللی قائل هستند، معتقدند که نهاد‌های بین المللی، مستقل از منابع قدرت و ترجیحات کشورها، نتایج بین المللی و رفتار کشور‌ها را تعیین می‌کنند (دهقانی فیروزآبادی، ۵۵۵:۳۵۳۱.)
نهاد‌های فراملی می‌توانند با ایجاد همگرایی، نقش مهمی را در ایجاد زمینه‌های همکاری بین المللی به ویژه همکاری بین دولت‌ها برای حل بحران‌های بین المللی و نیز دستیابی به اهداف مشترک ایفا کنند. همگرایی منطقه‌ای به جای آنکه به حاکمیت، توانایی نظامی و موازنه قدرت بپردازد، معطوف به وظایف، مراودات، ادراک‌ها و یادگیری است (هاس، ۵۳۳:۱، ۴۱-:۵۳.)
سازمان همکاری شانگ‌های به عنوان یک سازمان منطقه‌ای در آسیای مرکزی از جمله نهاد‌هایی است که زمینه‌های شکل گیری آن پس از فروپاشی ساختار دوقطبی نظام بین الملل و پایان جنگ سرد فراهم آمد.
این سازمان که به طور عمده نماد فرایند شکل گیری همگرایی در آسیای مرکزی می‌باشد با رشد و گسترش خود امروزه جایگاه مهمی را در معادلات منطقه‌ای و بین المللی به دست آورده است.
به اعتقاد برخی تحلیل گران، قرن حاضر قرن آسیاست و بسیاری از معادلات قدرت در سطح جهانی در این منطقه تعیین می‌گردد، لذا اهمیت آسیا در اینده نظام بین الملل در حال افزایش می‌باشد و لازم است قدرت‌های آسیایی جایگاه خود را در نظام جدید بین الملل تعریف نمایند.
جمهوری اسلامی ایران در تیرماه ۱۳۸۴ مصادف با پنجمین نشست سران سازمان شانگ‌های در آستانه قزاقستان، به عنوان عضو ناظر در این سازمان پذیرفته شد و تقاضای خود مبنی بر عضویت دائم را هم در این تاریخ ارائه نمود. به همین جهت تبیین پیامد‌های عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در این سازمان به جهت آشنایی سیاستگذاران خارجی کشور و پیشبرد اهداف کشور حائز اهمیت است.
برای ایران، حوزه آسیای مرکزی در نزدیکی روسیه، چین و اروپا دارای قابلیت‌های سرشار اقتصادی، استراتژِیکی، تجاری و بازرگانی و البته سیاسی و دیپلماتیک است و برنامه ریزی برای استفاده مطلوب بر اساس منافع ملی از این قابلیت‌ها به توسعه حضور ایران در منطقه و تسهیل روابط تهران باکشور‌های فرامنطقه‌ای یاری می‌رساند؛ چرا که کشور‌های این حوزه هر یک به تناسبی با آمریکا اروپا و دو قدرت منطقه‌ای چین و روسیه روابط گستره‌ای دارند. ایران به مسأله همکاری‌ها با همسایگان، کشور‌های مسلمان و نیز کشور‌های صاحب قدرتی، چون روسیه، چین، اروپا و هند از این دیدنظر داشته است که سیاست تحریمی و یک جانبه گرایی آمریکا را بی اثر نماید. استفاده دیگری که ایران از اولویت دادن به همکاری منطقه‌ای در سیاست خارجی خود به دست می‌آورد این است که در چارچوب آن ضرورت خروج ایالات متحده و ایفای نقش آن کشور در امور آسیای مرکزی را مطرح نماید.
در نتیجه سازمان همکاری شانگ‌های به عنوان یکی از سازمان‌های فعال در این منطقه می‌تواند جمهوری اسلامی ایران را در دستیابی به اهداف سیاست خارجی و تامین منافع ملی در این منطقه یاری رساند.
ظرفیت‌های سازمان همکاری شانگ‌های با توجه به حضور دو عضو از پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (روسیه و چین) در این سازمان، دارا بودن بیش از یک سوم جمعیت جهان، وسعت قابل توجه و توانمندی‌های اقتصادی، نوید یک ائتلاف بالقوه توانمند را می‌دهد.
جمهوری اسلامی ایران هم که به تازگی به عضویت دائم این سازمان درآمد، به نظر می‌رسد بررسی پیامد‌های عضویت ایران در این سازمان در قالب تبیین فرصت‌های عضویت، بتواند سیاستگذاری در ارتباط با مساله مذکور را در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تسهیل نماید.
عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های یک موفقیت بزرگ دیپلماتیک برای جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین الملل بود.
ایران می‌تواند با برنامه ریزی هوشیار و فعال در سیاست خارجی خود از عضویت در این سازمان به عنوان اهرمی در روابط خود با غرب استفاده کند. از طرفی عضویت دائم در سازمان همکاری شانگ‌های می‌تواند اهرم ایران در مذاکرات وین نیز باشد
و گام مهمی در همکاری بیشتر و گسترده‌تر ایران با کشور‌های منطقه محسوب می‌شود.