رسالت هنرمند متعهد، روایت مظلومیت است

به گزارش مجله خبری نگار، چندی پیش «قاسم بای» شاعر رامیانی در آیین اختتامیه هفته هنر انقلاب به عنوان چهره سال هنر انقلاب اسلامی استان گلستان معرفی شد.

وی متولد سال ۱۳۶۱ و دانش آموخته زبان و ادبیات فارسی است و به عنوان دبیر به تدریس در مدارس اشتغال دارد.

این شاعر آئینی تا به امروز در جشنواره ها، سوگواره‌ها و کنگره‌های متعددی کسب عنوان کرده است و کتاب‌های «قفس‌های دلتنگ» و «آسمانی‌تر از کبوتر» از آثار او است.

بای، در اشعارش به مضامین آیینی می‌پردازد و در ۳۵۰ جشنواره ادبی بین المللی و ملی حائز رتبه شده است که بیش از ۷۰ رتبه را در سال ۱۴۰۲ کسب کرده است.

ما گفتگویی با این شاعر داشته که در ادامه آمده است.

*مضامین اصلی اشعار شما چیست؟

بیشتر مضامین شعری بنده آیینی، عاشقانه و اجتماعی هستند، اما در دو سه سال گذشته رویکرد بنده به مضامین آیینی بیشتر شده است.

*در چه قالب‌های شعر می‌سرایید؟

بیشتر قالب‌های شعری را تجربه کرده ام، اما اشعارم غالبا در حوزه شعر کلاسیک و سنتی در قالب‌های غزل، رباعی و ترکیب سروده شده اند. تقریبا ۳ سال است که در بخش ترانه نیز فعالیت دارم و در سال گذشته، تجربیاتی در حوزه شعر نو و سپید داشته ام.

من به شخصه دوست دارم در حوزه‌ها و قالب‌های متفاوتی فعالیت کنم تا هم از آفت تکراری شدن آثار دور باشم و هم از دریچه‌های متفاوت به جهان پیرامون نگاه کنم یکی از دلایل گرایشم به حوزه ترانه و کودک و نوجوان و شعر نو نیز همین است.

*تعریف شما از شعر آیینی چیست؟

وقتی صحبت از شعر آیینی می‌شود غالبا ذهن جامعه به سمت اشعاری می‌رود که پیرامون خاندان عصمت و طهارت سروده شده باشند که در این تعریف می‌توان زیر مجموعه‌های شعر نبوی، علوی، فاطمی، عاشورایی، رضوی و مهدوی را در نظر گرفت که در این میان شعر عاشورایی از همه پر رنگ‌تر است.

اما در یک نگاه کلی‌تر هر مضمونی که متاثر از آموزه‌های دینی باشد در زیر مجموعه‌های شعر آیینی قرار می‌گیرد با این تعریف شعر حافظ و سعدی و مولانا و.. نیز در حوزه شعر آیینی قرار می‌گیرد و حتی اشعار پیرامون دفاع مقدس را می‌توان از مهم‌ترین زیر مجموعه شعر آیینی قلمداد کرد.

*یک شاعر آئینی باید از لحاظ فرم، زبان و محتوا چه مواردی را رعایت کند؟

از نظر فرم باید به جنبه‌های ادبی اثر توجه داشته باشد و از منظر زبان باید بداند که از به کار واژگانی که در شان شخصیت‌های والا مقام خصوصا خاندان عصمت و طهارات نیستند، خودداری کند. در حوزه محتوا نیز نکته مهم این است که به احساس و اندیشه توامان توجه شود.

*به نظر شما در شعر آئینی معاصر چه موضوعاتی مغفول مانده و شاعران کمتر به آن پرداخته اند؟

شعر آیینی معاصر بیشتر به مدح و منقبت و مراثی پرداخته و از پرداختن به آموزه‌های دینی مغفول مانده است.
در بسیاری از شعر‌های مذهبی خصوصا اشعاری با مضامین عاشورایی و یا مراثی اهل بیت عنصر احساس پر رنگ‌تر است یعنی شاعر بیش‌تر در پی متاثر ساختن مخاطب است.‌

می‌توان گفت اندیشه حلقه‌ی مفقوده در بسیاری از شعر‌های مذهبی است. از عبارت معروف «ما رایت الا جمیلا» حضرت زینب (س) پس از عاشورا می‌توان دریافت که اندیشه و هدف نهضت امام حسین (ع) مهم است. پس یک شاعر آیینی باید بتواند در کنار مراثی به اندیشه نیز بپردازد و یا در دل مراثی نیز پیام‌های روشن مکتب عاشورایی را نیز انعکاس دهد.

*عکس‌العمل مخاطب و به خصوص جوانان در برابر اشعار مذهبی چیست؟

شعر مذهبی اگر بتواند هم از جنبه هنری و هم محتوایی ممتاز باشد، به طورقطع مورد توجه خواهد بود. خدا را شکر عکس العمل جوانان مخصوصا جوانان مومن و متعهد نسبت به اشعار آیینی بسیار زیبا و ستودنی ست.

*توصیه شما به شعرا جوان و یا افرادی که می‌خواهند پا در عرصه شعر مذهبی بگذارند چیست؟

حلقه‌ی مفقوده در عرصه شعر آیینی و مذهبی مخصوصا در حوزه شعر جوان آیینی، مطالعه آثار معتبر است. در این عبارت دو نکته مهم است یکی مطالعه و دیگری معتبر بودن کتابی که مطالعه می‌شود.

با مطالعه زیاد، اندیشه در شعر پررنگ‌تر شده و با معتبر و موثق بودن منبع مطالعاتی شعر از آفت تحریف دور می‌ماند. نباید فراموش کرد که شعر یک رسانه است، رسانه‌ای که نباید از بیان حقیقت دور بماند.

*از نظر شما انسانی‌ترین مضمونِ مشترکِ شاعران چیست؟

شعر در واقع یک هنر متعالی است. بعضی‌ها صرفا به جنبه زیبایی و هنری آن توجه دارند. اما اگر شعر را به عنوان یک هنر متعهد در نظر بگیریم، والاترین مضمون به نظرم مضمونی است که از حقوق انسان دفاع کند و انسان را به مدینه فاضله رهنمون سازد.

مضمونی که از جامعه و از دل محرومیت‌ها و رنج‌ها برخاسته باشد. منظور از جامعه، جامعه‌ای فراتر از مرز‌های جغرافیایی یک کشور و در معنای واقعی، جامعه جهانی است.

شاعر و یا هر هنرمند متعهد و دغدغه مندی باید با اثر هنری خود به دفاع از مظلوم و روایت این مظلومیت بپردازد که از نمونه‌های بارز آن می‌توان به مساله فلسطین اشاره کرد.

این گونه اشعار در زمره اشعار آیینی قرار می‌گیرند و در واقع مضمون آیینی از والاترین مضمون‌های مشترک شاعران و هنرمندان متعهد است.