یک درصد جامعه زنان در خطر یائسگی زودرس

به گزارش مجله خبری نگار،نارسایی زودرس تخمدان که به آن «یائسگی زودرس» می‌گویند، در نتیجه نقصی است که در تخمدان اتفاق می‌افتد و بر اثر آن عملکرد تخمدان از نظر تولید تخمک باکیفیت خوب و تعداد مناسب از بین می‌رود. در نهایت این مساله باعث قطع قاعدگی و بروز عوارض ناشی از کمبود تولید هورمون تخمدانی می‌شود که هورمون استروژن است.

به گزارش مجله خبری نگار،در همین خصوص دکتر سید نوید المدنی سرپرست کلینیک مشاوره ژنتیک پژوهشگاه رویان روز دوشنبه توضیح داد: نارسایی زودرس تخمدان که در قدیم از آن با عنوان یائسگی زودرس نامبرده و به عنوان پاف pof در نظر گرفته می‌شد، به دلیل اینکه در درصدی از موارد (حدود ۵ تا ۱۰ درصد) تخمدان دوباره کارکرد خود را به دست می‌آورد و تخمک بالغ از تخمدان به دست می‌آید و باروری اتفاق می‌افتد، دیگر به آن یائسگی زودرس گفته نمی‌شود و در حال حاضر اصطلاح «نارسائی زودرس تخمدان» برای این اختلال بکر برده می‌شود.

وی در توضیح این اختلال گفت: مفهوم نارسایی زودرس تخمدان به این معنا است که یک نقص اولیه در تخمدان رخ می‌دهد. یعنی از عدم شروع قاعدگی در سنی که برای هر خانمی اتفاق می‌افتد یا توقف قاعدگی قبل از زمان و موعد مقرر (یائسگی طبیعی) به عنوان آمنوره اولیه یا آمنوره ثانویه نامبرده می‌شود.

عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان ادامه داد: در حال حاضر طبق آمارها، یک درصد جامعه زنان دچار نارسایی زودرس تخمدان زیر ۴۰ سالگی می‌شوند. حال اگر افرادی را با کاهش رزرو تخمدانی در نظر بگیریم، این عدد بسیار فراتر از یک درصد خواهد بود.

۵۰ سالگی سن یائسگی طبیعی در ایران

سرپرست کلینیک مشاوره ژنتیک رویان با بیان اینکه یائسگی طبیعی در قومیت‌های مختلف در ایران عدد‌های مختلفی دارد، تاکید کرد: طی تحقیقات انجام شده در ایران پیرامون این موضوع، اعداد مختلفی به دست آورده اند، اما به طور متوسط در ایران سن ۵۰ یا ۵۱ سالگی زمان طبیعی یائسگی به شمار می‌رود.

وی افزود: در این سن تخمدان قابلیت هایش را برای تولید تخمک به اندازه و قابلیت مناسب برای باروری از دست می‌دهد. چراکه هورمون‌هایی که از تخمدان ترشح می‌شود، متوقف شده و در واقع یائسگی طبیعی رخ می‌دهد.

المدنی با اشاره به موضوع یائسگی پاتولوژیک یا مرضی اظهار داشت: اگر این موضوع در سن زیر ۴۰ یا ۴۲ سالگی اتفاق بیفتد، به عنوان «نارسائی زودرس تخمدان» از آن نام برده می‌شود.

کاهش قاعدگی بیش از ۴ ماه علت نارسایی زودرس تخمدان

عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان با بیان اینکه معیار‌هایی برای تشخیص نارسایی زودرس تخمدان در نظر گرفته شده است، ادامه داد: یکی از این موارد، آمنوره یا همان اختلال در قاعدگی به شکل توقف در قاعدگی است و دیگری اولیگومنوره، کاهش شدید تعداد قاعدگی‌های ماهانه است که بیش از چهار ماه برای یک فرد اتفاق بیفتد.

وی اضافه کرد: نارسایی زودرس تخمدان ممکن است با مکانیسم‌های مختلفی اتفاق بیفتد، اما مهم‌ترین آن اختلال در عملکرد فولیکول‌های تخمدانی (فولیکول به معنای شکل قبل از بلوغ تخمک است که در تخمدان‌ها وجود دارد) یا از بین رفتن فولیکول‌های اولیه قبل از ۴۰ سالگی است.

