با سنجرخان علامت سؤال بزرگی در ذهن مخاطب ایجاد کردیم

به گزارش مجله خبری نگار/جام‌جم: سنجرخان برخلاف آنچه در دل تاریخ دیده‌ایم، خانزاده‌ای بود که طرف رعیت ایستاد. حق مردم و عدالت برایش همآن‌قدر مهم بود که محافظت از خط به خط مرز‌های این کشور. سریال سنجرخان که این شب‌ها روی آنتن شبکه یک سیما رفته، توانسته بازنمایی این چهره تاریخی باشدتامخاطبان باشخصیت یک چهره تاریخی کمتر شناخته‌شده، آشنا شوند.

این مجموعه به کارگردانی محمدحسین لطیفی و تهیه‌کنندگی حسین جلالی، توانسته با استفاده از ظرفیت بازیگران بومی و ملی، قاب‌های متنوعی از زندگی سنجرخان را نمایش دهد. حسین جلالی تهیه‌کننده سنجرخان درخصوص بازخورد‌هایی که تاکنون به این مجموعه ارائه شده، به خبرنگار جام جم می‌گوید: انتظار این را داشتیم که بازخورد خوبی داشته باشیم. اما انتظار این میزان بازخورد مثبت را نداشتیم که ۹۰ درصد استان‌های کردنشین آن را ببینند. تاکنون پیام‌های مختلفی از ایلام، کرمانشاه، خود کردستان، مناطق کردنشین آذربایجان، کرد‌های خارج از ایران به ما ارسال شد که همگی نشان از مقبولیت مجموعه سنجرخان دارد. حتی چند نفر از نهضت جنگل با من تماس گرفتند و شخصیت سنجرخان را نزدیک به میرزاکوچک‌خان می‌دانستند. از کمیسیون‌های مجلس هم با من تماس گرفتند که بازخورد‌های خوبی دادند. هدف ما همین بود که علامت سؤال بزرگی در ذهن مخاطب ایجاد کنیم که «سنجرخان که بود؟» جالب است نماینده‌ای که با من تماس گرفت، گفت: «تا الان اسم سنجرخان را نشنیده بوده و با این سریال فهمید چه قهرمان بزرگی است و کرد‌ها چه قهرمانانی داشته‌اند که ما نمی‌دانستیم.»

طراحی لباس‌های کردی طبق اسناد تاریخی

وی درخصوص بازخورد‌های مردم هم این‌طور عنوان می‌کند: برخی از بازخورد‌های مخاطبان پرسش درباره سندیت لباس‌هایی است که در سریال استفاده شده. ما براساس اسناد تاریخی و تحقیقی که خانم نجیبی، طراح لباس‌مان داشت و خودش متخصص پوشش اقوام است، لباس‌ها را طراحی کردیم. ماجرای سنجرخان قبل از اتفاق کشف حجاب رضاخان است که لباس مردان هم روی شلوار و بلند بود. در عین حال، از بافت اجتماعی کردستان برای طراحی لباس بهره بردیم. تنها تفاوتی که این لباس‌ها با امروز دارد، نوع استفاده از آنهاست. واقعیت این است که همیشه پوشش در طول زمان، تغییر می‌کند. لباس کردی هم، هر چند سال تغییر می‌کند و طبیعی است که از ۱۰۰سال قبل تا الان یک روند تحولی داشته؛ چه در نوع اجرا، نوع دوخت، ظاهر و نوع بستن شال روی لباس که معانی مختلفی دارد. تلاش کردیم وفاداری به تاریخ را رعایت کنیم. این‌که در سریال سنجرخان می‌بینیم لباس‌ها روی شلوار می‌افتد، سندیت تاریخی دارد. محققان خارجی آن زمان تحقیق کرده و عکس گرفته‌اند و الان لباس‌ها در این سریال، انطباق تاریخی دارد. جلالی درباره استفاده از لوکیشن‌های واقعی برای ضبط مجموعه هم این‌طور بیان می‌کند: یکی از لوکیشن‌های اصلی ما، دارالحکومه بود که سردار شریف با بازی محمود پاک‌نیت را نشان می‌دهیم. آنجا از قدیم، عمارت خسروآباد بود که مستوره اردلان ــ شخصیت بزرگ تاریخی ــ آنجا زندگی می‌کرد. عمارت دیگری که آصف در آن زندگی می‌کند هم دیگر لوکیشن اصلی بود. در فضای داخلی، از عمارت حبیبی استفاده کردیم. می‌خواستیم ارسی‌ها را نشان دهیم که سنندج مرکز آن است. کمبودی که داشتیم بازار صد سال پیش سنندج بود که کامل آن را با نمایش ۲۵ شغل قدیمی در یک بیابان ساختیم. لوکیشن‌های دیگر مثل عمارت خلیل و سنجر را با توجه به این‌که دچار دستکاری و کوچک شده، جای دیگری ساختیم. فضای مربوط به جنگ‌ها را هم در شهرک دفاع‌مقدس ضبط کردیم. باید این را بگویم که قبل از پروسه سنجرخان، یعنی قبل از سال۱۳۹۰ در کل کردستان، شاید زیر ۱۰هزار نفر اسم سنجرخان را شنیده بودند. الان خوشحالم که میلیون‌ها ایرانی، اسم این قهرمان را شنیده‌اند و مردم خارج از مرزها، او را می‌شناسند. فکر می‌کنم همین هدف ما بوده.

