چرا سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت اینترنت حرف اول را می‌زند؟

به گزارش مجله خبری نگار/ایران-سوسن صادقی: یکی از ساختار‌های توسعه و پیشرفت، سرمایه‌گذاری است. در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌خصوص در حوزه اینترنت هم سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساختی حرف اول را می‌زند و این اتفاق در این بخش به تعرفه وابسته است. برای توسعه زیرساخت‌های اینترنتی و افزایش کیفیت آن این روز‌ها زمزمه اصلاح تعرفه به گوش می‌رسد. با اینکه بخش خصوصی به دنبال اصلاح تعرفه در هر دو بخش یعنی اینترنت ثابت و سیار است، اما دولت از اصلاح تعرفه سخنش روی اینترنت ثابت است نه تلفن همراه.

اینترنت ثابت در اولویت

عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در اواخر مهرماه سال‌جاری درباره اصلاح تعرفه تلفن همراه اعلام کرد فعلاً برنامه‌ای برای گران کردن بسته‌های اینترنت همراه نداریم. اگر اپراتور‌های بخش خصوصی بخواهند افزایش قیمت دهند، باید از کمیسیون تنظیم مقررات مجوز دریافت کنند.

به نظر می‌رسد دولت با اصلاح تعرفه‌ها از جنس اینترنت ثابت موافق است، این موضوع را زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده و گفته که «برای اصلاح تعرفه‌های حوزه فناوری کارگروهی تشکیل شده است و در نظر داریم روشی را اجرا کنیم که در آن از نظر مالی و اقتصادی فشاری به مردم وارد نشود. چرخ صنعت حوزه ارتباطات، با درآمد ناشی از صوت و دیتا می‌چرخد. بخشی از کندی که گاهی اوقات در سرعت اینترنت وجود دارد، به این دلیل است که متناسب با نیاز این بخش منابعی به آن تزریق نشده است. این منبع را یا دولت باید تزریق کند یا باید بر منابعی که از طریق مردم تهیه می‌شود، تکیه کنیم.»

در همین زمینه هم به‌تازگی محمد آقازاده لاجوردی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) در چهارمین رویداد ایران دیجیتال که دهه اول آبان‌ماه سال‌جاری برگزار شد، گفت که برای سوق دادن کاربران به سمت شبکه ثابت باید مدل‌های تعرفه را اصلاح کنیم. به گفته او، مدل اقتصادی اصلاح تعرفه‌ها به مرکز ملی فضای مجازی پیشنهاد شده است.

به گفته لاجوردی، اصلاح الگوی مصرف در دستور کار است. ۸۰ درصد بار شبکه روی بخش سیار است. در کشور‌های دیگر کاربر وقتی به منزل می‌رسد از ارتباطات ثابت استفاده می‌کند. باید مدل تعرفه را تغییر دهیم تا کاربر به سمت استفاده از اینترنت ثابت سوق پیدا کند.

رئیس سازمان رگولاتوری همچنین گفته، سال گذشته وزارت ارتباطات مدل اقتصادی پیشنهادی را به مرکز ملی فضای مجازی ارسال کرده و منتظر نهایی شدن آن است. هر چند کلیاتش مصوب شد، اما چند ماهی است منتظر تصویب جزئیات آن هستیم. پیشنهاد وزارت ارتباطات اختیاری کردن اختلاف تعرفه داخل و خارج است.
بهینه‌سازی زیرساخت اینترنت ثابت.

اما کارشناسان حوزه اینترنت ثابت درباره اصلاح تعرفه چه می‌گویند. داوود زارعیان معاون تجاری شرکت مخابرات ایران معتقد است، نرخ و تعرفه‌های فعلی اینترنت ثابت و همراه که اجرا و از مشترکان اخذ می‌شود در سال ۱۳۹۶ یعنی در دوره دوم دولت دوازدهم مصوب شد و بیش از ۶ سال است که از تصویب تعرفه‌ها می‌گذرد، با توجه به افزایش هزینه‌ها لازم است تا در این بخش بازنگری شود.

زارعیان گفت: در این ۶ سال افزایش برق، خدمات نگهداری، توسعه‌ای و تجهیزات، قیمت‌ها چندین برابر شده است. بخشی که در داخل تولید نمی‌شود و وارداتی است ۱۲ برابر شده، قیمت تجهیزات تولید داخل ۶ برابر و در بخش نیروی انسانی ۵ برابر افزایش وجود داشته، ولی تعرفه اینترنت تغییر نکرده است. حال که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به فکر تغییرات تعرفه است امیدواریم این اتفاق بیفتد و بخشی از هزینه‌ها را پوشش دهد.

