ساخت ۲۰۰ هزار مسکن کارگری در نهضت ملی مسکن

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: طرح تأمین مسکن کارگری در قالب اجرای نهضت ملی مسکن است. براساس تفاهمنامه‌ای که میان وزارت راه و شهرسازی و اتاق تعاون به امضا رسیده است، در قالب نهضت ملی مسکن ۲۰۰ هزار واحد مسکونی برای کارگران ساخته می‌شود. این واحد‌ها از تسهیلات حمایتی برنامه نهضت ملی برخوردار خواهند بود و علاوه بر آن، تسهیلات حمایتی کارگران نیز به متقاضیان این واحد‌ها پرداخت می‌شود. بنابر اطلاعات این گزارش، تاکنون ۱۳۲ هزار واحد از این ۲۰۰ هزار واحد مسکونی کارگری تعیین تکلیف شده و برای ۱۰ هزار واحد زمین اختصاص داده شده و در حال ساخت است. با توجه به نیاز کارگران، تأمین زمین و تخصیص تسهیلات به این واحد‌ها در اولویت برنامه نهضت ملی مسکن قرار گرفته است. در حال حاضر در ۸ شهر ساخت مسکن کارگری آغاز شده است که در اطراف تهران، مسکن کارگری در شهر‌های ایوانکی و اشتهارد در حال ساخت است.

جزئیات ساخت مسکن برای کارگران

نرخ سود تسهیلات نهضت ملی مسکن ۱۸ درصد است که البته برای ۳ دهک پایین این نرخ قرار است به ۵ درصد کاهش یابد. براساس برنامه، با توجه به اینکه دهک درآمدی کارگران در نهضت ملی مسکن، ۳ و ۴ در نظر گرفته شده است قرار است تسهیلات مسکن کارگری نرخ سود کمتری داشته باشد و یارانه این نرخ سود از محل صندوق ملی مسکن پرداخت شود.

مهمترین بخش برنامه ساخت مسکن کارگران، تأمین مسکن کارگران شهرک‌های صنعتی است. در حال حاضر سهم زیادی از هزینه‌های سبد معیشت کارگران شامل هزینه‌های مسکن و اجاره‌بها است. یکی از مشکلات کارگران رفت و آمد از شهرک‌ها و نواحی صنعتی به محل سکونت است که برای کمک به حل این مشکل و خانه‌دار شدن آنها، طرح احداث مسکن کارگری در دستور کار قرار گرفته است. اولویت ساخت مسکن‌های کارگری ساخت مسکن، در جوار شهرک‌های صنعتی است، البته این واحدها، در داخل محدوده شهری یا شهرک‌های مسکونی ساخته می‌شود. بنابرآمار اتاق تعاون، ۸۰۰ هزار کارگر در شهرک‌های صنعتی فعالیت می‌کنند که ظرفیت این شهرک‌ها دو برابر این تعداد کارگر است، اما به علت مشکلات مربوط به مسکن و رفت و آمد، از نصف ظرفیت شهرک‌های صنعتی در جذب کارگران استفاده می‌شود. همین موضوع باعث کاهش بهره‌وری نیروی کار شده است.

از سوی دیگر هزینه کارگران هم به خاطر هزینه مسکن و رفت و آمد افزایش داشته است و سهم هزینه مسکن این کارگران از درآمد آنان، بالاتر از متوسط هزینه مسکن در کل کشوراست. آمار اتاق تعاون نشان می‌دهد ۱۰۰ هزار کارگر فعال در شهرک‌های صنعتی فاقد مسکن هستند. در حال حاضر در شهر‌های ایوانکی، اشتهارد، یزد، بخشی از خراسان شمالی، خراسان جنوبی، قزوین و در مجموع در ۸ مرکز استان ۱۰ هزار مسکن کارگری در قالب نهضت ملی مسکن در حال ساخت است. برای مثال در قزوین ۷۶۲ واحد، ایوانکی ۱۰۸۰ واحد، اشتهارد ۱۰۰۰ واحد، یزد ۲ هزار و ۵۰۰ واحد، پرند ۵ هزار واحد مسکن کارگری در حال ساخت است. در برخی شهر‌ها مانند تهران، قم، همدان و شهر‌های دیگر مشکل تأمین زمین وجود دارد که قرار است زمین مسکن نهضت ملی در این شهر‌ها از طریق طرح‌های الحاقی یا زمین در شهر‌های اطراف تأمین شود. ساخت مسکن کارگران در قالب نهضت ملی مسکن، در شهر قزوین از پروژه‌هایی است که با رویکرد بهره‌مندی از فناوری‌های روز دنیا و صنعتی‌سازی در حال احداث است. در خراسان جنوبی بجز شهر‌های بیرجند و قاین در سایر شهر‌های استان به همه متقاضیان مسکن کارگری یک قطعه زمین به وسعت ۱۸۰ متر مربع به همراه تسهیلات بانکی واگذار می‌شود تا خود متقاضی نسبت به ساخت ویلایی اقدام کند.