سرپرست کلینیک مشاوره ژنتیک رویان با تاکید بر اینکه نارسایی زودرس تخمدان علاوه بر تخمک، عملکرد‌های هورمونی در تخمدان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد، خاطرنشان کرد: این اتفاق علاوه بر بروز آمنوره و اولیگمنوره در فرد، باعث بروز علائمی ناشی از کمبود استروژن در هورمون اصلی ترشح شده از تخمدان نیز می‌شود. ناباروری، پوکی استخوان و افزایش خطر عوارض قلبی و عروقی از جمله این علائم است.

۷۰ درصد علل نارسایی زودرس تخمدان ناشناخته است

وی در پاسخ به این سوال که چرا این اتفاق می‌افتد و تخمدان قبل از زمانی که برایش در نظر گرفته شده عملکرد خود را از دست می‌دهد و دیگر قابلیتی برای تولید تخمک و هورمون‌های لازم را ندارد، افزود: متاسفانه شایع‌ترین علل وقوع این اتفاق ناشناخته و بیش از ۷۰ درصد علل نامشخص است. اما از برخی از علل شایع می‌توان به شیمی درمانی و اشعه درمانی که به دلیل بدخیمی خود بافت تخمدان یا سایر بافت‌های دیگر فرد اتفاق می‌افتد نیز اشاره کرد. البته این موضوع به نوع و دوره مصرف و دز دارو نیز بستگی دارد که ۴۰ تا ۶۸ درصد موارد، قاعدگی قطع می‌شود و تخمدان کارایی خود را از دست می‌دهد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان گفت: عوارض جراحی که ممکن است روی تخمدان یا حفره شکمی یا لگنی انجام شود یا عوارض شیمی درمانی و پرتودرمانی نیز باعث نارسایی زودرس تخمدان می‌شود.

اختلال در تخمدان بر اثر مداخلات درمانی برگشت پذیر است

المدنی تاکید کرد: آمار‌ها نشان می‌دهد که ۶۵ تا ۷۰ درصد موارد در خصوص عللی که مداخلات درمانی باعث به وجود آمدن عملکرد مختل در تخمدان می‌شود، برگشت پذیر است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان با اشاره به علل دیگر نارسایی زودرس تخمدان اظهار داشت: علل ژنتیکی یکی از علل مهم وقوع نارسایی تخمدان در افراد است و علل عفونی مثل بیماری‌های ایدز نیز از دیگر موارد وقوع این اختلال هستند که ممکن است عملکرد تخمدان را به شدت تحت تاثیر قرار بدهد و باعث قطع عملکرد تخمدان شود. در این حالت تخمک و هورمون‌های مربوطه را تولید نمی‌کند و باعث نارسایی زودرس تخمدان می‌شود.

المدنی با اشاره به اینکه فاکتور‌های خطری برای بروز این وضعیت در جمعیت‌های مختلف وجود دارد که ما در اصطلاح به مجموع این علل مولتی فاکتوریال می‌گوییم، تصریح کرد: در مجموع می‌توان گفت خانواده‌هایی که استرس بالایی دارند، شغل و شخصیت آن‌ها استرس بالایی دارد، چاقی، سطح سواد پایین، وضعیت اقتصادی و اجتماعی نامناسب، اعتیاد به مصرف مواد، سابقه مداخلات جراحی‌های متعدد تخمدانی، بیماری‌های زمینه‌ای زنانگی، بعضی از بیماری‌های مزمن خودایمن مثل رماتیسم مفصلی یا اختلالات تیروئیدی یا دیابت و مهمتر از همه سابقه خانوادگی نارسایی زودرس تخمدان در منسوبین درجه یک از فاکتور‌های خطر بروز این اختلال در نظر گرفته می‌شود.

عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان گفت: بنابراین آگاه بودن متخصصان زنان، متخصصان غدد و افرادی که با این بیماران مواجه هستند، بسیار مهم است و حفظ بانک کردن تخمک‌های این افراد کمک می‌کند که باروری‌های سهل‌تر و بدون عارضه داشته باشند.