چه موانعی حرکت دولت اسلامی را کُند می‌کند؟

به گزارش مجله خبری نگار، «خط رهبری» به مناسبت هفته‌ی دولت در این یادداشت برخی از مهم‌ترین موانع تحقق دولت اسلامی را براساس بیانات رهبر معظم انقلاب بررسی و تبیین کرده است.

موانع درونی، آفت‌های شجره‌ی طیبه انقلاب اسلامی

در آیه‌ی ۲۹ سوره فتح، خداوند به توصیف رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) پرداخته، می‌فرماید: " (مثل حال آن رسول) به دانه‌ای ماند که، چون نخست سر از خاک برآورد جوانه و شاخه‌ای نازک و ضعیف باشد بعد از آن قوّت یابد تا آنکه ستبر و قوی گردد و بر ساق خود راست و محکم بایستد که دهقانان را (در تماشای خود) حیران کند... "

انقلاب_اسلامی نیز در امتداد انقلاب نبوی، همچون «یک گیاهی است که از زمین سر می‌زند، خودش را نشان می‌دهد، بعد بتدریج رشد می‌کند، بتدریج ساقه‌ی آن محکم می‌شود، بتدریج قد می‌کشد، بتدریج تبدیل می‌شود به یک موجودِ مستقرِّ بابرکتِ شگفت‌انگیز» ۱۹/۱۱/۱۳۹۶، اما در مسیر رشد و تکامل تا تحقق کامل تمدن نوین اسلامی، ناگزیر از گذراندن مسیری پر فراز و نشیب است که به‌طور طبیعی، با موانع و آسیب‌هایی مواجه می‌شود. او نیز «یک موجود زنده است که تولّد دارد، رشد دارد، قِوام دارد و عمر طولانی دارد در صورتی؛ و بیماری دارد، مرگ دارد، نابودی دارد، در صورت دیگری؛ انقلاب این‌جور است؛ مثل هر موجود زنده‌ی دیگری.» ۱۹/۱۱/۱۳۹۶

دولت_اسلامی به‌عنوان سومین مرحله از رشد این موجود زنده، از این مقوله مستثنی نیست. موانعی که یا سبب عدم تحققش می‎‌شود و یا روند رشدش را کند می‌کند؛ بنابراین باید در مسیر حذف موانع جد و جهدی مستمر داشت: «اگر نقاط منفی را نبینیم، ضعف‌های خودمان را نشناسیم، یقیناً ضربه خواهیم خورد.» ۱۶/۰۵/۱۳۹۰

در اندیشه‌ی رهبر انقلاب اسلامی، آنچه به‌عنوان موانع اعم از درونی و بیرونی، باعث کندی یا عدم تحقق دولت اسلامی می‌شود، از موانع داخلی مهمی نشأت می‌گیرد: «من بیشترین اشکالات را به خودمان می‌کنم موانع ما عمدتاً موانع درونی است آنها [دشمنان]هم دارند از این موانع درونی سوء استفاده می‌کنند.» ۰۷/۰۳/۱۳۹۷ بنابراین باید به شناخت موانع درونی بیش از موانع خارجی اهتمام ورزید. در ادامه برخی از مهم‌ترین این موانع را براساس بیانات معظم‌له بررسی می‌کنیم.

۱. سستی بینش و ایمانِ اسلامی و انقلابی

سستی ایمان انقلابی درمیان مسئولان و دستگاه‌ها سبب آسیب‌های جدی به دولت اسلامی است، چراکه این نظام به برکت انقلاب اسلامی عزت یافته و زیربنای آن، باور و ایمان قوی به مبانی اصیل اسلام و آرمان‌های امام راحل (ره) است؛ بنابراین غفلت و عبور از این مبانی جزء موانع رسیدن به هدف است: «یکی مسئله سستی بینش و ایمان انقلابی و اسلامی در بعضی از مسئولان است. اینها مجذوب نسخه‌های سیاسی غربند؛ آن هم نسخه‌های غلط از آب درآمده. لیبرال دمکراسی غرب که یک روز گفته می‌شد اوج تکامل فکر و عمل انسان است و بالاتر از آن چیزی وجود ندارد... امروز به دست خود، خودش را رسوا کرده است... درعین‌حال... [لیبرال دموکراسی]نقطه مقابل مردم‌سالاری اسلامی است.» ۱۲/۰۸/۱۳۸۰ از طرفی «اصلی‌ترین تشکیل‌دهنده‌ی نظام... عبارت است از اسلام‌گرایی و تکیه بر مبانی مستحکم اسلامی و قرآنی. خیلی‌ها از این حقیقت بسیار مؤثر غفلت کردند، اما راز پیروزی انقلاب در این نکته بود.» ۱۴/۰۳/۱۳۸۰،