هم‌عصر با میرزاکوچک‌خان

این تهیه‌کننده درخصوص چرایی پرداختن به شخصیت سنجرخان و دغدغه خودش می‌گوید: به نظر من سنجرخان پتانسیل پرداختن به آن در قالب یک سریال را داشت. سنجرخان، یک خان‌زاده است. این‌که یک خان‌زاده خلاف روال معمول خوانین رفتار کند جالب است. خوانین معمولا در دل تاریخ ظلم کرده‌اند و مسأله ارباب و رعیت همیشه وجود داشته است، اما سنجرخان در مسیر درست تاریخ بود و طرف مردم ایستاد. به‌همین‌خاطر به آن پرداختیم. سنجرخان با یک مسأله جنگید و آن هم، حضور بیگانه تحت هر عنوان در کشور بود. شخصیت جالبی داشت. با میرزاکوچک‌خان هم‌عصر بود و قبل از حرکت میرزا، این دلاوری‌ها را داشت و به‌نوعی شروع‌کننده حرکت میرزا بود، اما در تاریخ روایت نشده بود. بی‌عدالتی و تبعیض رسانه‌ای در طول تاریخ باعث شده تا سنجرخان و دیگر قهرمانان کرد، معرفی و شناسانده نشوند. کارهنربازنمایی است. به قول افلاطون وارسطو، «هنر، محاکات طبیعت است». کردستان مرکز و مهد این قهرمانان است. من به‌عنوان هنرمند وظیفه بازنمایی این قهرمانان را دارم. جلالی درخصوص پرداختن به شخصیت‌های مهم تاریخی در دوران تحولی رسانه‌ملی هم عنوان می‌کند: به نظرم پرداختن به شخصیت‌های ملی مثل سنجرخان اتفاق مبارکی است و به تمام افرادی که در این مسیر کار می‌کنند باید دست‌مریزاد بگویم. کار فرهنگی در کردستان، ممکن است با چالش همراه باشد. به‌همین‌دلیل، دست آن‌هایی که «نون‌خ» را تولید کردند می‌بوسم. شاید نظراتی هم پیرامون چنین آثاری مطرح شود، اما همین که خط‌شکن بودند، اتفاق مبارکی است. سهم ما باید در رسانه ادا شود. باید از مدیرانی تشکر کنم که این عدالت رسانه‌ای را گسترش می‌دهند. کردستان پر از قهرمانان است. اگر در سال، دو سریال در این حوزه ساخته شود بازهم کم است. این فرهنگ غنی باید به مردم شناسانده شود.