سنجش واکنش مخاطب با تکنیک «از صفر خنثی تا ۱۰۰ ناامیدی»!

به گزارش مجله خبری نگار، برنامه امواج شبهه در گفتگو با دکتر علیرضا داودی (کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی) و دکتر هادی البرزی (کارشناس و فعال رسانه) به از مسئله سازی و استدلال سازی تا اشباع مخاطب در رسانه‌های بیگانه پرداخت.

رسانه‌های بیگانه نیازمند مسئله‌سازی هستند

داودی با اشاره به این موضوع که رسانه‌های بیگانه زمانی که می‌خواهند به مبحثی بپردازند در وهله اول اقدام به ترسیم فرآیند می‌کنند، گفت: رسانه‌های بیگانه عموما دو نوع سوژه را مورد هدف و فعالیت قرار می‌دهند، سوژه‌های فرآیندی دارای تاریخ، تاریخچه، سالگرد، قابل حدس و پیش‌بینی توسط متغیر‌ها و سوژه‌های ناگهانی که از پیش قابل پیش‌بینی نیستند. این رسانه‌ها برای این دو نوع سوژه دستورالعمل متفاوتی دارند و زمانی که این دستورالعمل‌ها تبدیل به گزاره می‌شوند موضوع مدنظر این رسانه‌ها را توصیف می‌کنند.

وی با تاکید بر این موضوع که رسانه‌های بیگانه نیازمند مسئله سازی هستند، افزود: این رسانه‌ها برای تاثیرگذاری بیشتر نیازمند مسئله ضریب تأثیرگذاری بر استدلال مخاطب هستند و با گرفتن مخرج مشترک بین نیاز خودشان و تمایل مخاطب اقدام به فعالیت می‌کنند، از همین رو است که این رسانه‌ها در چند سال اخیر عمدتا با تاخیر به موضوعات می‌پردازند که این تاخیر برای موضوعات سبک بین ۳ الی ۴ ساعت و ۱۰، ۱۲ روز برای سوژه‌های سنگین است.

این کارشناس ارشد رسانه با تاکید بر این موضوع که فرم‌بندی رسانه‌های بیگانه در نزدیک کردن نیازشان به تمایل مخاطب نسبت به سوژه متفاوت است، گفت: رسانه‌های بیگانه در مواجه با سوژه‌ها واکنش‌های متفاوتی دارند اگر سوژه‌ها فرآیندی باشند، عموما نیازمند فکت هستند و تمایل مخاطب به سمت استدلال است، به عنوان مثال علت گرانی دلار و ارز در بازه یک هفته‌ای نتیجه تاثیر عملیات رژیم صهیونسیتی علیه ایران در خاک سوریه بر مسئله داخلی در کشور است، در این مثال رسانه‌های بیگانه نیازمند فکت و مخاطب متمایل به ارائه استدلال است.

داودی عنوان کرد: اگر سوژه‌ها به صورت ناگهانی اتفاق بیوفتند رسانه‌های بیگانه نیازمند حداکثر تمایل مخاطب به همکاری، تکامل و توالی ارتباط هستند تا سوژه ساخته شود. به عنوان نمونه در ۶ ماه گذشته پس از بی بی سی فارسی، صدای آمریکا با اضافه کردن بخشی تحت عنوان سوال از من پاسخ از شما اقدام به فعالیت کرد، هر زمان رسانه‌های بیگانه به بحث در مورد سوژه از این طریق پرداختند به این منزله است که اطلاعات کافی در مورد آن سوژه ندارند حتی اگر سوژه مدنظر سوژه‌ای فرآیندی باشد.

