لیتیوم متهم اصلی خشکیدن دریاچه‌های ایران؟!

مجله خبری-سبک زندگی نگار: گزارش جنجالی ایرنا در روز ۵ شنبه بازتاب زیادی در شبکه‌های اجتماعی داشت. در این گزارش آمده: خشکیدن دریاچه‌هایی مانند ارومیه، دریاچه نمک قم، بختگان، هامون، جازموریان و ... در ایران که تقریبا از اواخر دهه ۷۰ نمایان شد، دلایل متعددی دارد که هر یک در جای خود قابل بررسی است. اما به استناد گزارش‌های رسانه‌ای، وجود منابع عظیم «لیتیوم» در کف این دریاچه‌ها شاید یکی از دلایل توجه ناکافی به روند خشک شدن این منابع مهم طبیعی و تعلل در احیای آن باشد. با این حال روز گذشته مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی ضمن رد نظر غیر کارشناسی استخراج لیتیوم پس از خشک شدن منابع آبی نمکی، گفته: «حتی اگر در کف دریاچه ارومیه معادن طلا نیز وجود داشته باشد، این موضوع توجیهی برای خشک شدن منابع آبی نیست.»

در این گزارش ضمن بررسی کاربرد لیتیوم و قیمت آن به محل‌هایی اشاره کرده ایم که این فلز گران بها یافت می‌شود.

لیتیوم و کاربرد آن

بیشترین و بزرگ‌ترین ذخایر لیتیوم دنیا در بولیوی و افغانستان وجود دارد که حتی تعدادی از کارشناسان یکی از دلایل کودتای بولیوی و جنگ آمریکا در افغانستان را دسترسی به معادن غنی لیتیوم در این کشور می‌دانستند. لیتیوم در آب حل و به صورت یون در آب اقیانوس‌ها و به صورت نمک در آب‌ها و [خاک]رس دیده می‌شود. لیتیوم و ترکیب‌های آن کاربرد‌های فراوانی دارند از جمله در شیشه و سرامیک پایدار در برابر گرما، آلیاژ‌های با مقاومت بالا نسبت به وزن که در فضاپیما‌ها کاربرد دارد و در مصارف پزشکی به عنوان دارو، اما بیشترین استفاده آن در تولید باتری‌های لیتیومی است که در ساخت باتری تلفن‌های همراه و ماشین‌های الکترونیکی کاربرد دارد.

قیمت جهانی لیتیوم

ایران از معدود کشور‌هایی است که به مقادیر مناسبی از ذخایر عناصر نادر خاکی و فلزات با ارزش دسترسی دارد و بعد از فرایند اکتشافات پهنه‌های معدنی در سال ۱۳۹۳، شناسایی ذخایر لیتیوم از جمله اتفاقاتی بود که در این اکتشافات رخ داد و فلزات کمیابی مانند لیتیوم در مناطق مختلف کشور در مقادیر مناسب رصد شد و استحصال نیمه‌صنعتی آن در دستور کار قرار گرفت. لیتیوم اکنون در بازار‌های جهانی به صورت فلز، با قیمت حدود ۱۶۰ دلار به ازای هر کیلوگرم به فروش می‌رسد. اکتشاف و استخراج این فلز به فناوری‌های بالایی نیاز دارد و با توجه به این‌که امروز دنیا به سمت خودرو‌های الکترونیکی پیش می‌رود که باتری آن‌ها نیز از لیتیوم ساخته می‌شود، از این فلز با ارزش به عنوان یکی از نیاز‌های فناوری روز یاد می‌شود.

لیتیوم بیشتر کجا پیدا می‌شود؟

طبق آن چه در گزارش‌ها آمده، لیتیوم بیشتر در آب شور اقیانوس و کف دریا‌ها به دست می‌آید، اما در ایران در عمق نیم‌متری و در برخی موارد از سطح دریاچه‌های خشک شده و به سهولت به دست می‌آید. پیش از این در سال ۱۳۹۸ زمانی که شایعه شد دریاچه ارومیه را به دلیل منابع تیتانیوم موجود در کف آن می‌خشکانند، مدیر وقت دفتر برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه گفته بود: «قاعدتاً نباید تیتانیوم کف دریاچه پیدا شود، اما عناصر دیگری مانند سدیم و لیتیوم در این دریاچه وجود دارد.» البته آن چه مسلم است درآمدزایی از طریق گردشگری با وجود ظرفیت‌های خوب ایران (دریاچه ارومیه و دریاچه نمک قم در دل کویر) در این حوزه هم پایدارتر و هم منطقی‌تر است.

منبع: خراسان