وی در پاسخ به این سؤال که گفته می‌شود به دلیل کیفیت پایین اینترنت مردم با افزایش قیمت مقاومت می‌کنند، افزود: این موضوع را قبول ندارم، چون اکنون گزینه‌های زیادی پیش روی کاربران اینترنت ثابت قرار دارد، چرا که اولاً توسعه فیبر نوری در دست اقدام است بنابراین یک انتخاب جدید برای مشترکان به وجود آمده است. از سوی دیگر ای‌دی‌اس‌ال و وی‌دی‌اس‌ال کماکان وجود دارد. استفاده از اینترنت اپراتور‌های تلفن همراه خود گزینه دیگری برای انتخاب است از این رو مشترکان می‌توانند اپراتوری را که سرویس بهتری می‌دهد انتخاب کنند.

به گفته زارعیان، اگر اپراتور‌ها برای توسعه سرمایه داشته باشند، منتظر نمانده حتماً به سمت بهینه‌سازی اینترنت حرکت می‌کنند، چرا که بهینه‌سازی به معنای مصرف بیشتر و مصرف بیشتر به معنای درآمد بیشتر برای اپراتورهاست.

معاون تجاری شرکت مخابرات ایران با تأکید بر اینکه اگر به بهانه کیفیت افزایش تعرفه صورت نگیرد، در دایره بسته‌ای قرار می‌گیریم، گفت: در درازمدت هم برای اپراتور‌ها دلیلی نخواهد داشت که اینترنت ارائه دهند.
به اعتقاد وی، اگر تعرفه بخش همراه به صورت منطقی افزایش یابد به این ترتیب میزان مصرف اینترنت بخش تلفن همراه کاهش می‌یابد، در این صورت اپراتور‌ها مجبور نخواهند بود هزینه زیادی را برای توسعه صرف کنند از سوی دیگر مشترک خودبه‌خود به سمت استفاده از اینترنت ثابت با قیمت ارزان‌تر سوق پیدا می‌کند، بنابراین اگر دولت به دنبال افزایش استفاده کاربران از اینترنت ثابت است، راهش این است.

زارعیان در پاسخ به این سؤال که توسعه فیبر نوری چه مزایایی دارد و چه تغییری در اینترنت ثابت ایجاد می‌کند، گفت: تقریباً همه کشور‌های دنیا این بخش را شروع کرده‌اند و دولت هم حساب ویژه‌ای روی این بخش باز کرده و نهضت خوبی با کمک اپراتور‌های ثابت و سیار برای راه‌اندازی آن شکل گرفته، بنابراین انتظار می‌رود اثرات خوبی هم داشته باشد.

معاون تجاری شرکت مخابرات ایران اظهار کرد: فیبر نوری تکنولوژی برتر در حوزه اینترنت ثابت است و مهم‌ترین مزیت آن سرعت و پایداری است و اگر اتفاق بیفتد قطعاً نگرانی‌ها را کاهش داده و مشکلات مردم و به‌خصوص بخش تجاری را به حداقل می‌رساند.

وی افزود: این تکنولوژی دارای دیگر مزایا از جمله قدرت بالای ظرفیت انتقال، نداشتن قطعی و وصلی، نبود پارازیت در آن به‌خصوص نداشتن آسیب‌پذیری در زمان‌های بارانی و مهم‌تر از همه به حداقل رسیدن سرقت کابل‌های نوری است.

به گفته این کارشناس ارتباطات، هزینه مشترکان اینترنت فیبر نوری و ای‌دی‌اس‌ال هزینه بالایی نیست و در حالت خوشبینانه از نظر اپراتور‌ها و حالت بدبینانه از نظر مشترکان می‌تواند میانگین ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار تومان در ماه باشد.

بازی با تعرفه و عقب‌ماندگی اینترنت ثابت

علی توسلی کارشناس حوزه اینترنت معتقد است، متأسفانه در دولت قبل و در دوره‌ای طولانی به دلیل بهره‌برداری‌های تبلیغاتی و سیاسی موضوع اینترنت ثابت با پایین نگه داشتن تعرفه آن سبب شد تا شرکت‌های خصوصی سرویس‌دهنده قادر به توسعه و به‌روزرسانی سرویس‌های خود نباشند و از سوی دیگر عملاً باعث افزایش کاربران اینترنت شبکه‌های موبایل کشور شدند و آن‌ها هم با تعرفه بازی کردند و به رقابت با شبکه ارتباطات ثابت پرداختند.

توسلی  گفت: قیمت‌های تمام‌شده سرویس‌های شرکت‌های خصوصی روشن و قابل محاسبه و به سازمان‌تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ارائه شده است. حاشیه سود متعارف متناسب با تورم و نرخ سرمایه‌گذاری هم روشن است، بنابراین اگر قرار است شبکه فیبر نوری با کمک و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی توسعه پیدا کند، باید از محل درآمد بخش خصوصی تأمین شود.

وی افزود: همان‌طور که مدیرعامل اپراتور دوم ارزیابی کرده‌اند طرح فیبر نوری ۷۰ هزار میلیارد تومان هزینه دارد که حدود ۳۰ درصد آن از محل سهم دولتی اپراتور‌های موبایلی تأمین خواهد شد، بقیه آن باید منطقاً از سوی بخش خصوصی تأمین شود.

