۳ دست انداز در گردشگری ایران

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: بار‌ها شنیده ایم که ایران از نظر ظرفیت‌های طبیعی و تاریخی گردشگری در جهان دارای جایگاه ویژه‌ای است، به طوری که سازمان جهانی گردشگری می‌گوید، ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان داراست. اما آیا این سرزمین با تمامی ساحت‌ها و زیبایی‌ها و تمدن بزرگش به همین میزان توانسته است، برای جهان دلبری کند؟

مهمانی گردشگری ایران در تهران

این روزها، هفدهمین نمایشگاه گردشگری ایران در محل دایمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برپاست. آن طور که وزارت میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرده، نمایندگان ۱۲ کشور همچون روسیه، ترکیه، مالزی، اندونزی، ونزوئلا، تایلند، ازبکستان، ویتنام، تاجیکستان، زیمبابوه، تانزانیا و سریلانکا در این نمایشگاه حضور دارند. این نمایشگاه تلاش کرده، در کنار ارائه ظرفیت‌های فرهنگی و بومی ایران، از حضور بلاگر‌ها و اینفلوئنسر‌های سفر و گردشگری بهره بگیرد و نشست‌های متعدد علمی مرتبط با حوزه توسعه توریسم را نیز برگزار کند.

البته که برخی گزارشگران نیز از شکل برگزاری آن و حجم بالای سر و صدا که مربوط به اجرای موسیقی نواحی و آقای «صادق بوقی» در داخل غرفه‌ها و صحنه اجراست، گلایه‌مند بودند و البته ما نیز در تماس با یکی از مسئولان مرتبط که در محل نمایشگاه حضور داشت، این حجم صدا را شنیدیم به حدی که صدای آن سوی تماس را نمی‌شنیدیم. در این باره مصطفی شفیعی شکیب رئیس جامعه تورگردانان کشور با انتقاد از این اقدام به مهر گفته است، امکان مذاکره با افراد گرفته شده و این جا صدا به صدا نمی‌رسد. در نمایشگاه‌های گردشگری خارجی این طور فضای تخصصی را شلوغ نمی‌کنند، بلکه گروه‌های موسیقی در مکان‌های مخصوصی به اجرای برنامه می‌پردازند.

ظرفیت راهبردی گردشگری زیارت

مختاری به آماری از سال‌های پیشین اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: آمار گردشگری ایران در سال‌های ۷۵-۷۶ طبق آمار سازمان گردشگری جهانی ۵۰۰ هزار نفر بوده است، اما همین آمار در سال ۹۲ به ۵ میلیون نفر می‌رسد. ما حتی در مقاطعی پس از آن تا ۹ میلیون گردشگر ورودی هم داشتیم و این نکته مهم است که بدانیم تفاوت این آمار از ۵۰۰ هزار نفر تا ۵ میلیون نفر، دقیقا در شرایطی رقم خورد که بستر‌های گردشگری زیارت تسهیل شد. او گردشگری زیارت را گونه‌ای جدید ازگردشگری می‌داند که باید آن را بیش از هر زمانی تقویت کرد.

گردشگری در ایران، منطقه و جهان؟

توسعه گردشگری کشور در سال‌های اخیر اگرچه در حوزه‌های زیارت و سلامت، کم و بیش با رشد همراه بوده است، اما این دستاوردها، همچنان با تمام ظرفیت گردشگری ایران که به بخشی از آن در آمار سازمان جهانی گردشگری اشاره کردیم، فاصله‌ای طولانی دارد.

این در شرایطی است که کشور‌های منطقه در عرصه توریسم، بیکار ننشسته اند و با تدوین چشم انداز‌های کلان نگر، بخشی از پیشرفت ممالک خود را در گرو رونق توریسم تعریف کرده اند. به آمار دو کشور منطقه‌ای توجه کنیم:

-موسسه آمار ترکیه TurkStat دو هفته پیش اعلام کرده است که درآمد گردشگری ترکیه در سال ۲۰۲۳ به ۵۴.۳ میلیارد دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶.۹ درصد افزایش داشته است.

