آنچه باید از «درمان rTMS» بدانید؛ سوالات متداول در مورد «تحریک مکرر مغناطیسی مغز»

به گزارش مجله خبری نگار، تحریک مکرر مغناطیسی مغز (rTMS) یک رویکرد نسبتا جدید محسوب می‌شود که از «مغناطیس» برای تحریک و تعدیل فعالیت مغز شما استفاده می‌کند. اولین روش درمان برای بخش عمده‌ای از اختلالات سلامت روان، «دارودرمانی»، «روان‌درمانی» یا ترکیبی از این دو روش است. هر چند این رویکرد‌ها برای بسیاری از اختلالات مثمرثمر هستند، اما همچنان میلیون‌ها نفر وجود دارند که از این دو رویکرد، بهره‌ی کافی کسب نمی‌کنند. یکی از درمان‌هایی که ساختار آن بیش از یک قرن پیش متولد شد، اما اخیرا به‌طور کامل مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، «تحریک مکرر مغناطیسی مغز (rTMS)» یا به‌طور دقیق‌تر «تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ایِ مکرر» است. مقصود از ترکیب «فراجمجمه‌ای» در عنوانِ این درمان، تحریک مغز از روی جمجمه و هدف از این رویکرد، ایجاد تغییراتی در فعالیت مغزِ شما از طریق «مغناطیس» است. این روش عمدتا برای افراد مبتلا به «افسردگیِ مقاوم به درمان» مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

آیا «درمان rTMS» نتیجه‌بخش است؟

یافته‌های علمیِ ما نشان می‌دهند که پس از ۲۱ جلسه (به‌طور متوسط) در ۷۸ درصد از مراجعان بهبودی حاصل می‌شود. این یافته‌ها مبتنی بر ترکیبِ «درمان rTMS» و «روان‌درمانی» هستند.

آیا درمان rTMS واقعا تا این حد موثر است؟

«درمان rTMS» در ترکیب با «روان‌درمانی» قابل اجرا و موثر است. افزون بر این، «درمان rTMS» زمانی که برآورد صحیحِ زیست‌نشانگر‌ها (از طریق ارزیابی QEEG) انجام می‌شود، به‌طور مؤثرتری عمل می‌کند. با این توضیح که «الکترواِنسِفالوگرامِ کمّی (QEEG)» یا «نقشه برداری مغزی» یک ابزار تشخیصی است که فعالیت الکتریکی را در قالب الگو‌های امواج مغزی اندازه گیری می‌کند.

آیا «درمان rTMS» را می‌توانم به‌تنهایی و بدون «شناخت‌درمانی» انجام دهم؟

مطالعات نشان می‌دهد که اثربخشی «درمان rTMS» در غیابِ مشاوره به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد؛ بنابراین ما حذف مشاوره از «درمان rTMS» را توصیه نمی‌کنیم.

به چند جلسه نیاز دارم؟

مراجعان ما، به‌طور میانگین، به حدود ۲۰ جلسه «درمان rTMS» نیاز دارند. برای حصول بهترین نتیجه، جلسات درمانی باید ۲ یا ۳ مرتبه در هفته برگزار شوند. مراجعان به‌طور معمول، پس از ۸ تا ۱۲ جلسه متوجه اثربخشیِ درمان می‌شوند.

آیا «درمان rTMS» عوارض جانبی دارد؟

«درمان rTMS» نیز مانند بسیاری از درمان‌های دیگر دارای عوارض جانبی است. برخی از بیماران، سردرد جزئی و کوتاه‌مدت را تجربه می‌کنند که غالبا با یک مُسکنِ ساده درمان می‌شود. در حین تخلیه‌ی امواج الکترومغناطیسیِ کویل یا سیم‌پیچ، شما صدای «کلیک» را می‌شنوید و شدت این صدا به قدرت تحریک بستگی دارد. این حالت ممکن است بر شنوایی شما، تاثیری موقت داشته باشد؛ بنابراین بیماران می‌توانند از «گوش‌گیر» استفاده کنند.

آزمایش‌ها و بررسی‌های گسترده‌ای که در زمینه‌ی rTMS انجام شده‌اند، ایمنیِ آن را به‌عنوان یک روش درمانی تضمین کرده‌اند. در طول مراحل پژوهش در مورد rTMS یک مورد «حمله‌ی تشنجی» وجود داشت. با این توضیح که خطر تشنج به بسیاری از ویژگی‌های فردی بستگی دارد. به‌عنوان مثال، آن دسته از افرادی که سابقه‌ی بیماری صرع دارند، در معرض خطر افزایش تشنج در طول TMS قرار دارند. شما می‌توانید از طریق تستِ «نقشه‌بر‌داری مغزی (QEEG)» احتمال این خطر را مورد ارزیابی قرار دهید.

بیشتر بخوانید: درمان rTMS چیست؟ نحوه عملکرد و زمان انجام آن

ما از دستورالعمل‌های ایمنیِ رسمی و بین‌المللی تبعیت می‌کنیم. باید توجه داشته باشید که ریسک تشنج در درمان rTMS، برای افرادی که از سابقه‌ی پزشکی صرع یا سایر بیماری‌ها برخوردار نیستند، بسیار ناچیز است.