۲. عدم باور به ظرفیت‌های درونی

کشور ما دارای ظرفیت‌های بسیاری است. ظرفیت جغرافیایی، اقلیمی، نیروی انسانی، منابع زیرزمینی و امکانات روی زمین. اما آنچه مانع است عدم باور مسئولان کشور است: «یکی از این موانع باور نداشتن بعضی از مسئولین ما به... ظرفیت‌ها است؛ یا باور ندارند یا به اینها اهمیت نمی‌دهند.» ۰۱/۰۱/۱۳۹۷ مثلا در باب تنوع در ظرفیت‌های جغرافیایی و اقلیمی «این‌ها ظرفیّتهای مهمّی است؛ بنابراین توقّعاتی که در امر اقتصاد گاهی ابراز می‌شود، توقّعات بیجایی نیست؛ ما با این امکانات، وضع اقتصادی‌مان باید خوب بشود.» ۱۵/۰۱/۱۴۰۳ یا مثلا «وجود این‌همه جوان در کشور، یک ظرفیت مهمی است... امروز در صنایع مختلف، در نانوتکنولوژی، در صنایع گوناگون، در صنایع برتر -به قول فرنگی‌مآب‌ها «های‌تِک» - کشور، عمده جوان‌ها هستند؛ مشغول کارند... بعضی از مسئولین ما هم متأسفانه نمی‌دانند چقدر ثروت -ثروت انسانی و ثروت طبیعی- در اختیار کشور هست؛ دشمن هم از همین دارد استفاده می‌کند... این یکی از موانع [است].» ۰۱/۰۱/۱۳۹۷ علاوه بر این، عدم باور به توانایی مردم نیز خطاست: «یکی از چالش‌ها، تردید در توانایی‌های درونی است؛ [اینکه]... به مجموعه‌های مردمی و غیر دولتی در امور اقتصادی اعتماد نکنیم، یکی از چالش‌ها است. بایستی اعتماد کرد، بایستی مردم را وارد جریان عظیم اقتصادی کشور کرد.» ۰۲/۰۴/۱۳۹۴،

۳. اعتماد به نسخه‌های بیگانگان

یکی از موانع پیشرفت ما در تحقق دولت اسلامی، اعتماد به نسخه‌های غربی در هر زمینه‌ای است: «مردم ما در مقابل بیگانگان منفعل نیستند. بعضی از مسئولینِ ما در گوشه‌وکنار کشور به نسخه‌ی بیگانگان اعتماد بیشتری دارند تا به نسخه‌ی داخلی! و این هم خطای بزرگی است. همین سیاست جمعیتی غربی‌ها که "فرزند کمتر، زندگی بهتر"، سیاست اروپایی است، سیاست_غربی است؛ خودشان هم عمل کردند و امروز دچار مشکلند... این یکی از موانع پیشرفت ما است.» ۰۱/۰۱/۱۳۹۷ یا مثلا «این سند ۲۰۳۰ سازمان ملل و یونسکو و این حرفها، اینها چیز‌هایی نیست که جمهوری اسلامی بتواند شانه‌اش را زیر بار اینها بدهد و تسلیم اینها بشود.» ۱۳۹۶/۰۲/۱۷،