وی با بیان این موضوع که این رسانه‌ها زمانی که اقدام به پرسش می‌کنند در حقیقت به دنبال مشارکت مخاطب و در حال شکل‌گیری نظام‌نامه معنایی و رفتاری نسبت به آن سوژه هستند، گفت: انتظار رسانه‌های بیگانه تمایل مخاطب به مشارکت در سوژه‌ای است که این رسانه‌ها از آن اطلاعی ندارند، به عنوان نمونه صدای آمریکا با طرح این پرسش که دلار چند است؟! و تصور شما از دلار ۱۰۰ تومانی در پایان سال چیست؟! به دنبال این است تا خلا اطلاعاتی خود را از این طریق پوشش دهد چرا که وقتی دلار ۵۰ تومان بود از مخاطب درخصوص دلار ۶۵ سوال نکرده بود، به همین دلیل با یک پرش سنگین، نیازسنجی، تمایل سنجی و بروز سطح واکنش مخاطب را تخمین می‌زند.

این کارشناس ارشد رسانه در ادامه افزود: رسانه‌های بیگانه با انتشار این خبر که اسرائیل آماده هر نوع بروز واکنش از سمت ایران در پاسخ به هدف قراردادن کنسول‌گری توسط این رژیم است در واقع به دنبال این بودند تا با طرح این سوال درخصوص توان پاسخگویی ایران در مقابله با اقدامات رژیم صهیونسیتی سطح واکنش مخاطب را بسنجند. به نظر شما آیا ایران توان پاسخگویی را دارد؟! این سوال مشترک بین بی بی سی فارسی، مجازی من و تو و صدای آمریکا بود که بدین وسیله سطح انتظار را عوض کرده و تمایل را به این سطح انتظار بر می‌گرداند.

داودی در ادامه عنوان کرد: این رسانه‌ها پس از این به سراغ مرحله بعدی می‌روند، اینترنشنال با بیان این سوال که آیا جمهوری اسلامی ایران در فکر پاسخگویی است اقدام به تغییر گزاره‌ها می‌کند؛ بنابراین باید گفت رابطه بین سوژه‌ها به نسبت فرآیندی یا فرآورده‌ای بودن و نیازمندی به استدلال، متفاوت است. رسانه‌های بیگانه فکت را از فضای تعاملی مخاطب دریافت می‌کنند و همان را در مخاطب تبدیل به استدلال می‌کند بنابراین باید گفت در حقیقت رسانه‌های بیگانه استدلالی ندارند بلکه جتس تعامل مخاطب با سوژه است که برای این رسانه‌ها مشخص می‌کند که چه استدلالی را برای مخاطب هموار کند.

عملیات روانی دشمن با القای فضای ناامیدی

البرزی در پاسخ به سوال کارشناس مجری برنامه در خصوص تبیین مدلی که رسانه‌های بیگانه پس از طوفان الاقصی در راستای اشباع، اختلال ذهن مخاطب و از بین بردن روابط بنیادی بین مسئله و استدلال سازی استفاده می‌کنند، گفت: رسانه‌های بیگانه در مورد گذشته، حال و آینده مخاطب در حال جریان سازی رسانه‌ای هستند و به دنبال این هستند که نسبت به آینده نوعی بدبینی و استیصال را به نمایش بگذارند و نسبت به حال ناامیدی و نسبت به گذشته، گذشته‌ای که زیاد ارزشمند نبوده است را نمایان کنند. در حال حاضر که موضوع غزه و عکس‌العمل ایران به اسرائیل مطرح است، رسانه‌های بیگانه نیز به دنبال ایجاد اغتشاش ذهنی در مخاطب ایرانی هستند که با هر واکنش از سمت ایران مخاطب دچار ناامیدی شود.

وی با تاکید بر اینکه کارکرد رسانه‌های بیگانه، کارکرد رسانه‌ای دشمن است و در جهت افکار آنان فعالیت می‌کنند، گفت: رسانه‌های بیگانه به دنبال ساخت دستاورد‌هایی در ذهن مخاطب داخل برای اسرائیل هستند چرا که همه اتفاقاتی که در غزه رخ داد به قول رهبری شکستی ترمیم ناپذیر برای رژیم صهیونیستی بود چرا که هم موجب شکست اطلاعاتی، نظامی و هم موجب شکست اجتماعی این رژیم شد. این رسانه‌ها در راستای ترمیم این شکست‌ها به دنبال ساخت دستاورد برای این رژیم هستند و می‌خواهند حمله رژیم صهیونسیتی به سفارت ایران را دستاوردی برای این رژیم تلقی کنند.

