یادداشت: تولید حکمت و تربیت حکیم در دانشگاه‌ها

به گزارش مجله خبری نگار، رضا علی‌زاده دبیر میز تربیتی اساتید ستاد تعلیم و تربیت دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی در یادداشتی به موضوع تولید حکمت و تربیت حکیم در دانشگاه‌ها پرداخت.

در این یادداشت آمده است: چندی پیش محضر مبارک مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی)، دغدغه‌های خود را من باب تحلیل‌های متعدد در خصوص حکمت، حکمت بنیانی و.. بیان داشتم، که مورد تفقد ایشان قرار گرفتم. از این رو به مناسبت هفته بزرگداشت شان و منزلت مقام معلم و استاد، با تمسک به منظومه فکری معظم له، این نوشتار را به رشته تحریر در آورده و به جامعه اساتید تقدیم می‌دارم.

نخست باید توجه داشت که هدف همه پیام آوران الهی و حتی هدف از آفرینش و خلقت بشر، تربیت انسان و رساندن این انسان به کمال مطلق است. دانشگاه‌ها، مراکز و موسسات آموزش عالی به عنوان کارخانه‌های انسان سازی، که بخش اعظمی از ایام حساس عمر و وقت انسان‌هایی که در پی علم و دانش هستند، در آن محیط‌ها سپری می‌شود، نقش و وظیفه بسیار مهمی را بر عهده دارند. خروجی دانشگاه‌ها در حوزه تربیت عالم، بایستی به سوی آن انسان کامل و مورد نظر و آرزوی مولانا در شعر زیر باشد:

دی شیخ با چراغ همی‌گشت گرد شهرکز دیو و دد ملولم و انسانم آرزوست

دبیر میز تربیتی اساتید ستاد تعلیم و تربیت دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی در ادامه این یادداشت عنوان کرده است: دانشگاه در تراز انقلاب اسلامی، بایستی افرادی حکیم و در تراز اسلام و انقلاب اسلامی را به جامعه وارد نماید که با ویژگی‌های فکری، ایمانی، علمی و جهادی خود بتوانند جامعه را به غایت متعالی آن برسانند.

امامین انقلاب اسلامی ایران، نمونه‌هایی حقیقی و واقعی از این حکما و افراد حکیم را در کلام و بیانات خود معرفی کرده‌اند، امام خمینی (ره)، با معرفی منش و شخصیت استاد شهید مرتضی مطهری، اولویت برنامه‌های اخلاقی مراکز حوزه و دانشگاه را تربیت مطهری‌ها بیان می‌دارند، حضرت امام خامنه‌ای (حفظه الله) نیز توقع خود از دانشگاه اسلامی را تربیت انسان‌هایی در تراز امام خمینی، در تراز شهید دکتر شهریاری و در تراز شهید دکتر چمران می‌دانند، ایشان امام خمینی را به عنوان حکیم معرفی کرده و ویژگی بارز و مهم حضرت امام خمینی را حکمت می‌دانند. امام خامنه‌ای خروجی دانشگاه را انسان انقلابی مجسم می‌سازند که واجد ویژگی‌هایی ارزشمند همچون شجاعت، علم، تدین، ابتکار و خودباوری هستند.

علی‌زاده عنوان کرد: انسان انقلابی که زندگی و وجود خود را در راه این هدف بگذارند و با جدیت حرکت کنند. معظم له می‌فرمایند: توقع ما از دانشگاه کشور این است که اگر یک جوان کم اعتقاد وارد آن دانشگاه شد، زمانی از دانشگاه فارغ التحصیل شود که عمیقا متدین و واجد تعهد و اخلاق دینی شده است. در فضای مقدس دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی با همت اساتید و مربیان، متربیانی با استعداد درخشان، در حین تحصیل و یا پس از فراغت از تحصیل بروز می‌نمایند و این جریان در دانشگاه‌ها استمراری و پیوسته است که از آن به نخبه پروری یاد می‌شود.

در ادامه این یادداشت آمده است: در دانشگاه تراز انقلاب اسلامی که همان دانشگاه اسلامی است، جهت دهی تربیت عالم باید به سمت تربیت حکیم باشد، این متربیان و تربیت شدگان، افراد دارای حکمت هستند، حکمت همان منظومه‌ای از فکر، علم و فناوری است. مولفه‌های خروجی حکت شامل موارد ذیل است:

۱-علم و فناوری نافع جدید درون زا و در خدمت انقلاب اسلامی که ناظر به رفع نیازمندی‌های جمهوری اسلامی ایران و برای حل مشکلات کشور و یا نافع را شامل می‌شود. همچنین علوم در مرز و لبه‌های دانش و نوین را نیز شامل می‌شود که مرزشکنی علمی را به ارمغان می‌آورد. درون زا بودن نیز از موضوعات مهم است و مفهوم آن این است که این علوم از درون بجوشد و به قلیان درآید. همچنین علوم تولید شده باید جهت دار و در راستای خدمت به انقلاب اسلامی باشد.

