چرا بروز آلزایمر میان زنان و مردان متفاوت است؟

به گزارش مجله خبری نگار/زنان معمولا نسبت به مردان سطح بالاتری از اسید‌های چرب امگا‌ــ۳ دارند، اما در این بررسی مشخص شد که زنان مبتلا به آلزایمر به‌طور شگفت‌انگیزی با کمبود این مولکول‌های لیپیدی مواجه‌اند. این تغییرات لیپیدی در مردان مبتلا به آلزایمر، نسبت به مردان بدون آلزایمر، مشاهده نشد که نشان می‌دهد این نوع چربی‌ها ممکن است بسته به جنسیت، اثر متفاوتی بر بیماری داشته باشند.

به گزارش ساینس الرت، این یافته‌ها یک فرضیه قدیمی را که قطرات لیپیدی را در بروز بیماری آلزایمر دخیل می‌داند، تقویت می‌کند. نقش این لیپید‌ها زیر سایه پروتئین‌های تاو و پلاک‌های آمیلوئید کم‌رنگ شده بود، اما اکنون مشخص شده آنها نیز از شاخصه‌های اصلی این بیماری در مغز به شمار می‌آیند و نشان می‌دهند که سوخت‌وساز اسید‌های چرب به نحوی مختل شده است.

بر اساس براورد اخیر کمیسیون لنست برای زوال عقل، حدود ۷ درصد از خطر ابتلا به آلزایمر به لیپوپروتئین با چگالی پایین یا ال‌دی‌ال (LDL) نسبت داده می‌شود؛ مولکولی که کلسترول و اسید‌های چرب را در بدن جابه‌جا می‌کند. بنا بر پژوهش تازه محققان کالج کینگز لندن، این عامل خطر می‌تواند توضیحی برای ابتلای زنان به آلزایمر با نرخ دو برابر بیشتر از مردان باشد.

در این پژوهش، داده‌های یک پایگاه داده جامع اطلاعات چربی ۸۴۱ نفر از شش کشور اروپایی بررسی شد. نتایج نشان داد افراد مبتلا به آلزایمر، نسبت به افراد سالم یا کسانی که اختلال شناختی خفیف داشتند، سطح بالاتری از اسید‌های چرب اشباع ناسالم و سطح پایین‌تری از اسید‌های چرب غیراشباع سالم مانند امگاــ۳ دارند.

این مطالعه صد‌ها لیپید مختلف را که از طریق لیپوپروتئین‌هایی مانند ال‌دی‌ال (LDL) و اچ‌دی‌ال (HDL) در خون حمل می‌شوند، تحلیل کرد. در زنان، چندین نوع لیپید با آلزایمر و اختلال شناختی مرتبط بود، اما این الگو در مردان مشاهده نشد. در زنان مبتلا به آلزایمر، کاهش لیپوپروتئین‌های حامل اسید‌های چرب امگا هم به چشم می‌خورد.

کریستینا لگیدو‌ــ کوئیگلی، داروساز و یکی از پژوهشگران این مطالعه، می‌گوید: «زنان باید از دریافت کافی اسید‌های چرب امگا۳ در رژیم غذایی خود مطمئن شوند، چه از طریق مصرف ماهی‌های چرب و چه از راه مکمل‌ها. با این حال، تاکید می‌شود برای تعیین اینکه تغییر در ترکیب لیپید‌ها واقعا می‌تواند مسیر زیستی آلزایمر را تغییر دهد، به کارآزمایی‌های بالینی نیاز است.»

کارشناسان مستقل هم می‌افزایند که این یافته‌ها نشان می‌دهد زنان مبتلا به آلزایمر نسبت به مردان، سطح پایین‌تری از برخی چربی‌های غیراشباع دارند، اما هنوز باید مشخص شود چه سازوکار‌هایی پشت این تفاوت وجود دارد و آیا تغییر سبک زندگی از جمله رژیم غذایی، می‌تواند در پیشگیری یا درمان نقش داشته باشد؟

این پژوهش همچنین بر یک شکاف بزرگ موجود در تحقیقات مغزواعصاب تاکید می‌کند. در سال ۲۰۱۹، تنها ۵ درصد مطالعات در این حوزه به اثر جنسیت پرداخته بودند و حتی بسیاری از کارآزمایی‌های دارویی آلزایمر نیز تفاوت‌های جنسیتی را در نظر نمی‌گیرند. در حالی که این تفاوت‌ها می‌توانند معنادار باشند.

به گفته کارشناسان، شناخت بهتر از نحوه اثرگذاری متفاوت آلزایمر بر زنان می‌تواند به پزشکان کمک کند تا درمان‌ها و توصیه‌های بهداشتی آینده را متناسب‌تر ارائه دهند.