کتابخانه‌های روستایی، بیم‌ها و امید‌ها

به گزارش مجله خبری نگار،روز ۲۱ فروردین مصادف با ۹ آوریل روز جهانی کارمندان کتابخانه نام‌گذاری شده است هرچند که توسعه فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات با خلق کتاب‌ها و نشریه‌های الکترونیک، کتاب‌های کاغذی و فضای کتابخانه را به نوعی تهدید می‌کند، اما کتابداران کتابخانه‌های روستایی از این شرایط برای توسعه فرهنگی و اجتماعی ساکنان محلی استفاده کرده و چراغ دانایی و آگاهی را روشن نگه داشته‌اند.

فاطمه سادات هاشمی علوی، اظهار کرد: کتابخانه‌های عمومی، به عنوان تنها مرکز فرهنگی روستا است که با اجرای فعالیت‌های توانمندسازی، نقش فعالی در تقویت و بهبود مهارت افراد در زمینه‌های آموزشی، اقتصادی، فرهنگی و سوادآموزی ایفا می‌کند.

وی افزود: توانمندسازی اعضای کتابخانه، در قالب کشف مهارت‌ها برای توسعه و ساختن جامعه‌ای پیشرفته و موفق همراه با پذیرش تغییرات مثبت در جامعه برنامه‌ریزی می‌شود و می‌توان مواد خواندنی را به زبان و گویش‌هایی ارائه کرد که در جوامع محلی تکلم می‌شود.

رئیس کتابخانه عمومی روستای علوی کاشان، تصریح کرد: با توجه به نبود امکانات در روستا، کتابخانه به عنوان یک مرجع فرهنگی در بازیابی جایگاه اجتماعی افراد، یادگیری مداوم، زنده نگاه داشتن میراث فرهنگی روستا و ترویج مطالعه از دوران کودکی نقش مؤثری دارد.

هاشمی علوی تأکید کرد: کتابخانه روستایی، با هر امکانات و در هر اندازه‌ای می‌تواند به پایگاه فرهنگی و اجتماعی برای بانوان و کودکان روستا تبدیل شود و به این وسیله به شناسایی و شکوفا شدن استعداد‌های بالقوه کمک کرده و تفکر و اندیشه و نقد را از همان کودکی در بین آن‌ها نهادینه کند.

برگزیده دومین جایزه ملی خدمات کتابخانه‌های عمومی کشور، گفت: کتابخانه عمومی علوی تنها کتابخانه منطقه اردهال است که با ۱۸ هزار نسخه کتاب در بخش‌های مرجع، اختصاصی کودک، دیداری و شنیداری، کمک درسی، نشریات و نوسوادان به شهروندان خدمت‌رسانی می‌کند.

وی تصریح کرد: برنامه‌های کتابخانه فراتر از تحویل کتاب، به گونه‌ای طراحی شده که با توجه به نیازسنجی‌هایی که انجام می‌شود، در مسیر افزایش آگاهی همه شهروندان در حوزه‌های مهارت‌های زندگی، فضای مجازی، کارآفرینی و راه‌اندازی کسب و کار‌های کوچک، کارگاه‌های نویسندگی و داستان‌نویسی تلاش می‌کند.

هاشمی علوی افزود: زنان و کودکان، بیشترین علاقه‌مندان به کتابخانه هستند بنابراین اجرای زنگ کتاب‌خوانی در مدارس، قصه‌گویی مادران، برپایی نمایشگاه کتاب، نمایشنامه خوانی، نشست‌های تخصصی کتابخوان و تشکیل باشگاه‌های کتابخوانی از جمله برنامه‌های این کتابخانه روستایی است.

رئیس کتابخانه عمومی روستای علوی کاشان، تأکید کرد: کتابخانه‌ها تنها مرکز فرهنگی در روستا‌ها هستند، بنابراین تلاش می‌کنیم که نیاز‌های فرهنگی جامعه هدف را تأمین کنیم که در قالب پویش‌های مناسبتی، مسابقه‌های کتابخوانی، شب‌های شعر و خاطره، سهراب خوانی، شاهنامه‌خوانی، گلستان خوانی، بلند خوانی و جمع خوانی اجرا می‌شود.