۲-مقالات تولید شده ناظر به رفع نیاز‌های کشور و جمهوری اسلامی داشته باشد.

۳-کتاب‌های درسی مرجع را در بر بگیرد.

۴-الگو و منظومه فکری و عملی بومی و اسلامی باشد. همچنین الگوی ایرانی-اسلامی پیشرفت در آن موج زند تا مبادا از سر غفلت گرایشی به سمت نسخه‌های بی اعتبار و غلط ۲۰۳۰ دیده شود.

۵-علوم انسانی-اسلامی دارای جهان بینی اسلامی و مبتنی بر قرآن کریم و مبانی اسلامی بوده و خاستگاه غربی و غیرتوحیدی نداشته باشد.

در آخر اینکه علوم جامع مادیت و معنویت و اهتمام همزمان خروجی‌های دانشگاه اسلامی به ظاهر و باطن مسائل را داشته باشد.

علی‌زاده در این یادداشت آورده است: بنابراین در دانشگاه حکمی مورد نظر مقام معظم رهبری، اساتید باید همزمان با آموختن دانش و علم، فراگیری ایمان، روشن بینی و اخلاق متربیان را نیز در نظر داشته باشند که ترکیب این عناصرهمان حکت است، این حکمت از علم معمولی بالاتر و جامع تراست و در متربی خصوصیات تیزبینی، معنویت، اخلاقیات، ژرف اندیشی و ارتباط با پروردگار را بوجو. د می‌آورد. از مهمترین مشکلات جهان امروز جدایی علم از معنویت و اخلاق است. حرکت ارزشمند بوجود آمده اخیر با محوریت چند تن از دانشمندان و نخبگان علمی و فرهنگی کشور، تحت عنوان کنفرانس علم و قرآن، درخورستایش و ستودنی است.

وی در ادامه این یادداشت آورده است: جهت دهی تربیت عالم باید در تقارن توسعه علم و حکمت یعنی فرگیری دانش، ایمان، اخلاق و روشن بینی باشد، از دیگر دست آورد‌ها و تولیدات دانشگاه ها، علوم مختلف است، البته از دانشگاه تراز انقلاب اسلامی، خروجی فراتر از علم یا همان حکت را مورد انتظار است. حکمت بسنده کردن به علوم و فناوری نوین یا ذکر نافع بودن و مانند این‌ها نیست، بلکه حکمت منظومه‌ای از فکر، علم و فناوری با ویژگی منحصربفرد است. این حکمت از علم معمولی بالاتر است، اگر کسی علم داشته، ولی از حکت برخوردار نباشد، زندگی او خشک، بی رمق بی معنا، بی جهت، بی دوام یا ماشینی است.

علی‌زاده ادامه داد: از دیدگاه مقام معظم رهبری، درون حکمت واقعی، اخلاق، تیزبینی، ژرف اندیشی، معنویت، ارتباط با خالق و فهم درست مسائل وجود دارد. در حکمت آشنا شدن با واقعیت عالم هستی و طبیعت در مورد انسان و غیر انسان با دیدی والا (نه آزمایشگاهی) قرار دارد.

وی همچنین در این یادداشت عنوان کرد: برای حرکت دادن و هدایت دانشگاه‌های کشور به سوی حکمی شدن، تربیت حکیم و تولید حکمت و همچنین بهره‌مند شدن از این اقیانوس بی کران معانی در آموزش عالی، قبلا باید زمینه سازی نموده و ملزومات آن تدارک دیده شود، که کاری بس سترگ و در عین حال برای کشور بسیار مهم و ضروری است و از ذوب شدن حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها درون یکدیگر تجلی می‌یابد، تهیه و انتشار محتوا‌های لازم و مناسب در این رهگذر، نیازمند عزم ملی تمامی کنشگران و فرهیختگان انقلابی و دلسوزان نظام و علاقمندان به دانشگاه اسلامی است که حکیمانه پای در این میدان گذاشته و منظومه‌ای فکری، علمی، اخلاقی، فناوری و تربیت اسلامی را با عنایت به بنیان‌های فکری ناب حضرت امام خامنه‌ای (حفظه الله تعالی)، در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور نهادینه سازند.