به گزارش مجله خبری نگار/همشهری: محوطه باستانی ازبکی در استان البرز و شهرستان نظرآباد، یکی از کهنترین محوطههای باستانی ایران و بهجامانده از ۹ هزار سال پیش از میلاد مسیح و یک محوطه متعلق به دوران ماد است. از سال ۱۳۷۷ تاکنون بخشهای مختلف محوطه باستانی ازبکی در حال کاوش باستانشناسی است و حالا در هشتمین کاوش باستانشناسی دوشان تپه از محوطههای اقماری تپه ازبکی باستانشناسها به بنایی برخورد کردهاند که احتمال میرود متعلق به دوره هخامنشی باشد.
تپه ازبکی دارای ۵ محوطه و تپه باستانی است. تختگاه ازبکی، دژ اصلی یا همان تپه ازبکی، دوشان تپه، جیران تپه و مارال تپه محوطههای باستانی اطراف این تپه ۲۶ متری هستند که از همگی آنها نشانههای دوره ماد را بیرون آوردهاند.
تپه ازبکی حدود ۱۲۰ هکتار وسعت دارد و مالکیت آن تا همین ۲ سال گذشته خصوصی بوده و بهدلیل همین حقوق مالکانه بود که دولت نمیتوانست عرصه و حریم این تپه و محوطههای اطراف آن را که تبدیل به زمین کشاورزی و باغ ویلا و دریاچه مصنوعی شده بود، آزادسازی کند، اما درست در همین سالهای گذشته بود که مالک زمینهای ازبکی تصمیم به هبه ۱۲ هکتار از زمینهای اطراف تپه اصلی ازبکی برای آزادسازی حریم این محوطه باستانی گرفت. حالا در دوشانتپه ازبکی، سازهای معماری نمایان شده است و مهرداد ملکزاده، سرپرست هیأت کاوش باستانشناسی این محوطه گفته که بهاحتمال بسیار زیاد، این یک بنای هخامنشی است که کاربری آن احتمالا اداری است و بخش دیگری از آن همچنان زیر خاک پنهان و نیازمند کاوشهای مجدد است.
محوطه باستانی ازبکی دارای یک دژ بر فراز تپه اصلی است و یوسف مجیدزاده در ۱۹ فصل کاوش این تپه و محوطههای پیرامونی آن که از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۴ ادامه یافت، دریافت که با یک محوطه دوران ماد مواجه است که قدمت آن به هزاره نهم پیش از میلاد میرسد. او با یافتن سفالهای آلوییرنگ در محوطههای اقماری تپه ازبکی این نظریه را ارائه کرد که مهاجمان از سیبری پس از حمله به ازبکی، بهتدریج در فرهنگ این نقطه حل شدند و تمدن خود را در کنار تپه بنا کردند. این نظریه حالا در کاوشهای جدید رد شده و آنطور که فرزان احمدنژاد، باستانشناس و معاون کاوشهای باستانشناسی دوشانتپه ازبکی گفته، سفالهای آلوییرنگ متعلق به اقوام زاگرسنشین بودهاند که بهدلیل تغییرات اقلیمی ناچار به ترک زادگاه خود و ورود به تمدن ازبکی شدهاند و فرهنگ خود را کنار این تپه شکل دادهاند.
مهرداد ملکزاده باستانشناسی که از ۳ماه قبل کاوشهای باستانشناسی دوشان تپه، از محوطههای باستانی اقماری ازبکی را در دست گرفت در آخرین روز از پایان فصل هشتم کاوش این محوطه باستانی گفت: در محوطه باستانی دوشان تپه در جستوجوی آثار دوره عصرآهن ۳ یعنی تمدن مادها بودیم، اما به سازهای رسیدیم که براساس اندازه خشتها گمان میرود با یک سازه هخامنشی مواجه شدهایم. هنوز در حال مطالعه سازه هستیم تا اطمینان بیابیم این محوطه هخامنشی است یا خیر؟ براساس سایز و اندازه خشتهای بهکار برده شده در دیوارهای سازه میتوان گفت این بنا هخامنشی است که اگر اثبات شود، نخستین اثر دوره هخامنشی است که از محوطه باستانی ازبکی بیرون آمده است.