با انواع فوبیا آشنا شوید!

به گزارش مجله خبری نگار/بهداشت نیوز، بعضی از فوبیا‌ها بسیار خاص و محدود هستند. برای مثال، یک شخص ممکن است فقط از عنکبوت (arachnophobia) یا گربه (ailurophobia) بترسد. در این مورد، شخص با دوری کردن از چیزی که می‌ترسد، نسبتا بدون اضطراب زندگی می‌کند. بعضی دیگر از فوبیا‌ها در مکان‌ها یا موقعیت‌های گسترده‌تر دردسرساز می‌شوند.

برای مثال، علائم ترس از ارتفاع (acrophobia) می‌تواند با نگاه کردن به بیرون از پنجره اداره یا با رانندگی روی پل‌های مرتفع بروز کنند. ترس از فضا‌های محصور یا تنگناهراسی (claustrophobia) می‌تواند با سوار شدن به آسانسور یا استفاده از دستشویی کوچک تشدید شود. افرادی که این فوبیا‌ها را دارند ممکن است نیاز به ایجاد تغییرات چشمگیر در زندگی خود باشند.

در موارد شدید، فوبیا ممکن است عامل تعیین کننده اشتغال، محل کار، مسیر رانندگی، فعالیت‌های اجتماعی و تفریحی، یا محیط خانه شخص باشد.

برای درمان فوبیا می‌توانید با یک روانپزشک یا روانشناس مشورت کنید.

انواع فوبیا (هراس زدگی)

فوبیا سه نوع اصلی دارد:

۱. فوبیا خاص (فوبیا ساده)

در این حالت که رایج‌ترین شکل فوبیا است، افراد ممکن است از حیوانات خاص (مانند سگ، گربه، عنکبوت، مار)، افراد خاص (همچون دلقک، دندانپزشک، دکتر)؛ محیط‌های خاص (همچون مکان‌های تاریک، رعد و برق ها، مکان‌های بلند)، یا موقعیت‌های خاص (مانند پرواز با هواپیما، سوار شدن به قطار، قرار گرفتن در یک فضای محصور) بترسند. این شرایط لااقل تا حدودی ژنتیکی (ارثی) هستند و به نظر می‌رسد در خانواده‌ها وجود داشته باشند.

۲. فوبیا اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی)

افراد با فوبیا اجتماعی از موقعیت‌های اجتماعی که ممکن است در آنها ممکن است تحقیر شده، شرمسار شده یا مورد قضاوت دیگران قرار گیرند می‌ترسند. آنها خصوصا زمانی مضطرب می‌شوند که افراد حاضر در آن موقعیت را نمی‌شناسند. این ترس می‌تواند محدود به عملکرد مانند سخنرانی کردن، کنسرت یا ارائه کاری باشد یا می‌تواند عمومی‌تر باشد به طوری که شخص با فوبیا از بیشتر موقعیت‌های اجتماعی مانند غذا خوردن در ملاعام یا استفاده از دستشویی عمومی اجتناب کند.

به نظر می‌رسد که فوبیا اجتماعی در خانواده‌ها وجود داشته باشد. افرادی که در کودکی خجالتی یا منزوی بودند یا تجربه‌های اجتماعی منفی یا ناخوشایندی داشته‌اند، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند.

۳. Agoraphobia (هراس از مکان‌های باز)

هراس از مکان‌های باز ترس از قرار گرفتن در مکان‌های عمومی است که خروج ناگهانی از آنها ممکن است سخت یا خجالت آور باشد. شخص با Agoraphobia ممکن است از رفتن به سینما یا کنسرت یا سفر با اتوبوس یا قطار اجتناب کند. این نوع فوبیا مجزا است، زیرا با وحشت زدگی (ترس شدید بعلاوه علائم جسمانی ناراحت کننده هچون لرزه، تپش قلب و عرق کردن) مرتبط است.

علائم فوبیا یا هراس زدگی

فوبیا‌های کودکی غالبا بین سنین ۵ و ۹ سال رخ داده و معمولا مدت کوتاهی دوام دارند. فوبیا‌های با دوام بیشتر بد از دوران کودکی آغاز می‌شوند، خصوصا در افراد حدود بیست ساله. فوبیا‌های بزرگسالان معمولا چندین سال طول می‌کشد و احتمال اینکه به خودی خود رفع شوند کمتر است. بدون درمان مناسب، فوبیا می‌تواند خطر انواع دیگر بیماری‌های روانی خصوصا سایر اختلالات اضطراب، افسردگی و سوء مصرف مواد را افزایش دهد.

علائم فوبیا عبارتند از:

احساس بیش از اندازه، ناراحت کننده و مداوم ترس یا اضطراب که با جسم، فعالیت یا موقعیت خاصی بروز می‌کند. احساسات یا غیرمنطقی هستند یا نامتناسب با تهدیدات واقعی. برای مثال، اگرچه هر کسی ممکن است از یک سگ آزاد و تهدید کننده بترسد، اما اکثر افراد از یک سگ آرام، ساکت و تحت کنترل فرار نمی‌کنند. اجتناب و دوری از جسم، فعالیت یا موقعیتی که فوبیا را تشدید می‌کند. چون افرادی که فوبیا دارند تشخیص می‌دهند که ترس آنها بیش از اندازه است، اغلب از علائمی که دارند خجالت می‌کشند. برای جلوگیری از شرم یا علائم اضطراب آنها از موارد تشدیدکننده فوبیا دوری می‌کنند. علائم جسمی مرتبط با اضطراب. این علائم می‌تواند شامل لرزش، تپش قلب، عرق کردن، تنگی نفس، سرگیجه، تهوع یا علائم دیگری باشند که منعکس کننده پاسخ “جنگ یا گریز” بدن نسبت به خطر هستند. (چنین علائمی ممکن است به تشخیص اختلال وحشت منجر شود).