۴. غفلت از دشمن و اعتماد به آن

موضوع دیگر مسئله‌ی غفلت از دشمن و اعتماد به وعده‌های اوست که رهبر انقلاب اسلامی با توجه به تجربه‌ها همیشه نسبت به آن هشدار داده‌اند: «یک موضوع دیگر که این هم جزو تجربه‌های اساسی ما است و بایستی شما‌ها در مدیریت کشور -در هر بخشی که هستید- به آن توجه داشته باشید، مسئله‌ی اعتماد نکردن به دشمن و به وعده‌های دشمن است؛ این حرف، جدی است؛ این مسئله، جدی است.» ۲۲/۰۳/۱۳۹۶ اگر خطوط و مرز خود را با دشمن مشخص نکنیم قطعا ضربه خواهیم خورد: «خطوط فاصل با دشمن باید در نظر باشد و برجسته باشد. نگذارید خطوط فاصل با دشمنی که با انقلاب دشمن است با نظام دشمن است با امام دشمن است کمرنگ شود. بعضی از جریان‌های داخل کشور ما از این نقطه غفلت کردند، خطوط مرزی خودشان را با دشمن حفظ نکردند.» ۱۴/۰۳/۱۳۹۵ و این همان خطای راهبرد بزرگ است: «غفلت از دشمن بیرونی، خطای راهبردی عظیمی است که ما را دچار خسارت خواهد کرد.» ۱۱/۰۴/۱۳۹۳ به عنوان مثال در «قضیّه‌ی برجام این‌جور القا می‌شد که اگر توافق بکنیم دشمنی‌ها برطرف می‌شود، اگر توافق نکنیم با ما دشمنی می‌کنند؛ خب توافق هم کردیم، [امّا]دشمنی‌ها برطرف که نشده، زیادتر هم شده. این القای دشمن بود.» ۱۳۹۶/۰۷/۲۶،

۵. دنیازدگی و اشرافی‌گری

دنیاطلبی در میان مسئولان از دو جهت ضربه می‌زند. یکی اینکه این گرایش در انسان به مرور زمان انگیزه‌ها و اراده‌ها را سست می‌کند و از سوی دیگر این سبک زندگی در میان آحاد جامعه ترویج می‌شود: «یک آسیب دیگر، دنیازدگی است... کسی که برای خود مسئولیتی قائل است، اگر دنیازده و رفاه‌زده شد، کارش زار خواهد شد و کار مردم را هم زار خواهد کرد.» ۱۲/۰۸/۱۳۸۰

ورود در مسابقه زرق و برق زندگی آفتی است که انسان‌ها را تغییر می‌دهد: «خیلی‌ها را ما دیدیم آدم‌های خوبی بودند. آدم‌های علاقه‌مندی بودند، وقتی افتادند توی دنیا و زرق و برق و ... یواش یواش تیزی‌ها کند شد، توانایی‌ها کم شد، انگیزه‌ها ضعیف شد، انگیزه که ضعیف شد. اراده‌ها هم ضعیف می‌شود. اراده که ضعیف شد، در عمل خودش را نشان می‌دهد.» ۰۴/۰۹/۱۳۹۴ از سوی دیگر «میل به اشرافی‌گری، میل به تجمل، میل به جمع ثروت و استفاده‌ی از ثروت به شکل نامشروع و نامطلوب، به طور طبیعی در خیلی از انسان‌ها هست. وقتی ما خودمان را رها کردیم، ول کردیم، دچار شدیم، این سرریز می‌شود به مردم؛ در مردم هم این مسئله پیدا می‌شود.» ۱۴/۱۱/۱۳۹۰ لذا مسئولان اسلامی نباید طوری زندگی کنند که اسراف و تجمل به یک فرهنگ تبدیل شود: «مهم‌ترین مطلب اصلی امیرالمؤمنین در باب حکومت این است: حاکم نباید حکومت را برای خود وسیله اعاشه و زندگی و کسب درآمد و اندوختن ثروت قرار دهد، بلکه باید آن را یک مسئولیت بداند.» ۲۵/۰۹/۱۳۷۹،

