ضربه نظرات یک‌جانبه به اتحاد ملی

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: برنامه «پاورقی» اولین‌بار مهر ۱۴۰۱ روی آنتن شبکه دو رفت تا از زاویه طنز به اخبار و موضوعات پرسروصدا در فضای مجازی بپردازد. تا به حال چندبار اتفاق افتاده است که نوع مواجهه این برنامه با اتفاقات مختلف و همچنین صحبت‌های محمدرضا شهبازی در مقام مجری «پاورقی»، جنجال‌هایی را به راه انداخته و واکنش‌های منفی را نیز برانگیخته است. بخشی از این نظرات نیز در برنامه مطرح می‌شود و تماس صوتی مخاطبانی که از «پاورقی» انتقاد کرده‌اند، پخش می‌شود و محمدرضا شهبازی به آن پاسخ می‌دهد. درباره بعضی رویکرد‌های این برنامه و پیامد‌های آن به ویژه در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی، با جبار آذین منتقد سینما و تلویزیون گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

مواجهه یک‌جانبه با مسائل ممنوع

جبار آذین با اشاره به هدف و سیاست برنامه «پاورقی»، همچنین لزوم رعایت انصاف و شفافیت در پرداختن به موضوعات مختلف، توضیح می‌دهد: «قرار بوده «پاورقی» یک برنامه طنز انتقادی با رویکرد مسائل اجتماعی باشد، اما آقای شهبازی گاهی در ادبیاتش از کلمات و جملاتی استفاده می‌کند که در ظرفیت و شایسته «پاورقی» نیست. بعضی موضع‌گیری‌ها و اظهار عقیده‌ها کار یک برنامه رسانه‌ای تلویزیونی نیست، آن هم وقتی می‌خواهد به گونه طنزآمیز مسائلی را مطرح کند که هم سازنده باشد، هم منتقدانه، اما وقتی عمدتا از منظر نقد آن هم به شیوه یک‌جانبه و تک‌سویه با مسائل برخورد می‌شود، بازخورد‌های مناسبی پیدا نمی‌کند. وقتی مخاطب این نوع گفتار را در برنامه مشاهده می‌کند، به نوعی حالت انفعال یا حتی دفاعی به خودش می‌گیرد.»

او ادامه می‌دهد: «اگر قرار است امثال «پاورقی» از نظر کارشناسی به مسائل بپردازند، مهم‌ترین موضوع رعایت اطلاع‌رسانی کامل و رعایت انصاف و عدالت است. واقعه باید به صورت شفاف عنوان و همه جوانب آن مطرح شود، مخاطب کامل در جریان قضایا قرار بگیرد، نگاه‌ها و اندیشه‌ها به درستی نقد و تحلیل شود، نظرگاه‌های مخالف و موافق گفته شود و سپس قضاوت به عهده مخاطب و تماشاگر باشد، نه این‎که مسئله‌ای را عنوان کنیم، بعد موضع‌گیری کنیم، نظرات خودمان را به مخاطب دیکته کنیم و انتظار داشته باشیم تماشاگر بپذیرد، این روش نادرستی است.»

طنز فاخر؛ مردمی و دور از مسائل جناحی است

این منتقد در بخشی از صحبت‌های خود درباره اهمیت پرداخت عالمانه و مردمی نسبت به اخبار و اتفاقات، می‌گوید: «پرداخت برنامه نسبت به موضوعات باید درست، عالمانه، خردمندانه و مردمی باشد، نه یک‌سویه نگر و سیاسی، در این صورت دیدگاه‌های منفی در جامعه گسترش پیدا می‌کند. اگر «پاورقی» و آقای شهبازی در انتقال مطالب و مفاهیم برنامه، روش جامع وکامل، بی‌طرفانه و عادلانه را رعایت نکند، نتیجه‌اش این است که به جای یک «طنز اجتماعی سازنده» تبدیل به یک برنامه تمسخرآمیز می‌شود که مسائل را به صورت سطحی مطرح کرده و به صورت سطحی هم به آن‌ها پاسخ می‌دهد، این یک برنامه ملی و مردمی نخواهد بود.»

آذین در ادامه با اشاره به ویژگی‌های طنز فاخر، توضیح می‌دهد: «مسائلی که در برنامه مطرح می‌شود جدی است و از قالب طنز برای بیان آن استفاده می‎شود، اما همان‎طور که سازندگان برنامه مدعی هستند که به دنبال طنز فاخر هستند، طنز فاخر نباید آلوده به مسائل سیاسی، گروهی و جناحی شود. طنز فاخر باید ملی، مردمی، کارشناسانه و بی‌طرفانه باشد.»

خطر چندگانگی در جامعه

جبار آذین در پاسخ به این سوال که برخورد تند با بعضی موضوعات در برنامه طنزی مانند «پاورقی»، به ویژه در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی ممکن است چه تاثیرات منفی‌ای داشته باشد، توضیح می‌دهد: «اگر قصد «سازندگی» باشد، این نوع حرکت‌ها به سازندگی منجر نمی‌شود و باعث ایجاد چندگانگی در تفکرات و دیدگاه‌ها می‌شود که گاهی ممکن است این تفکرات به حرکت عمومی جامعه لطمه و صدمه بزند، به ویژه این‎که ما در شرایطی هستیم که همگان متفق هستند جامعه باید با حضور حداکثری در انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت کند. وقتی دیدگاه‌های تک‌سویه مطرح شود، به این اتحاد رویه لطمه می‌زند.»

هشدار رهبر انقلاب نسبت به خطر دوقطبی‌سازی

مواجهه یک سویه و تنش زا با بعضی موضوعات، مطرح کردن برخی اظهارنظر‌ها در رسانه ملی و برنامه‌هایی مشابه «پاورقی» که موجی از واکنش‌های منفی مخاطبان را به دنبال دارد و جامعه را دچار تنش می‌کند، باعث می‌شود نوعی دو قطبی و تضاد میان مردم ایجاد شود. تقسیم جامعه به دو قطب، همدلی و اتحاد میان مردم را از بین می‌برد و این خطر مهمی است که جامعه امروز ایران را تهدید می‌کند. رهبر معظم انقلاب نیز تا به حال در سخنان‌شان نسبت به دو قطبی‌سازی هشدار‌هایی داده‌اند و این مسئله را از اهداف دشمن دانسته‌اند.

ایشان به تازگی در سالروز قیام تاریخی مردم قم در ۱۹ دی ۱۳۵۶ در دیدار مردم این شهر، در بخشی از سخنان‌شان درباره خطر دو قطبی شدن مردم تاکید کردند: «یکی از مسائل، ایجاد اختلاف است؛ دوقطبی کردن مردم. ببینید، اختلاف دو جور است: یک وقت دو نفر با هم اختلاف سلیقه دارند، در فلان مسئله سیاسی، در فلان حُب و بغض؛ با همدیگر هم دوستند، رفیقند، با هم چایی می‌خورند، با هم سر سفره می‌نشینند، اختلاف نظر هم دارند؛ یک وقت [هم]هست اختلاف نظر جوری است که هر چیزی از یک طرف صادر بشود ــ هرچه می‌خواهد باشد: فکر، عمل، خوب، بد ــ از سوی این طرف دیگر محکوم است، از این هم هرچه صادر می‌شود از طرف او محکوم است؛ اسم این «دوقطبی» است. دوقطبی در جامعه ایجاد می‌کنند. هر کاری طرف مقابل بکند، این طرف او را محکوم می‌کند، ولو خوب باشد. این‌ها از کار‌هایی است که امروز مخالفین ملّت ایران و دشمنان ملّت ایران مشغولند.»