برگزیده دومین جایزه ملی خدمات کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: منطقه اردهال، با توجه به جمعیت جوان ساکن در روستا‌های آن، ظرفیت بالایی برای توسعه برنامه‌های کتابخوانی و فرهنگی دارد، اما نیازمند زیرساخت‌هایی است تا شاهد اجرای برنامه‌های بیشتر متناسب با نیاز‌های جامعه هدف باشیم.

وی اظهار کرد: یکی از کار‌های مهم برای گسترش خدمات کتابخانه و جذب عضو، توجه هدفمند به کسب و کار‌های نوین و مشاغل خانگی است که با برپایی کارگاه‌های آموزشی و تهیه فیلم و کتاب‌های تخصصی در این حوزه پیگیری شده است که در بهبود کیفیت، تولید و بازاریابی مؤثر بوده است.

هاشمی علوی تصریح کرد: فرصت‌های شغلی منطقه در پیش از این محدود به تهیه گلاب، زعفران و دامداری سنتی بود که معضل خام‌فروشی و خرده‌فروشی را به همراه داشت، اما با تشکیل کارگروه کسب‌وکار و اجرای کارگاه‌های آموزشی، این تجارب با روش‌های صنعتی ترکیب شده و نتیجه مطلوبی در رونق اشتغال منطقه اردهال داشته است.

رئیس کتابخانه عمومی روستای علوی کاشان، تأکید کرد: توسعه گردشگری روستایی منطقه با برگزاری آئین‌ها و جشن‌های محلی، شناساندن صنایع دستی بانوان در قالب نمایشگاه صنایع دستی و مشاغل خانگی از دیگر برنامه‌هایی است که در کتابخانه روستای علوی اجرا می‌شود.

وی درباره چالش‌های کتابخانه‌های روستایی، افزود: کتابخانه‌های روستایی بر خلاف کتابخانه‌های شهری که از کمک شهرداری‌ها بهره‌مند هستند نیازمند همکاری دهیاری‌ها برای عمران، نظافت و اجرای برنامه‌های گسترده است که این همکاری بسیار کم‌رنگ است و این کتابخانه‌ها با مشکلات مالی برای برنامه‌های خود روبرو هستند.

هاشمی علوی گفت: اگر اجرای طرح «هر روستا یک کتابخانه» فراهم نباشد یکی از راه‌های اثر بخش و راهگشا برای ارائه خدمات فرهنگی و علمی به روستایی‌ها، استفاده از طرح کتابخانه سیار است که می‌تواند چند روستا را از خدمات فرهنگی بهره‌مند کند.

رئیس کتابخانه عمومی روستای علوی کاشان، افزود: کتابخانه روستایی با وجود فعالیت‌های ارزشمند فرهنگی، علمی و آموزشی برای گروه‌های سنی مختلف از کودک تا نوجوان و از بانوی خانه‌دار تا کارآفرینان موفق کتاب دارد، اما جایگاه استخدامی و امنیت شغلی مهم‌ترین دغدغه کتابداران روستایی است.

وی درباره مشکلات کتابداران تصریح کرد: اگر دغدغه اشتغال کتابداران برطرف شود تمرکز و تأثیر آن بر عملکردشان ملموس خواهد بود و با توجه به اینکه برخی از آن‌ها بالای ۱۰ سال سابقه دارند، اما هنوز به صورت قرارداد ساعتی خدمت می‌کنند و امکان جابجایی و گرفتن انتقالی برای آن‌ها مقدور نیست.

هاشمی علوی افزود: یکی از آثار برنامه‌های کتابخانه روستای علوی در نقش یک مشاور امین، وعده کارآفرینان و صاحبان مشاغل بود که برای نصب برچسب‌های تبلیغاتی در محصولات خود برای ترویج فرهنگ کتابخوانی اقدام شد تا اقتصاد حامل توسعه فرهنگی شود.