تسهیلات طرح

پرداخت تسهیلات این طرح مانند نهضت ملی ۴۵۰ میلیون برای متقاضیان در تهران، ۴۰۰ میلیون در کلانشهر‌ها و ۳۰۰ میلیون در شهر‌های دیگر است. قیمت اولیه هزینه ساخت این واحد‌ها که بخشی از آن مربوط به برنامه اقدام ملی است حدود ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بود، اما با افزایش قیمت ها، قیمت اولیه ساخت در نهضت ملی مسکن متری ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شد، اما قرار است این نرخ تعدیل شود و به گفته پارسا گوهری، رئیس کمیسیون مسکن اتاق تعاون، قیمت ساخت مسکن نهضت ملی از ۶ میلیون تومان کمتر نخواهد بود به همین دلیل برای کاهش هزینه متقاضیان، مسکن‌های کارگری در این طرح در متراژ‌های ۷۵، ۶۰ و ۵۵ متر ساخته می‌شود. آورده متقاضیان ۱۰۰ میلیون تومان برآورد شده است که بانک تخصصی بخش تعاون هم قرار است مبلغ ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات را به متقاضیان کارگر پرداخت کند. بنابر تصمیم دولت، در نهضت ملی مسکن، متقاضیان دهک‌های پایین سود کمتری برای تسهیلات خواهند پرداخت. همچنین زمان بازپرداخت تسهیلات این دهک‌ها طولانی‌تر و حدود ۲۰ سال خواهد بود. بر‌اساس قانون جهش تولید مسکن مصوب مجلس شورای اسلامی تخفیفاتی در مرحله صدور پروانه و نظام مهندسی برای نهضت ملی مسکن در نظر گرفته شده است. واحد‌هایی که توسط بخش تعاون در نهضت ملی مسکن ساخته می‌شود، براساس هزینه تمام شده و بدون سود بیشتر به متقاضیان واگذار می‌شود.

بر اساس ماده ۱۴۹ قانون کار صراحتاً اعلام کرده کارفرمایان مکلفند با تعاونی‌های مسکن و در صورت نبود این تعاونی‌ها مستقیماً با کارگران فاقد مسکن جهت تأمین خانه‌های شخصی مناسب همکاری لازم را داشته باشند. همچنین احداث خانه‌های سازمانی در جوار کارگاه یا محل مناسب دیگر از دیگر مواردی است که کارفرمایان کارگاه‌های بزرگ به آن مکلف شده‌اند. به همین دلیل، در ساخت ۲۰۰ هزار مسکن کارگری، کارفرمایان متعهد شده‌اند بخشی از آورده متقاضیان را در قالب تسهیلات به آنان پرداخت کنند.

برای تأمین مسکن کارگران، اخیراً تفاهمنامه همکاری میان معاونت امور تعاون وزارت کار و شرکت مادرتخصصی عمران شهر‌های جدید امضا شده است. این تفاهمنامه با هدف بهره‌گیری از ظرفیت تعاونی‌ها در حمایت از تأمین مسکن در شهر‌های جدید کشور به امضا رسیده و با اجرای این تفاهمنامه ساخت مسکن برای طبقات متوسط و ضعیف کشور در دستور کار قرار می‌گیرد. ۹ هزار و ۵۰۰ تعاونی مسکن موفق در کشور مشغول به فعالیت هستند، تنها راه حل خانه‌دار شدن طبقات متوسط و ضعیف کشور اجرای مدل تعاونی‌های مسکن است. برابر آمارها، در حال حاضر بیش از ۸۰۰ هزار نفر در بیش از ۴۸ هزار واحد تولیدی مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور اشتغال دارند که با توجه به این حجم و گستردگی و به دلیل مشکلاتی که در بحث رفت و آمد و طی کردن مسافت طولانی تا محل کار برای کارگران شاغل وجود دارد، تأمین مسکن ارزان و آسایش و رفاه کارگران امری ضروری به شمار می‌رود. بنابر اطلاعات اتاق تعاون، ۵۰ درصد حقوق کارگران برای پرداخت هزینه‌های مسکن، مصرف می‌شود.

به گفته علیرضا جعفری، معاون وزیر راه و شهرسازی «مأموریت اصلی شرکت مادرتخصصی عمران شهر‌های جدید، مدیریت زمین و خلق شهر‌های جدید در کشور با رویکرد معماری ایرانی-اسلامی است. خلق شهر‌های جدید و ساخت مسکن در کشور با الگوی مطلوب تعاون اجرایی می‌شود. هدف اصلی تفاهمنامه ساخت مسکن برای کارگران، تأمین مسکن برای اقشار کم‌درآمد کشور از طریق تجمیع سرمایه خُرد مردم با مدل تعاونی‌های مسکن است.»