این کارشناس و فعال رسانه با اشاره به این موضوع که رسانه‌های بیگانه هیچگاه روندی که مقاومت در غزه دارد را به نمایش نگذاشتند، عنوان کرد: رسانه‌های بیگانه هیچگاه اشاره‌ای به تعداد تجهیزات نظامی آسیب دیده، تعداد کشته‌های رژیم صهیونیستی و سایر اقدامات مقاومت علیه این رژیم نمی‌پردازند، همچنین سایر اقدامات این رژیم را تفکیک شده از اقدامات نظامی می‌دانند تا بدین طریق قدرت مقاومت را به نمایش نگذارند.

نگاه این رسانه‌ها به جمهوری اسلامی ایران، همانند نگاه به مقاومت است. سیاستی که این رسانه‌ها در مقابل مقاومت دارند از سیاست این رسانه‌ها در مقابل جمهوری اسلامی ایران پیروی می‌کند در این نوع از نگاه به قدرت، دستاورد‌ها و اقدامات رو به جلو و خوش‌بینانه نمی‌پردازند و تنها سعی بر سیاه‌نمایی دارند.

نظام نامه سوژه سازی برای بردن مخاطب به سه کنج تهدید از کجا شروع می‌شود؟!

داودی با اشاره به این موضوع که رسانه‌های بیگانه به صورت مبنایی نمی‌توانند مخاطب را در سه کنج ذهنی قرار دهند، عنوان کرد: این رسانه‌ها به دنبال این هستند که نزدیکترین گزاره‌ای که مخاطب تجربه کرده است را در ایام نزدیک بگونه‌ای که رسانه‌های بیگانه خواهان فعالیت هستند را بیابند تا بر مبنای آن دو مفهوم حس تعلق و هویت پایدار را مورد حمله قرار دهند. رسانه‌های بیگانه اساسا توانمندی بردن مخاطب یونیک به سمت سه کنج تهدیدات را ندارند از این رو است که به سراغ متغیر‌ها می‌روند. متغیر‌هایی که این رسانه‌ها روی آن‌ها کار می‌کنند دو، سه گزاره ثابت را با رنگ و لعاب‌هایی متفاوت محور قرار می‌دهند.

وی ادامه داد: اولین گزاره تمرکز بر از هم پاشیدگی ذهنی مخاطب نسبت به فرآیند‌های داخل کشور است در حال حاضر بیشترین ضریب محاسبه را اینترنشنال و پس از آن رادیو فردا، بی بی سی فارسی، صدای آمریکا و بخش مجازی من و تو دارد، در این شرایط مخاطب اساسا به صورت عینی تهدید را لمس نمی‌کند بلکه به لحاظ ذهنی تهدید را درک می‌کند. رسانه‌های بیگانه با وام‌گیری از رسانه ملی و رسانه مجازی با کپشن‌های مختلف موجب می‌شوند تا مخاطب به این جمع‌بندی برسد که در ایران دغدغه مسئولین اقتصاد کشور نیست و بدینگونه موجب می‌شوند تا مخاطب به این جمع‌بندی برسد که در این مملکت هیچ کسی به فکرش نیست و احساس تشویش، دل‌زدگی و تنهایی می‌کند.

این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی افزود: این رسانه‌ها به کمک چرخش سوژه در تلاش هستند تا مخاطب را از صفر خنثی به صد ناامیدی برسانند. مخاطب سوژه را در لیست انتظار قرار می‌دهد و تا یک هفته آینده به چندین سوژه واکنش نشان می‌دهد، نظام نامه سوژه سازی برای بردن مخاطب به سه کنج تهدید از این جا شروع می‌شود.

