شکست عربستان در پروژه تبلیغاتی شهر هوشمندِ «لاین»

به گزارش مجله خبری نگار، پروژه‌های شهرسازی و ایده‌ها و نوآوری‌های انتزاعی شاه بن سلمان که روزگاری با صرف هزینه‌های هنگفت تبلیغاتی توجه زیادی به خود جلب کرد، حالا یکی یکی با شکست مواجه می‌شوند.

دسامبر ۲۰۱۴ بود که تصویر زیر در شبکه‌های اجتماعی عربستان و دیگر کشور‌ها دست‌به‌دست شد. نوآوری یک دانش‌آموز عربستانی از مدرسه‌ای در استان الراس که به زائران کعبه این امکان را می‌داد تا طواف کعبه را ساده‌تر انجام دهند. در این نوآوری، زائران می‌بایست با آسانسور بالا می‌رفتند و با سرسره‌ای که رو به پایین می‌آید، دور‌های طواف خود را انجام می‌دادند.

تنها سه سال بعد از این ماجرا بن سلمان نوآوری بلندپروازانه‌ای را رو کرد و گفت قصد دارد یک شهر بسازد.

شهری ۲۶ هزار کیلومتر مربعی در بیابان‌های نزدیک شمال دریای سرخ که «نئوم» نام گرفت و قرار شد تا ۲۰۳۹ تکمیل شود. ولی عهد سعودی طراحی‌های ویژه ساخت شهر مدرن و هوشمند «لاین» نیز در قالب ابرپروژه نئوم را تشریح کرد و گفت: لاین رویکرد جدیدی را برای طراحی شهر‌ها بر اساس مفهوم جاذبه صفر ارائه می‌دهد و مکانی برای رؤیاپردازان فردایی بهتر است.

لاینِ ۱۷۰ کیلومتری، یکی از پروژه‌های نئوم عنوان شد که یک شهر آسمان‌خراش با ساختار عمرانی خاص بود. آن‌طور که قبلا گفته شده بود، لاین به شکل ساختمان آینه‌ای عظیمی ساخته خواهد شد که ۲۰۰ متر عرض و ۱۷۰ کیلومتر طول دارد و با ارتفاع ۵۰۰ متر، تقریبا به بلندی مرتفع‌ترین آسمان‌خراش ایالات متحده است.

بااین‌حال، رسانه‌ها به تازگی خبر دادند که ظاهرا عربستان سعودی از این طرح‌های بلندپروازانه عقب‌نشینی کرده است. طول اولیه لاین از ۱۷۰ کیلومتر به فقط ۲٫۴ کیلومتر تقلیل یافته است و قرارِ جدید بر این است که تا سال ۲۰۳۰ تکمیل شود.

علاوه‌بر این، درحالی‌که قرار بود تا سال ۲۰۳۰ لاین میزبان ۱٫۳ میلیون نفر باشد، طبق گزارش‌ها این رقم اکنون به کمتر از ۳۰۰ هزار نفر تنزل پیدا کرده است. ایده این است که پس از آن لاین نیز مانند هر شهر عادی به رشد خود ادامه می‌دهد و مناطق مسکونی، کسب‌و‌کار‌ها و جاذبه‌های توریستی جدید در صورت نیاز به آن‌ها اضافه می‌شود؛ البته همه این‌ها تحت نظارت سیستم‌های هوش مصنوعی و پایش نیازمندی‌های انرژی انجام خواهد شد.

هزینه شهر آینه‌ای لاین، نزدیک به ۱.۵ تریلیون دلار تعیین شده بود. عربستان در سال ۲۰۲۲ و اوج فروش نفت خود، حدود ۳۲۶ میلیارد دلار درآمد کسب کرده بود و این اعداد یعنی عربستان سعودی می‌بایست درآمد نفتی ۵ سال خود را در فقط در لاین خرج کند.

از همان ابتدای مطرح شدن ایده مگاشهر نئوم، برخی از کارشناسان نسبت به جاه‌طلبی‌های این پروژه بزرگ ابراز تردید کرده بودند. عربستان سعودی در ابتدا قصد داشت بخش‌های عمده این پروژه را تا سال ۲۰۲۰ تکمیل کند، اما با اختلاف فاحشی از پیش‌بینی‌ها، از زمان‌بندی عقب افتاده است؛ به گونه‌ای که تا جولای ۲۰۲۲، تنها دو ساختمان ساخته شده بود و بیشتر منطقه پروژه هنوز هم بیابان باقی مانده است.

در همان ابتدا، کارشناسان می‌گفتند فناوری‌های مورد نیاز پروژه مگاشهر نئوم، از جمله حمل‌ونقل زیرزمینی مورد نیاز آن، هنوز وجود ندارد. از آن طرف، شهری با ارتفاع ۲۰۰ متر در وسط بیابان، اول از همه مشکل دمای بالا و محدودیت آب‌رسانی دارد.

فارغ از امکان انجام این پروژه‌ها، بلندپروازی‌های بن سلمان، به دلیل نقض حقوق بشر و محیط زیست نیز مورد انتقاد جدی قرار دارد. از طرفی در ابتدای پروژه، اعضای قبیله محلی هویتات نسبت به اخراج اجباری خود اعتراض کردند و حالا هم که معلوم شده پروژه‌ها قرار نیست به سرانجام برسد، پیمان‌کاران در حال اخراج کارگران خود هستند.

در مجموع هر چه زمان بیشتری می‌گذرد انتقادات و عقب‌نشینی‌های شاه سعودی از نوآوری‌هایش نیز بیشتر می‌شود. شاید بهتر بود که از ابتدا نوعی امکان‌سنجی برای این پروژه انجام می‌شد. اکنون گزارشی جدید حاکی از آن است که فاز اولیه پروژه‌ی لاین خیلی ساده‌تر از چیزی خواهد بود که ابتدا برنامه‌ریزی شده بود.

با اینکه پایان بخش‌های مهمی از پروژه تا ۲۰۲۲ عنوان شده بود، در حال حاضر تصاویر محل این پروژه‌ها چیز دیگری را نشان می‌دهد: تقریبا هنوز با بیابان مواجهیم.

در سال‌های اخیر، میزان توجه شاه جوان عربستان به زیرساخت فناورانه و نوآوری افزایش یافته است؛ اما شاید بهتر باشد قبل از تبلیغات ایده‌ها و نوآوری‌های انتزاعی خودش کمی به واقعیت‌ها نیز توجه داشته باشد.

ایده‌هایی که به احتمال بسیار زیاد با شکست مواجه خواهند شد و علاوه بر آن مثل همان دانش‌آموز الراسی، حجم بالایی از انتقادات را نیز به خود جلب خواهد کرد.