حرکت نهاد کتابخانه‌ها در جهت ارائه خدمات دیجیتالی

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم افتتاحیه «کتابخانه آینده» گفت: در کتابخانه‌های مهم کشور اخیراً نزدیک به ۶۰ نوع خدمت‌دهی دیجیتال ارائه می‌شود. محمدمهدی اسماعیلی در این مراسم ضمن افتتاح کتابخانه آینده با یاد شهید محسن فخری‌زاده درباره ضرورت ایجاد کتابخانه دیجیتال گفت: یکی از کار‌هایی که امسال اعلام کرده بودیم تا نهاد کتابخانه‌های کشور دنبال کند، ایجاد کتابخانه آینده بود. کتابخانه آینده یعنی توجه به اقتضائات فناورانه جدید مانند هوش مصنوعی و سازکار‌های جدید ارتباطاتی.

تحولات حوزه کتاب سرعت بیشتری گرفته است

وزیر فرهنگ افزود: در کنار اینکه در تمام کشور موضوع کتابخانه‌ها و در اختیار قرار دادن کتاب‌ها را به صورت حضوری داشتیم نیاز داشتیم چنین جایگاهی نیز تأسیس کنیم تا نشان دهیم تحولات در حوزه کتاب سرعت بیشتری گرفته است و خانه خدمات دیجیتال و خلاقیت کتابخانه‌های عمومی جایی افتتاح شد که این فضا نزدیک فضا‌های دانشگاهی است، جایی که دسترسی برای مراجعه‌کنندگانی که نیاز به دانش‌های نو دارند، فراهم است. مکانی هم که انتخاب شده در یکی از نقاط دانشگاهی شهر است؛ هم کنار تئاتر شهر است که اهالی فرهنگ و هنر در اینجا حضور دارند و هم کنار دانشگاه تهران است تا دانشجویان از این فضا بهره ببرند و امکاناتی فراهم شده تا افرادی که پیرامون این مکان هستند بتوانند از امکانات اینجا استفاده کنند.

برای روزآوری، فضا‌هایی مانند کتابخانه آینده گسترده‌تر می‌شوند

وزیر فرهنگ در پاسخ به اینکه آیا شرایطی فراهم می‌شود تا این فضا در استان‌های دیگر نیز گسترش پیدا کند توضیح داد: این گام اول است. همکاران من تلاش می‌کنند در راستای به‌روزآوری، این فضا را گسترده‌تر کنند. ما در اکثر کتابخانه‌های‌مان تلاش کردیم این بخش‌ها را داشته باشیم. در کتابخانه‌های مهم اخیراً نزدیک به ۶۰ نوع خدمت‌دهی از همین نوع دیجیتال دارند، اما اینجا همه این خدمات را در یک مکان تجمیع کرده است.

وقتی کتابدار، دستیار پژوهشی شماست

در این برنامه وزیر فرهنگ و ارشاد از محل کتابخانه آینده بازدید و با مسئولان بخش‌های مختلف این کتابخانه گفتگو کرد.

یکی از مسئولین این کتابخانه درباره سازکار آن به وزیر ارشاد گفت: اینجا یک کتابخانه دیجیتال است که از فضای ابری برای بالا بردن اطلاعات کاربر بهره می‌برد. اینجا جایی برای در دسترس قرار دادن اطلاعات و بالا بردن سواد اطلاعات و فضایی برای شرکت‌های دانش‌بنیان و فری‌لنسر‌ها است.

او ادامه داد: در کتابخانه‌ها پایگاه‌های اطلاعاتی به اشتراک گذاشته می‌شود. این کتابخانه هم پایگاه‌های اطلاعاتی را اشتراک دارد، اما وجه تمایز این کتابخانه در این است که در کتابخانه سنتی یک کتابدار کار فهرست نویسی و آماده‌سازی منابع را انجام می‌دهد، اما در این کتابخانه کتابدار دستیار پژوهشی محققان و پژوهشگران است و به آن‌ها کمک می‌کند تا نیاز‌های اطلاعاتی آن‌ها شناسایی شود. به نوعی پشتیبان و مشاور اطلاعاتی آنهاست.

ترویج علم از نوجوانی در کتابخانه آینده

بخشی از این کتابخانه که اسماعیلی از آن بازدید کرد مربوط به محصولات فناورانه و سرگرمی بود. محصولات مجموعه «فن آموز» که در حوزه ترویج علم فعالیت می‌کنند. این مجموعه، محصولات ساختنی و یادگرفتنی تولید می‌کنند که در این کتابخانه نیز فضایی را به خود اختصاص داده است. آزمایش‌های علمی و قطعات ساده که با سر هم کردن آن‌ها وسایلی تولید می‌شود. سازکار این محصولات، آموزش تلفیقی در حوزه‌های فناوری، هنری، ریاضیات و مهندسی است و جنبه‌هایی از حوزه‌ها در این محصولات نمود پیدا کرده است. مخاطب این محصولات کودکان و نوجوانان هستند تا از سنین پایین با فناوری‌ها و دانش مهندسی آشنا شوند.

۱۰ نفره و روی یک سیستم مشترک کار کنید!