تاثیرگذاری بر ذهن مخاطب ایرانی به کمک شرطی سازی

البرزی گفت: در بحث اقتصادی مدلی که این رسانه‌ها استفاده می‌کنند مدل شرطی سازی است تا از این طریق بتوانند ذهن مخاطب در داخل را شرطی سازی کنند به عنوان نمونه جنگ نزدیک است و از این طریق ذهن مخاطب شرطی می‌شود بنابراین به این سمت رو می‌آورد که باید طلا بخرد. این رسانه‌ها به کمک شرطی سازی روی ذهن جامعه ایرانی تاثیراتی را می‌گذارند، جامعه نیز باتوجه به نگرانی که دارد متمرکز بر این می‌شود که در ۶ ماه اینده چه اتفاقی برای دلار می‌افتد؟! ما در داخل باید اقداماتی را انجام دهیم که تکنیک این رسانه‌ها را با شکست مواجه کند.

وی در ادامه عنوان کرد: دومین تکنیکی این رسانه‌ها از آن بهره می‌برند جابه‌جا کردن موضوعات اصلی با موضوعات فرعی است تا بدین طریق موضوع اصلی را به حاشیه ببرند همچنین این رسانه‌ها به کمک تکنیک برجسته سازی به جامعه می‌گویند که چگونه فکر کند، هدف اساسی این رسانه‌ها ایجاد ناامیدی در مردم است تا در زمان خودش بتوانند از این کنش و رفتار مخاطب ایرانی استفاده کرده و مخاطب را در حباب فیلتر قرار دهد.

البرزی با بیان این موضوع که رسانه‌های بیگانه بین ترس، تنفر و ناامیدی حرکت می‌کنند، گفت: این رسانه‌ها به دنبال سیاه‌نمایی هستند و هر جا که ببینند ما به سمت امید می‌رویم یا سکوت می‌کند و یا موضوع را تقطیع و یا به نوع دیگری به آن می‌پردازد. اگر رسانه‌های بیگانه را تحلیل محتوا و یا گفتمان کنیم یک درصد امید در این رسانه‌ها نمی‌توان پیدا کرد و هیچگاه از اختراع، دستاورد و موفقیت‌ها در حوزه اقتصادی دانش بنیان‌ها صحبت نمی‌کنند چرا که وظیفه این رسانه‌ها به نمایش گذاشتن نیمه خالی لیوان و اغراق در کاستی‌های موجود است.

تکنیک دروغ بزرگ چگونه عمل می‌کند؟

البرزی گفت: جریان رسانه‌های غربی نسبت به رسانه‌های دیگر جریان مرکز پیرامون است. کشور ما برخلاف رسانه‌های سایر جهان به غیر از رسانه سلطه که محتوا تولید می‌کند با رسانه‌های بیگانه‌ای مواجه است که فارسی زبان هستند ودر راستای آن‌ها نیز حرکت می‌کنند با این تفاوت که رسانه‌های غربی می‌خواهند مواهب زندگی غربی را به مخاطب شرقی نشان دهند، اما رسانه‌های بیگانه علاوه بر نشان دادن مواهب زندگی غربی باید ناامیدی نیز در مخاطب ایرانی شکل دهند.

وی ادامه داد: این رسانه‌ها گاهی دچار استاندارد دوگانه می‌شوند به عنوان مثال در دوران کرونا بی بی سی انگلیسی یا بی بی سی که برای سایر کشور‌های جهان محتوا تولید می‌کند هیچ گاه کمبود ماسک برای کشور‌های دیگر به شکل یک نقطه منفی نشان نداد، اما در مورد کشور ما نشان داده شد، رسانه‌های بیگانه در طول رسانه‌های غربی با ماموریت اضافی هستند که در مخاطب ایرانی ناامیدی و نسبت به گذشته انفصال و در سبک زندگی اش تغییراتی ایجاد کنند و باید متکرکز بر این نقطه از جهان شوند چرا که پیام و گفتمان این انقلاب متفاوت با پیام و گفتمان غرب است.

