‌سریلانکا چطور با دانش ایرانی آباد شد

به گزارش مجله خبری نگار، «شرکت ایتالیایی جیرولا در دهه ۴۰ ساختمان سد دز را ساخت و آن را ۳ برابر قیمت واقعی برای شاه فاکتور کرد». این بخشی از سخنان رضا بیگی از اولین مهندسان شاغل در پروژه‌های نیرویی ایران است.

۶ دهه بعد، در اردیبهشت ۱۴۰۳ فاز دوم پروژه چندمنظوره اومااویا در کشور سریلانکا که توسط مهندسان ایرانی طراحی و اجرا شده در آستانه بهره‌برداری قرار گرفته است.

۶ سال پیش پیش از شروع پروژه اومااویا، سه شرکت ایتالیایی مطرح برای گرفتن طراحی و ساخت از سریلانکا با ایران رقابت کردند، اما وزارت توسعه و محیط زیست سریلانکا به دلیل رد صلاحیت فنی این سه شرکت در اجرای طرح، پروژه را به شرکت‌های ایرانی سپرد.

انجمن بین‌المللی تونل‌سازی و فضا‌های زیرزمینی (ITA) پروژه اومااویا را در فهرست ۴ طرح برتر تونل‌سازی جهان قرار داد. هیأت رئیسه انجمن بین‌المللی بتن آمریکا (ACI) نیز به واسطه اجرای شفت قائم ۶۱۸ متری توسط مهندسان ایرانی، طرح اومااویا را به عنوان پروژه متخب بتنی دنیا معرفی کرده است.

این پروژه در جنوب شرقی کشور سریلانکا و در فاصله ۲۰۰ کیلومتری پایتخت این کشور واقع شده و شامل دو سد دایرابا و پوهولپولا، نیروگاه آبی ۱۲۰ مگاواتی و ۲۵ کیلومتر تونل انتقال آب است. هدف از اجرای پروژه، بهبود آبیاری پنج هزار هکتار زمین کشاورزی، انتقال ۱۴۵ میلیون متر مکعب آب در سال و تولید ۲۹۰ گیگاوات ساعت انرژی در سال است.

صادرات خدمات فنی مهندسی یکی از نقاط قوت ایران برای توسعه اقتصادی است و میزان این صادرات در ابتدای دهه نود تا ۴ میلیارد دلار رفت. بنابر گزارش گمرک بیش از ۷۰ درصد صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران در حوزه آب و برق است. متوسط صادرات خدمات فنی و مهندسی در ۳ سال گذشته نیز به ۱.۵ میلیون دلار می‌رسد.

کارشناس دیپلماسی اقتصادی تقی اربابی به کیفیت خدمات فنی و مهندسی ایران نقد وارده کرده و می‌گوید که صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران پس از رشد در دهه ۹۰ به دلیل عدم رعایت استاندارد‌های جهانی در سال ۹۵ به یک هشتم کاهش پیدا کرده و حدود ۵۰۰ میلیون دلار شده است.

در مقابل استاد دانشگاه علی وفایی می‌گوید که کاهش صادرات خدمات فنی و مهندسی در نیمه اول دهه نو به دلیل قربانی کردن سیاست دیپلماسی منطقه‌ای پیش پای برجام بود، اگر کیفیت خدمات فنی و مهندسی ایران پایین بود از سال ۹۵ تا کنون میزان صادرات این خدمات ۲.۶ برابر نمی‌‎شد.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی دانش بالا و هزینه مناسب را دو عامل استقبال جهان از خدمات فنی و مهندسی ایران برشمرده است.

این نقاط قوت در صورتی که در کنار یک دیپلماسی منطقه‌ای مستمر قرار گیرد می‌تواند، وابستگی ایران به نفت را کاهش داده و به یک منبع تامین ارز در کشور تبدیل شوند.

نکته قابل توجه اینکه ایران با صادرات خدمات فنی و مهندسی دانش صادر کرده و هیچ یک از منابع ایران به قیمت‌های ناچیز و به صورت خام صادر نمی‌شود.