ابرماهِ امسال را چه زمانی ببینیم؟

به گزارش مجله خبری نگار، شامگاه سه شنبه ۱۵ مهر، آسمان ایران میزبان یک رویداد نجومی تماشایی است: اولین ابرماه سال که به‌دلیل همزمانی با اولین ماه کامل بعد از اعتدال پاییزی، در فرهنگ غربی با نام «ماه برداشت محصول» یا «ماه شکارچی» نیز شناخته می‌شود. علاقه‌مندان به نجوم در سراسر جهان می‌توانند این پدیده را تماشا کنند.

لحظه‌ی نجومی ابرماه، یعنی زمانی که ماه همزمان با ورود به فاز کامل در نزدیک‌ترین فاصله‌اش از زمین در مدار خود (حضیض مداری) قرار می‌گیرد، در سرتاسر جهان یکسان است. این لحظه، صبح سه‌شنبه در ساعت ۰۷:۱۷ به وقت ایران رقم خورد. اما در این زمان، ماه در آسمان ایران غروب کرده بود و به همین دلیل، امکان تماشای آن وجود نداشت.

از آنجایی که ماه دست‌کم تا ۲۴ ساعت پس از ورود به فاز کامل، همچنان بیش از ۹۹ درصد سطح روشن دارد، ساکنان ایران می‌توانند ابرماه مهرماه را شامگاه سه‌شنبه، پس از طلوع ماه (ساعت ۱۷:۴۰ به وقت تهران)، در آسمان تماشا کنند. بااین‌حال، ابرماه نسبت به ماه کامل معمولی، صرفا درحدود ۷ درصد بزرگ‌تر و تقریباً ۱۴ درصد درخشان‌تر است؛ درنتیجه افراد عادی احتمالاً متوجه این تفاوت نمی‌شوند.

ابرماه چیست؟

تفاوت اندازه ابرماه (سمت چپ) با ریزماه (سمت راست) در آسمان. ریزماه به ماه کامل یا نو گفته می‌شود که در اوج مداری‌اش از زمین قرار دارد.

ماه کامل اکتبر یک «ابرماه» است. این اصطلاح زمانی به کار می‌رود که فاز ماه کامل در نزدیک‌ترین فاصله‌ی ماه به زمین در مدارش (نقطه حضیض) رخ می‌دهد. از آنجایی که ماه دارای مدار بیضوی است، تقریباً هر ۲۷٫۵ روز یک‌بار فاصله‌اش از زمین به حدود ۳۵۶هزار کیلومتر می‌رسد (۵۰هزار کیلومتر کمتر از فاصله‌اش در اوج مداری). درنتیجه در این حالت، ماه کمی بزرگ‌تر و درخشان‌تر از حالت عادی به نظر می‌رسد.

اگرچه تفاوت اندازه و درخشش ابرماه با ماه کامل معمولی جزئی است، تماشای ابرماه‌ها همیشه لذت‌بخش است؛ به‌ویژه زمانی که نزدیک به افق قرار دارند و به دلیل پدیده‌ای به نام «خطای دید ماه» به‌مراتب بزرگ‌تر نیز به نظر می‌رسند.

ابرماه اکتبر امسال، ماه کاملی است که نزدیک‌ترین زمان را به اعتدال پاییزی دارد. این ماه در طول چند شب تقریباً در زمان مشابهی طلوع می‌کند و روشنایی بیشتری به شب می‌بخشد. در گذشته، کشاورزان از نور ماه برای ادامه‌ی برداشت محصول پس از غروب آفتاب استفاده می‌کردند؛ زمانی که روز‌ها کوتاه‌تر می‌شد و دما کاهش می‌یافت، روشنایی شبانه فرصتی ارزشمند بود تا کار در مزرعه کمی بیشتر ادامه یابد.

ابرماه‌ها رویداد‌های نادری نیستند؛ اما برای علاقه‌مندان به آسمان شب می‌توانند لحظه‌ای منحصر‌به‌فرد باشند. پس امشب تماشای آن را از دست ندهید.