-بر اساس جدیدترین داده‌های رسمی منتشرشده از سوی سازمان جهانی گردشگری، عربستان که در سال ۲۰۲۲ با جذب ۵/۱۶ میلیون گردشگر سریع‌ترین رشد را در عرصه گردشگری جهان به خود اختصاص داده بود، بر اساس گزارش ۶ بهمن ایسنا، در سال ۲۰۲۳ نیز همچنان به این روند نجومی ادامه داد و توانست با ثبت رشد ۶۶ درصدی، شمار گردشگران خارجی خود را به حدود ۵/۲۷ میلیون نفر برساند.

-«بر اساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، ایران در سال گذشته ۲/۶ میلیارد دلار از جذب گردشگر ورودی درآمد کسب کرده است.»

ما برای بررسی بیشتر موضوع، با سجاد مختاری رئیس اداره ترویج و رویداد‌های گردشگری وزارت گردشگری همکلام شدیم و چالش‌های پیش روی توریسم ایران را بررسی کردیم.

او سه موضوع؛ حضور کمرنگ سرمایه گذار، نبود مدیریت واحد در حوزه گردشگری به ویژه در بخش زیرساخت‌ها و کمرنگ بودن اراده‌های بزرگ را از جمله عوامل توسعه گردشگری در کشور می‌داند.

۱-سرمایه گذارانی که نیستند

وقتی با مختاری، نمونه توسعه توریسم در عربستان را در میان می‌گذارم و این که چرا ما در چنین مسیری قدم نمی‌زنیم، می‌گوید: کشور‌هایی همچون عربستان، سرمایه انباشته و عظیمی را در جهت گردشگری به کار گرفته اند. در واقع، توسعه هر گونه گردشگری برای دستیابی به ساحت‌های بزرگ نیازمند سرمایه گذاری‌های بزرگ است.

۲-مدیریت واحدی که نداریم

«نبود مدیریت واحد به ویژه در حوزه زیرساخت‌های گردشگری» موضوع دومی است که مختاری به آن اشاره می‌کند. او به توسعه روزافزون گردشگری در ترکیه اشاره و بیان می‌کند که گردشگری از جمله صنایع وابسته به سایر ارکان و بخش هاست. برای نمونه در کشور ما مواردی که ارتباط مستقیم با گردشگری دارد، همچون حمل و نقل، جاده تا غذا و پذیرایی وابسته و زیرمجموعه وزارتخانه‌ها و بخش‌های متعددی است که هر یک ساز و کار خود را دارند. مختاری در این زمینه به نمونه تجربه ترکیه اشاره می‌کند که آن‌ها برای ایجاد زیرساخت توریسم، در ابتدای کار، شرکت بزرگی را تاسیس کردند که تمامی امور گردشگری به ویژه زیرساخت در حوزه آن تعریف شد. امروز اگر شرکت بزرگ هواپیمایی ترکیش، صاحب توفیقات در بخش حمل و نقل مسافر در جهان می‌شود، این بخشی از پروژه توسعه توریسم در ترکیه است.

۳-اراده‌های بزرگ که نداریم

موضوع سومی که این مسئول به عنوان چالش حوزه گردشگری به آن اشاره می‌کند، فقدان اراده بزرگ است. او به عنوان نمونه، عربستان و کشور‌های خلیج فارس و اقدامات آن‌ها در توسعه امر توریسم را مستلزم اراده بزرگ آن‌ها می‌داند و به نمونه جالبی از کشور خودمان اشاره می‌کند و می‌گوید: موضوع زیارت اربعین، در گذشته به شکل امروز مرسوم نبود، اما کشور و تمامی ارکان آن اراده کردند و امروز می‌بینیم که این آیین باشکوه به گونه‌ای برگزار می‌شود که نمونه اش در دنیا نیست.