سایه سنگین سناریو‌های سه قدرت هسته‌ای

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: تصاویر ماهواره‌ای منتشر شده از تأسیسات اتمی روسیه، امریکا و چین نشان می‌دهد که هر سه کشور در سال‌های اخیر تحرکات معناداری داشته‌اند که نگرانی‌ها درباره از سرگیری آزمایش‌های تسلیحاتی هسته‌ای خطرناک را در آینده بالا می‌برد.

به گزارش سایت آسیایی‌ای ان آی، همزمانی افزایش فعالیت سایت‌های هسته‌ای سه کشور آن هم در اوج تنش‌های بین‌المللی، اهمیت این موضوع را چند برابر کرده است. گرچه گزارش‌های سه کشور درباره فعالیت‌های پایگاه‌های هسته‌ای‌شان انجام آزمایشات هسته‌ای قریب‌الوقوعی را ثابت نمی‌کند، اما تحلیلگران نظامی با بررسی تصاویر ماهواره‌ای که سایت سی‌ان‌ان منتشر کرده است، این تهدید را در آینده‌ای نه چندان دور محتمل می‌دانند.

براساس این تصاویر سایت چین در منطقه شینجیانگ، سایت روسیه در مجمع الجزایر اقیانوس منجمد شمالی و تأسیسات امریکا در صحرای نوادا در مقایسه با بازه زمانی ۳ تا ۵ سال گذشته ساخت و ساز‌های بسیاری داشته و گفته می‌شود تونل‌های متعددی نیز در این بخش‌ها حفر شده است. جفری لوییس، استاد مطالعات منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای در مؤسسه میدلبری معتقد است: «مقایسه این تصاویر با عکس‌های ۳ تا ۵ سال گذشته، بار ترافیکی خودرو‌های سنگینی را که در مسیر این سایت‌ها در رفت و آمد هستند به خوبی نشان می‌دهد؛ بنابراین می‌توان گفت سرنخ‌های بسیاری وجود دارد که احتمال از سرگیری آزمایش‌های هسته‌ای روسیه، امریکا و چین را محتمل نشان می‌دهد؛ موضوعی که سه کشور پس از ممنوعیت این آزمایش‌ها در سال ۱۹۹۶ تاکنون، آن را متوقف کرده بودند.»

سدریک لیتون، کلنل بازنشسته نیروی هوایی و تحلیلگر امنیتی سابق آمریکا نیز با تأکید بر این فرضیه گفت:
«به خوبی می‌توان دریافت که امریکا، چین و روسیه وقت و بودجه بسیاری را برای گسترش سایت‌هایشان صرف کرده‌اند. اما این اقدامات تنها برای مدرن‌سازی تسلیحات نیست بلکه بدون شک با هدف آماده‌سازی در برابر تهدیدات احتمالی آینده دنبال می‌شود که این رویکرد آزمایش هسته‌ای را غیرقابل اجتناب می‌کند.»

تهدید بالقوه در اوج ناآرامی

رقابت سه قدرت برتر جهانی در به روز کردن بستر آزمایش تسلیحات هسته‌ای در شرایطی فاش شده است که سطح بی‌اعتمادی پکن و مسکو به واشنگتن در سطح بسیار بالایی قرار دارد و خطر تقابل نظامی نیز بشدت احساس می‌شود. به گزارش تحلیلگر سی‌ان‌ان، تهدید هر گونه آزمایش هسته‌ای در هر سطحی، امریکا را در جبهه‌ای مقابل روسیه و چین قرار می‌دهد که ملموس‌ترین تبعات این اتفاق، فارغ از ناامنی فراگیر، هزینه‌های زیادی است که به کشور‌ها تحمیل خواهد شد.

این در حالی است که وزارت خارجه امریکا در سال‌های اخیر بار‌ها با تأکید بر فرضیه تداوم آزمایش‌های پراکنده هسته‌ای روسیه و چین ابراز نگرانی کرده و روسیه و چین نیز بویژه پس از اقدامات دولت ترامپ برای از سرگیری آزمایش‌های هسته‌ای در سال ۲۰۲۰، نسبت به خطری که واشنگتن می‌تواند ایجاد کند، هشدار داده‌اند. به نوشته سایت آرم کنترل، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در مقطعی امریکا را متهم کرد که توافق منع آزمایش هسته‌ای را زیرپا گذاشته و با استناد به این امر واشنگتن را تهدید کرد در صورت هر گونه تحرکی در این حوزه، مسکو نیز اقدام متقابل خواهد داشت. وی تأکید کرد: «بدون شک هیچ تصویری ویرانگرتر از برهم خوردن تعادل استراتژیک جهان نخواهد بود.»

گفته می‌شود امریکا به تازگی آزمایشگاه‌های زیرزمینی خود را تا حجم بسیاری ارتقا داده است که قابلیت انجام آزمایش‌های هسته‌ای سطح پایین را فراهم می‌آورد. گرچه مقامات واشنگتن با درز دادن این اندک اطلاعات سعی در نشان دادن شفافیت خود درباره فعالیت‌های هسته‌ای شان دارند، اما تصاویر ماهواره‌ای به دست آمده خلاف این امر را ثابت می‌کند و حجم بالای ساخت و ساز‌ها در صحرای نوادا، حتی تحلیلگران سیاسی امریکایی را نیز نگران کرده است.

به نوشته رویترز، این نگرانی در شرایطی میان امریکایی‌ها شدت گرفته است که در سال‌های اخیر واشنگتن با پشتیبانی از اوکراین به تقابل با روسیه برخاسته و حتی تسلیحات هسته‌ای در اختیار این کشور اروپایی قرار داده است و در سوی دیگر نیز با حمایت‌ها و مداخلات خود در تایوان، اصل چین واحد را زیر سؤال برده و با تقویت پایگاه هسته‌ای تسلیحاتی این تنگه، خشم چین را نسبت به خود برانگیخته است.

توافقات بی‌اثر

روسیه، چین و امریکا، آزمایش‌های بزرگ سلاح‌های هسته‌ای را در دهه ۱۹۹۰ متوقف کرده‌اند. در واقع سه کشور در سال ۱۹۹۶ توافقی را امضا کردند که بر اساس آن هرگونه آزمایش هسته‌ای منع شده بود. گرچه امریکا و چین حاضر به تأیید این توافق نشدند، اما بیش از بیست و پنج سال است که این امر به ظاهر پابرجا مانده است. اما نکته قابل اهمیت آنکه با ممنوعیت آزمایش تسلیحات هسته‌ای، سه کشور برای حفظ آماده‌سازی برای تقابل‌های احتمالی، رو به آزمایش‌های هسته‌ای کم‌خطر‌تر آورده و به این ترتیب تجهیزات خود را گسترش می‌دهند. شاید به همین دلیل نیز تصاویر ماهواره‌ای فعالیت‌های هسته‌ای سه کشور را در سال ۲۰۲۲ و بویژه در ماه‌های گذشته از ۲۰۲۳ بشدت وسیع و قابل توجه گزارش کرده‌اند.

این در شرایطی است که توافق منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای میان روسیه و امریکا نیز بلاتکلیف مانده است. فعالان سیاسی معتقدند تنها راهکاری که می‌تواند این خطر بالقوه را به حداقل برساند شفاف‌سازی کشور‌ها در این باره است که این بجز با نظارت بازرسان بین‌المللی از این بخش‌ها و تأیید و اعتبارسنجی تحقیقات و پیشرفت‌های سه کشور در این حوزه امکانپذیر نخواهد بود.