البرزی گفت: انتخابات دور دوم در کشور ما به دلیل کمتر بودن حوزه‌های انتخاباتی کمتر خواهد بود چرا که همه مردم ایران در آن درگیر نیستند و فقط حوزه‌هایی که مشمول انتخابات می‌شوند با جمعیت مواجه خواهند بود در حالی که ماموریت این رسانه‌ها در انتخابات خدشه وارد کردن به میزان مشارکت مردم و رقابت است. رهبری در سخنرانی خودشان به چهار راهبرد اساسی اشاره کردند امنیت، رقابت، سلامت و مشارکت، رسانه‌های بیگانه معمولا حواشی انتخابات را پوشش می‌دهند و صف‌های گسترده را نشان نمی‌دهند و پس از انتخابات نیز درصد‌هایی را ارائه می‌دهند که دور از واقعیت است و به آن تکنیک دروغ بزرگ می‌گویند.

داودی گفت: اگر بخواهیم بگوییم رسانه‌ای مجاهد، متشرع و میدان دار است کار زیادی را نباید انجام دهد بلکه باید آن چه را که در گذشته موجب شد تا رسانه‌های بیگانه میدان داری کنند از دستشان سلب شود و نکته دوم این که همه رسانه‌ها باید بدانند انتخابات در هر صورت هویت جمهوری اسلامی ایران است و هر کسی که خدشه‌ای به آن وارد کند در حقیقت خدشه به کل وارد کرده است چرا که رسانه‌های بیگانه بلدند گزاره را از جز به کل را تبدیل کنند.

وی افزود: باید دقت داشته باشیم که انتخابات دور دوم حساسیت دور اول را ندارد و باید مراقب باشیم که باکس سوژه‌های رسانه‌های بیگانه را با این فرم عملکرد‌ها تکمیل نکنیم یک تعداد باکس را بذاریم تا خودشان پر کنند چرا که اگر آن‌ها بخواهند پر کنند به جمع بندی نمی‌رسند و خلأ آن نزد مخاطب مشخص می‌شود.

رسانه‌ای موفق است که گفتمان ساز باشد

داودی گفت: اگر بخواهیم بگوییم رسانه‌ای مجاهد، متشرع و میدان دار است کار زیادی را نباید انجام دهد بلکه باید آن چه را که در گذشته موجب شد تا رسانه‌های بیگانه میدان داری کنند از دستشان سلب شود و نکته دوم این که همه رسانه‌ها باید بدانند انتخابات در هر صورت هویت جمهوری اسلامی ایران است و هر کسی که خدشه‌ای به آن وارد کند در حقیقت خدشه به کل وارد کرده است چرا که رسانه‌های بیگانه بلدند گزاره را از جز به کل را تبدیل کنند.

وی افزود: باید دقت داشته باشیم که انتخابات دور دوم حساسیت دور اول را ندارد و باید مراقب باشیم که باکس سوژه‌های رسانه‌های بیگانه را با این فرم عملکرد‌ها تکمیل نکنیم یک تعداد باکس را بذاریم تا خودشان پر کنند چرا که اگر آن‌ها بخواهند پر کنند به جمع بندی نمی‌رسند و خلأ آن نزد مخاطب مشخص می‌شود.

البرزی گفت: یکی از موضوعات مهم در خصوص رسانه‌ها این است که زمان شناس باشد رسانه‌ای که زمان را بشناسد و دقیق و سریع باشد، یعنی دقت، سرعت و صحت لازم را داشته باشد موفق خواهد شد همچنین رسانه‌ها باید در نظر داشته باشند که خط رهبری را گم نکنند، به ویژه برای انتخابات چهار موردی که رهبری مشخص کردند را به صورت عملیاتی شده پیاده کنند این زمان است که قطعا رسانه مجاهد میدان دار شکل می‌گیرد اگر رسانه‌ای میدان دار باشد و توانست گفتمان سازی کند و خط رسانه‌ای را جلو ببرد قطعا موفق خواهد بود.

گفتنی است؛ برنامه «امواج شبهه» گفتگویی تخصصی پیرامون ماهیت‌شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه است که با هدف روشنگری و افشای تکنیک‌های رسانه‌ای است، روز‌های یکشنبه و سه‌شنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳،۵ مگاهرتز پخش می‌شود.