به گفته این کارشناس، باید تعرفه‌گذاری منطقی صورت بگیرد، چرا که با توجه به دیر‌بازده بودن سرمایه‌گذاری در این حوزه چنانچه تناسبی منطقی در تعرفه‌گذاری وجود نداشته باشد، توسعه شبکه فیبر هم پیش نخواهد رفت.

به اعتقاد وی، همچون سایر اصناف راهکار تعیین تعرفه باید توسط نهاد‌های بخش خصوصی انجام شود. از سوی دیگر باید انحصار زیرساخت در واردات اینترنت بین‌الملل شکسته شود تا شرکت‌ها قادر شوند در حوزه اینترنت سرویس مناسب ارائه داده و کیفیت سرویس را تأمین کنند.

توسلی به تعرفه‌گذاری بخش اینترنت سیار هم اشاره کرد و گفت: تعرفه‌گذاری کف اینترنت موبایل باید بالاتر از تعرفه کف اینترنت ثابت باشد تا استفاده از اینترنت ثابت برای مشترکان خانگی، مقرون به صرفه باشد تا به سمت استفاده از اینترنت خانگی ترغیب شوند.

به گفته این کارشناس اینترنت، از آنجا که هنوز اکثریت مشترکان خانگی سرویس ای‌دی‌اس‌ال (ADSL) استفاده می‌کنند اصلاح تعرفه در این حوزه اولویت دارد.

وی با اشاره به اینکه هزینه اولیه راه‌اندازی سرویس هم برای مشترک بیش از سه میلیون تومان خواهد بود که شرکت‌ها می‌توانند با تقسیط این مشکل را حل کنند، گفت: توسعه شبکه فیبر نوری قطعاً به حل مشکلات و کیفیت سرویس کمک خواهد کرد، ولی توسعه، اجرا و انتقال بازار مشترکان به شبکه اینترنت خانگی بسرعت عملیاتی نخواهد شد.

وی وجود تبعات اجتماعی با افزایش تعرفه را رد کرد و گفت: در شرایطی که با یک کلیک کردن روی گزینه «عجله دارم» در تاکسی‌های اینترنتی افزایش بین ۲۰ تا ۵۰ درصد قیمت را به مسافر منتظر تحمیل می‌کنند و کسی هم نمی‌پرسد چطور این شرکت‌ها در مسیری ثابت چنین هزینه‌ای را به کاربر خود تحمیل می‌کنند و مجاز به این کار هستند. از سوی دیگر وقتی متوسط یک سفر شهری با اسنپ در وضعیت متعارف بیش از ۷۰ هزار تومان است تنها اگر اینترنت مناسب قادر به حذف یک سفر ماهانه باشد گفتگو در مورد تبعات اجتماعی قیمت اینترنت موضوعیت ندارد.

توسعه اینترنت سیار با ارائه فرکانس‌ها.

اما اپراتور‌های تلفن همراه معتقدند اگر تعرفه اینترنت تلفن همراه هم اصلاح نشود، اینترنت بی‌کیفیت می‌شود. در همین باره چندی پیش مدیرعامل اپراتور دوم (ایرانسل) در جشن ۱۷ سالگی این اپراتور گفت: در سال‌های اخیر قدرت سرمایه‌گذاری کاهش یافته و علت این موضوع هم ثابت ماندن تعرفه‌های اینترنت است. اگر تعرفه‌ها در سال‌جاری بازنگری نشود، سال آینده مشترکان، اینترنت بی‌کیفیتی خواهند داشت، چون داشتن اینترنت باکیفیت در زمینه تلفن همراه و حتی ثابت به سرمایه‌گذاری زیرساختی و به‌روزرسانی وابسته است.

به گفته وی، اپراتور دوم در سال ۹۶ بیش از یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری انجام داده؛ اما این رقم در سال‌جاری به ۳۰۰ میلیون دلار رسیده است و به دلیل ثابت ماندن تعرفه اینترنت همراه از سال‌ها پیش باعث شده است اپراتور‌های تلفن همراه نتوانند شبکه را آن‌گونه که لازم است توسعه دهند و اگر در سال‌جاری این تعرفه‌ها اصلاح نشوند، سال آینده مشترکان هزینه اینترنت را پرداخت می‌کنند؛ اما آنچه دریافت می‌کنند، باعث نارضایتی آن‌ها خواهد شد.

البته در این باره دولت معتقد است که به فکر اپراتور‌های تلفن همراه است تا زیرساخت‌های خود را توسعه داده و کیفیت اینترنت خود را برای مشترکانشان ارتقا دهند.

در این باره محمد آقازاده لاجوردی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی گفته که از شبکه سیار غافل نیستیم. بزودی مزایده باند فرکانسی ۳۶۰۰ تا ۳۷۰۰ را انجام خواهیم داد. اپراتور متعهد می‌شود تا سال ۱۴۰۳ حدود ۱۵ درصد جمعیت شهری تحت پوشش ۵G قرار گیرد. همچنین در پروانه UNSP (پروانه یکپارچه شبکه و خدمات ارتباطی) هم امکان ارائه خدمات ثابت از سوی سیار‌ها وجود دارد.