۶. کم‌کاری و کم انگیزگی

یکی دیگر از مهم‌ترین موانع درونی، کم‌کاری و تنبلی است: «بعضی از افرادی که در بخش‌های مختلف مسئول‌اند، متأسفانه دچار تنبلی و کم‌کاری بوده‌اند و هستند. وضع کشور اقتضا می‌کند کار پرتوان و پرتلاش را.» ۰۱/۰۱/۱۳۹۷ 

در کنار تنبلی برخی آسیب‌های روحی و رفتاریِ مدیران نیز از موانع مهم است: «مثلاً یک مواردی بی‌دقّتی داریم و کم‌انگیزگی نشان می‌دهیم؛ گاهی دچار آفت‌های شخصی می‌شویم، [دچار]آفت‌های روحی می‌شویم. مدیر اگر به فکر محبوبیّت‌طلبی باشد، به فکر جلوه کردن در چشم افراد باشد، مسئله‌ی کار را، اهمّیّت کار را در نظر نگیرد، خب این ضربه می‌زند دیگر؛ اینها برکت کار را از بین می‌برد. [یا اینکه]به فکر مناصب آینده باشد. امروز در یک منصبی قرار داریم، جوری حرکت کنیم که خودمان را برای یک منصب بالاتر آماده کنیم؛ خب این ضربه می‌زند. این‌جور فکر کردن، این‌جور کار کردن، این‌جور حرکت کردن، ضربه می‌زند؛ برکت کار را از بین می‌برد؛ اینها هم جزو موانع کاری ما است.» ۱۵/۰۱/۱۴۰۳

در این میان سهل‌انگاری در عمل و بی‌تحرکی مانع مهمی است: «مسئله‌ی ما این است که حرف درست و طرح درست را آن‌چنان‌که شایسته است دنبال نمی‌کنیم؛ این اساس مسئله است... مباحث لفظی و محفلی و روشنفکری کار را پیش نمی‌برد؛ حرکت و اقدام لازم است. سهل‌انگاری در عمل، چالشِ بزرگ ما است. ما هرجا یک مدیریت انقلابی فعال پرتحرک داشتیم کار پیش رفته است هرجا مدیریت‌های ضعیف و بی حال ناامید غیر انقلابی و بی تحرک داشتیم کار‌های یا متوقف مانده است یا انحراف پیدا کرده است.» ۰۱/۰۱/۱۳۹۶،

۷. عدم مبارزه جدی با فساد

یکی از مهم‌ترین موانع عدم اهتمام جدی برای مبارزه با فساد است: «یکی از مشکلات ما، عدم مبارزه‌ی جدی با فساد است.» ۰۱/۰۱/۱۳۹۷ نباید گذاشت کانون‌های چرکین فساد شکل بگیرد: «دولت... باید از نیرو‌های پُرانگیزه و زرنگ استفاده کند -در مدیریت‌های کلان؛ نه‌فقط در کار‌های خرده‌ریز، [بلکه]در وزارت‌ها و در مدیریت‌های بالا- و راه‌های فساد را ببندد. بله! قوه‌ی قضاییه مجازات می‌کند، اما در قوه‌ی مجریه می‌توان جلوی راه‌های فساد را -کار‌هایی که فساد‌آفرین است- بست.» ۲۲/۰۵/۱۳۹۷

تحقق دولت اسلامی در گرو جهاد در غلبه بر موانع

انسان‌ها همیشه در متن زندگی، برای رسیدن به اهداف و آرمان‌ها دچار موانع، چالش‌ها و آسیب‌هایی می‌شوند. این موانع اگرچه باعث کُندی حرکت است، اما از دل واقعیت زندگیِ هدفمند سربرآورده و به تلاش انسان رنگ و بوی مجاهدت می‌بخشد: «در سر راه انسان موانع وجود دارد. اساساً همین وجود مانع است که به تلاش انسان معنا و حقیقت معنوی می‌بخشد و اسمش می‌شود جهاد؛ والّا اگر مانع نبود، جهاد معنی نداشت. جهاد یعنی جد و جهد همراه با زحمت و چالش با موانع.» ۱۴/۰۲/۱۳۸۷