تشخیص فوبیا

یک پزشک فوق متخصص روانپزشک یا پزشک متخصص روانشناس احتمالا در مورد علائم فعلی و سابقه خانوادگی سئوال کند، خصوصا این که آیا سایر اعضای خانواده نیز فوبیا (هراس زدگی) داشته‌اند یا نه. شما ممکن است هر تجربه یا ترومایی را که سبب ایجاد فوبیا شده است—برای مثال، حمله یک سگ منجر به ترس از سگ—را گزارش کنید.

شاید بحث از عکس العمل شما – اندیشه ها، احساسات و علائم جسمانی شما – هنگام مواجهه با چیزی که از آن می‌ترسید مفید باشد. همچنین، توضیح دهید که برای اجتناب از موقعیت‌های ترسناک چه کار می‌کنید و اینکه فوبیا چگونه زندگی روزمره، از جمله روابط شغلی و شخصی، شما را متأثر می‌سازد.

روانپزشک یا روانشناس شما در مورد افسردگی و استفاده از مواد از شما سئوال می‌کند، زیرا بیشتر افراد با فوبیا این مشکلات را نیز دارند.

در کودکان، فوبیا‌های خاص می‌توانند مشکلات کوتاه مدتی باشند که در عرض چند ماه از بین می‌روند. در بزرگسالان، حدود ۸۰% از فوبیا‌های جدید تبدیل به شرایط مزمن (بلند مدت) می‌شوند که بدون درمان مناسب برطرف نمی‌شوند.

پیشگیری از فوبیا

هیچ راهی برای جلوگیری از آغاز یک فوبیا وجود ندارد. با این حال، درمان می‌تواند تأثیر منفی اختلال را کاهش دهد.

درمان فوبیا

درمانی فوبیا معمولا ترکیبی از روان درمانی و دارودرمانی است:

فوبیا خاص. درمان شناختی-رفتاری می‌تواند مفید باشد، خصوصا روندی که درمان از راه حساسیت زدایی یا درمان از راه مواجهه نامیده می‌شود. در این روش شما به تدریج با پای خود و تحت شرایط کنترل شده در معرض چیزی قرار می‌گیرید که از آن می‌ترسید. وقتی شما در معرض آن عامل قرار می‌گیرید، یاد می‌گیرید که از طریق آرامش، کنترل تنفس یا سایر راهبرد‌های کاهش اضطراب بر ترس خود غلبه کنید. برای درمان کوتاه مدت فوبیاها، دکتر ممکن است داروی ضداضطراب تجویز کند. اگر فوبیا فقط گاه گاهی پیش می‌آید، مانند ترس از پرواز، استفاده از دارو می‌تواند محدود شود. فوبیا اجتماعی. اگر فوبیا اجتماعی شما روی یک عملکرد خاص (برای مثال، ارائه یک سخنرانی یا اجرای یک کنسرت) متمرکز باشد، دکتر شما ممکن است یک داروی بتابلوکر همچون پروپرانولول (ایندرال) تجویز کند. این دارو را می‌توان درست قبل از انجام آن کار مصرف کرد. این دارو اثرات جسمی اضطراب (تپش قلب یا لرزش انگشتان) را تعدیل می‌کند، اما معمولا بر هشیاری مورد نیاز برای صحبت کردن یا مهارت مورد نیاز برای نواختن آلت موسیقی اثر نمی‌گذارد. برای اشکال عام‌تر یا بلندمدت‌تر فوبیا اجتماعی، دکتر شما ممکن است یک داروی ضدافسردگی، معمولا یک SSRI (مهارکننده انتخابی بازجذب سورتونین) همچون سرترالین (زولوفت)، پاروکستین (پاکسیل) یا فلوئوکستین (پروزاک) تجویز کند. اگر SSRI مؤثر نشد، دکتر می‌تواند یک داروی ضد افسردگی یا ضد اضطراب دیگر تجویز کند. درمان شناختی-رفتاری نیز برای بیشتر افراد با فوبیا اجتماعی، هم در محیط فردی و هم گروهی، مؤثر است. درمان این اختلال شبیه به درمان اختلال وحشت زدگی است. درمان دارویی شامل داروی ضدافسردگی SSRI یا دارو‌های دیگر، همچون کلومیپرامین (آنافرانیل) و ایمیپرامین (توفرانیل) و دارو‌های ضداضطراب بنزودیازپین، همچون کلونازپام (آنافرانیل)، دیازپام (والیوم) و لورلزپام (آتیوان) است. روان درمانی نیز مفید است، خصوصا درمان شناختی-رفتاری.

کی نیاز است از روانپزشک یا روانشناس کمک بگیریم؟

اگر ترس‌ها و اضطراب‌هایی که آرامش خاطر شما را به هم می‌زنند، با روابط شخصی شما تداخل دارند، یا مانع کارکرد عادی شما در خانه، مدرسه یا محل کار می‌شوند برای شما دردسر ساز شده‌اند، در اولین فرصت ممکن قرار ملاقاتی با روانپزشک یا روانشناس بگذارید.