به گزارش مجله خبری نگار،حضور قرآن در کنار آینه و شمعدان تنها یک سنت قدیمی در میان ایرانیان نیست، بلکه کتاب آیات نورانی خداوند همیشه برای ما حافظ و نگهدارنده خانه و خانوادهمان از جمیع بلایا بوده است. کتاب روشنی که هم برای روزهای آسانی و هم برای روزگار سختی ما، راهنما و بشارتدهنده است؛ همانطور که در صدر اسلام همراه و بشارتدهنده رسول خدا (ص) و مسلمانان بود. آیات بشارتی که در این روزها میتواند قلب ما را روشن و قدمهای ما را محکم کند. آیههایی که تنها خبرهایی الهی نیستند بلکه مسیری برای طلب خیر و رحمت از جانب پروردگار هستند. مانند سوره فتح که پیامآور فتح و ظفر برای رسول خدا (ص) بود و بنا به روایت اهلبیت (ع) قرائتش در روزهای سخت، وسیلهای برای جلب حمایت پروردگار متعال است. در ادامه با توصیه به قرائت این سوره مبارک نگاهی به مفاهیم و بشارتهای آن خواهیم داشت.
سوره فتح از سورههای مدنی است که در جزء ۲۶ قرن کریم قرار دارد. نخستین آیه این سوره با نوید فتح از جانب خداوند به پیامبر اکرم (ص) آغاز میشود «إِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُبِینًا؛ به راستی ما برای تو پیروزی آشکاری فراهم آوردیم». فتح مبین و ظفری قطعی که به اراده خداوند محقق شده است. به همین دلیل این سوره «فتح» نام گرفته است. محتوای اصلی این سوره درباره پیروزی نهایی مسلمانان، پاداش ایمان و جهاد و اخلاص، بخشش لغزشهای مجاهدان، هشدار به کافران و مسلمانان کاهل و در نهایت، جهانی شدن دین خداست. خداوند همچنین در سوره نصر، آخرین سورهای که به پیامبر (ص) نازل شده است، درخصوص فتح و پیروزی قطعی مسلمانان با رسول خدا (ص) سخن گفته است. «إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ» (سوره نصر آیه، ۱)
سوره فتح پس از صلح حدیبیه نازل شد و با مسلمان از پیروزی نهایی اسلام سخن گفت. پیروزیای که تنها مختص به آن زمان نبود و نویدبخش پیروزی نهایی حق بر باطل در سراسر زمانهاست. در این سوره، خداوند هم از افزایش اهالی توحید با مردم سخن میگوید و هم درباره پاداش ایمان، اخلاص و جهاد در راه خدا در آخرت به مسلمان بشارت میدهد و از کیفر اخروی منافقان در آخرت خبر میدهد. در فضیلت سوره فتح در سخنی از رسول خدا (ص) آمده است: «صبحگاهان سورهای بر من نازل شد که برایم از دنیا و آنچه در آن است محبوبتر است و آن؛ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ. إِنَّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً، لِیَغْفِرَ لَکَ اللهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ است». (بحارالانوار، ج۳۰، ص۵۶۴)
دیگر آیه مشهور این سوره، آیه ۱۸ است که به عنوان آیه بیعت رضوان شناخته میشود. در این آیه میخوانیم: «لَقَدْ رَضِیَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ إِذْ یُبَایِعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِی قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّکِینَةَ عَلَیْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِیبًا؛ بهراستی خدا هنگامی که مؤمنان، زیر آن درخت با تو بیعت میکردند از آنان خشنود شد و آنچه در دلهایشان بود بازشناخت و بر آنان آرامش فروفرستاد و پیروزی نزدیکی به آنها پاداش داد». در تفاسیر، این آیه را بیانگر خشنودی خداوند از مؤمنان صادق در بیعت با پیامبر (ص) دانستهاند. خشنودی که شرطی دارد و آن هم تبعیت از رسول خدا (ص) و مخالفت نکردن با دستورات ایشان است. این آیه را به این خاطر که در آن از مؤمنان اظهار رضایت شده «آیه رضوان» نیز نامیدهاند. (تفسیر قمی، ج ۲، ص ۳۱۵)