در بخش دیگری از کتابخانه آینده، میزی تعاملی قرار داده شده بود که با قابلیت لمسی به کاربران این امکان را می‌داد تا به طور همزمان ۱۰ نفر از آن استفاده کنند و کار مشترک یا مستقل انجام دهند. سیستمی کامپیوتری با صفحه شیشه‌ای که نرم‌افزار‌های کامپیوتری تحت ویندوز را پشتیبانی می‌کند، در این میز تعاملی اجرا می‌شود. کار‌های طراحی داخلی یا برنامه‌های نرم‌افزاری دیگر نیز با این برنامه قابل اجراست. مهم‌ترین مزیت این میز تعاملی چند کاربره بودن آن به طور همزمان است و مناسب برای فضای کسب و کار گروهی است.

لحظه‌ای با کتاب؛ خلاصه‌ای از کسب و کار، هوش مصنوعی و ادبیات

دستگاه کوچکی با تابلویی که روی آن نوشته شده «لحظه‌ای با کتاب» در کتابخانه آینده قرار گرفته بود که به مخاطبان این امکان را می‌داد تا کتاب‌هایی در حوزه‌های کسب و کار، هوش مصنوعی و خلاصه‌ای از کتاب‌های ادبی فاخر دنیا را در سه تا پنج دقیقه مطالعه کنند. این دستگاه طبق گفته مسئول مربوطه آن در کتابخانه آینده برای فضا‌های پاساژ و عمومی است تا مخاطب بتواند در کنار مطالعه اصلی و جدی، از خلاصه دیگر کتاب‌ها هم بهره ببرد.

برنامه‌هایی، چون قرار دادن کیو آر کد و تصاویر روی آن نیز در آینده روی این دستگاه عملی می‌شود. دستگاهی رویداد محور که می‌توان در آیین‌های رونمایی کتاب‌ها از آن استفاده کرد تا دیگر کتاب‌ها و خلاصه کتاب‌های یک نویسنده یک جا در اختیار مخاطب قرار گیرد.

نهال مؤسسه میراث مکتوب به درختی تنومند تبدیل شده است

همچنین با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی جشن ۳۰ سالگی «میراثِ مکتوب» در پژوهشگاه هنر و معماری برگزار شد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم گفت: ۳۰ سالگی مؤسسه‌ای منحصر به فرد را جشن می‌گیریم که به دلایل متعدد، ارزیابی من از روند کار مثبت است. مهم‌ترین مأموریت میراث مکتوب، احیا و ترویج میراث ارجمند و ارزشمند ایران فرهنگی است که نیازمند بازشناسی آن هستیم. اگرچه امروز مرز‌های سیاسی، حواشی و دلخوری‌هایی را پدید می‌آورند، اما حوزه فرهنگ ورای مرز‌های سیاسی است. ما در این حوزه با قدمتی چندهزارساله روبه‌رو هستیم. میراثی که محصول کار دانشمندان ایران و اسلام است که در سایه عقلانیت و آزاداندیشی، دانشمندانی مهم برآمدند و زبان فارسی را حفظ کردند که اکثریت آن‌ها از همین آب و خاک برخاستند.

رئیس هیأت امنای مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب ادامه داد: ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظفیم میراث گرانقدر خود را پاس بداریم. من برای سال آینده، تأسیس سه اقلیم فرهنگی را به تصویب دولت رساندم؛ اقلیم خراسان بویژه نیشابور و سبزوار، اقلیم آذربایجان بویژه خوی و بزرگراه حکمت بین سهرورد تا همدان یعنی پیوند حکمت اشراق و مشا. ما به میراث پرافتخار خود می‌بالیم و افتخار می‌کنیم که ایران فرهنگی ما همیشه مملو از فرزانگان بی‌بدیل است. شاید فراز و نشیب‌هایی رخ داده، اما همیشه درخشان و تابناک بوده و تولیدات فرهنگی ما در حوزه‌های گوناگون ادبی و فرهنگی نمود آن است. اسماعیلی یادآور شد: طی این ۳۰ سال، نهال این مؤسسه به درختی تنومند تبدیل شده است و امیدوارم موفق‌تر پیش برود.

رونمایی از کتاب تاریخچه ۳۰ سال خدمت در میراث مکتوب

در پایان، پیام تصویری محمدعلی موحد، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی پخش شد و در ادامه رونمایی از کتاب تاریخچه ۳۰ سال خدمت در میراث مکتوب، ٣٠ عنوان کتاب بازچاپ‌شده منتخب جشنواره‌ها، فهرست کتاب‌ها و مقالات سه نشریه تخصصی میراث مکتوب، موسیقی میراث مکتوب (با شعر سیدعلی موسوی گرمارودی، آهنگسازی پیروز ارجمند و صدای غلام‌رضا رضایی) و فیلم مستند دستاورد ۳۰ سال فعالیت میراث مکتوب به‌همراه قدردانی از ٣٠ نفر از پژوهشگران و خادمان میراث مکتوب و بریدن کیک ۳۰ سالگی این مؤسسه صورت گرفت.