همچنین در این آیه با مسلمان از سنتهای الهی و تغییرناپذیر بودن آنها سخن گفته شده است. آنچنان که در آیه ۲۳ میخوانیم: «سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِی قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِیلًا؛ سنت الهی از پیش همین بوده و در سنت الهی هرگز تغییری نخواهی یافت». سنت الهی اصطلاحی قرآنی بهمعنای روشها و قوانین خداوند در اداره امور هستی است. سنتهای الهی فراگیر و جامعاند و نسبت به هیچ زمان، مکان و شرایطی استثنا برنمیدارند. خداوند در قرآن کریم پیروزی حق بر باطل را یکی از سنتهای الهی برشمرده است. وعدهای که در طول زمان و در برابر حوادث گوناگون متغیر نخواهد شد و در قطعی بودن آن تردیدی وجود ندارد. علامه طباطبایی در المیزان جریان حق و باطل و آثارش، فطرت، توبه و... را از مصادیق سنتهای الهی برشمرده است. اطلاع از این نکته میتواند هم در تقویت ایمان و هم در تقویت عزت نفس مسلمان سهم بسزایی داشته باشد.
یکی از ویژگیهای این سوره خبر از غیب و پیشگویی آینده است که همه آنها نیز تحقق یافتند. سوره فتح با آیات روشن و پیشگوییهای قطعیاش به نوعی در تقویت قلوب مسلمین مؤثر است. شاید به همین خاطر است که این سوره به عنوان راهکاری برای رفع ترس و اضطراب و ایجاد آرامش درونی در نظر گرفته میشود. در روایات اهلبیت (ع) تلاوت سوره فتح در زمان جنگ و درگیری یا زمانی که توسط دشمن مورد تهدید قرار گرفتهایم، توصیه شده است. امام صادق (ع) در این باره میفرمایند: «هرکس این سوره را بنویسد و در زمان جنگ یا خصومت، آن را به خود بیاویزد، کاملاً در امان خواهد بود و باب خیر بر او گشوده خواهد شد. هرکس آب متبرک شده بهوسیله آن را بنوشد، از ترس و لرز رهایی خواهد یافت. هرکس در هنگام سوار شدن به کشتی آن را بخواند، به اراده خداوند از غرقشدن در دریا در امان خواهد بود». (تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۹۴)
ممکن است با خواندن این آیات دلتان هوای این را کرده باشد که در آن روزهای مقاومت و جهاد همراه و همرزم رسول (ص) میبودید. خوب است بدانید پیامبر (ص) درباره فضیلت تلاوت سوره فتح فرمودهاند: «هرکس این سوره را قرائت کند مانند این است که در فتح مکه همراه با رسول خدا (ص) بوده است». (تفسیر اهل بیت (ع)، ج۱۴، ص۳۹۲)
مداومت در تلاوت این سوره نیز برکاتی برای ما به همراه دارد. امام صادق (ع) در این باره میفرمایند: «هر کس خواندن سوره إِنَّا فَتَحْنا را به عادت خود تبدیل کند، منادیای در روز قیامت، این ندا را طوری سر خواهد داد که همه موجودات، آن را خواهند شنید: «تو از بندگان مخلص خداوند هستی. او را به سایر بندگان نیکوکار ملحق و در نعمتهای بهشت ساکن کنید و از شراب ناب همراه با کافور به او بنوشانید». (بحارالانوار، ج۷، ص۲۹۵) همچنین برای این سوره خواصی نقل شده است؛ ازجمله مصون ماندن از خطرات و برطرف شدن خوف (البرهان، ج ۵، ص ۷۷) و در امان ماندن از شر حاکم ظالم. (المصباح، ص ۴۵۷)