درمان rTMS

آیا rTMS یک درمان دردناک محسوب می‌شود؟

افرادی که تحت درمان rTMS قرار می‌گیرند، «ضربات ملایمِ مغناطیسی» را تحریک‌کننده، اما نه دردناک توصیف می‌کنند. پس از چند جلسه، مراجعان غالبا به چنین احساسی عادت می‌کنند.

آیا rTMS واقعا از تاثیر طولانی‌مدت برخوردار است؟

ما به‌طور موقت به این نتیجه رسیده‌ایم که اثرات rTMS برای اغلب مراجعین، در صورتی که با روان‌درمانی ترکیب شود، حداقل شش ماه تداوم خواهد داشت. با این حال، تعدادی از مراجعین ترجیح می‌دهند که برای حفظ اثرات درمان یا جلوگیری از عود مجدد علائم بیماری، یک مرتبه در ماه یا هر دو تا سه ماه یک بار، به‌منظور درمانِ بعدی مراجعه کنند.

تحقیقات نشان می‌دهد که پس از گذشت شش ماه از زمان پذیرشِ بیمار، علائمِ افسردگی همچنان به‌طور قابل‌توجهی خفیف‌تر است.

‏rTMS چه تفاوتی با «الکتروشوک‌درمانی (ECT)» دارد؟

بر اساس تحقیقات، rTMS در زمینه‌ی درمان «افسردگی تک‌قطبی» به‌اندازه‌ی «الکتروشوک‌درمانی (ECT)» یا «درمان با ضربه‌ی الکتریکی تشنج‌آور» موثر است. با این حال، در طی «درمان rTMS» برخلافِ «الکتروشوک‌درمانی (ECT)» مراجعان، نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارند و عوارض جانبی rTMS نیز به شدتِ الکتروشوک‌درمانی نیست.

در ECT، جریان‌های الکتریکی در سراسر مغز توزیع می‌شود و این باعث می‌شود که ریسکِ از دست دادن حافظه افزایش یابد. اما در عوض، rTMS ناحیه‌ی خاصی از مغز را مورد هدف قرار می‌دهد.

«درمان rTMS» و «درمان نوروفیدبک» چه تفاوت‌هایی دارند؟

«نوروفیدبک» یک روش درمانی است که در زمینه‌ی درمانِ «اختلال کم‌توجهی- بیش‌فعالی (ADHD)»، اختلال خواب و بیماری صرع به‌طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است. با این وجود، حجم تحقیقاتِ معین در مورد اثرات «نوروفیدبک» بر افسردگی، تا امروز بسیار ناچیز بوده است. درست به همین علت، «نوروفیدبک» را نمی‌توان به‌عنوان یک رویکرد مبتنی بر شواهد، به‌منظورِ درمان افسردگی در نظر گرفت. اما «درمان rTMS» به طور وسیعی در زمینه‌ی درمان افسردگی مورد مطالعه قرار گرفته است و متعاقبا از شانس بیشتری برای توفیقِ درمانی برخوردار است.

آیا اضطراب نیز با rTMS قابل‌درمان است؟

اضطراب یک بیماری است که در افراد مبتلا به افسردگی شایع است و غالبا از طریق روان‌درمانی، درمان می‌شود. «درمان rTMS» در ترکیب با «روان‌درمانی» ممکن است یک درمانِ تجویزی برای کمک به بیماران مبتلا به اختلالات اضطرابی محسوب شود.

آیا می‌توانم پس از «درمان rTMS» مسیر بازگشت به خانه را رانندگی کنم؟

«درمان rTMS» برخلاف برخی از داروها، تاثیری بر توانایی شما را در زمان رانندگی ندارد. با این وجود، تجربه‌ی یک درمان فشرده می‌تواند شما را خسته کند. اگر بعد از چنین تجربه‌ای، هنگام رانندگی از احساسِ مناسبی برخوردار نیستید، توصیه می‌شود که از یکی از دوستان خود درخواست کنید که پس از جلسه‌ی درمانی، شما را به خانه برساند.

مراقبت‌های پس از درمان

آیا همزمان با دوره‌ی درمانی rTMS، باید مصرف دارو‌های ضد‌افسردگی را متوقف کنم؟

اگر قصد شما این است که مصرف دارو‌های ضدافسردگی خود را به‌تدریج متوقف کنید، rTMS یک درمان تجویزی برای این دوره است تا مانع عود بیماری شود. حذف کاملِ دارو پیش از شروع درمان rTMS ضرورتی ندارد و شما همچنان می‌توانید دارو‌های ضد‌افسردگی خود را در طول دوره‌ی درمان مصرف کنید. هرگونه تغییر در نحوه‌ی مصرف داروی شما باید از طریق مشورت با پزشک یا روانپزشک تجویز‌کننده‌ی دارو انجام شود.

چرا ارزیابیِ «نقشه‌برداری مغزی (QEEG)» ضروری است؟

«الکترواِنسِفالوگرامِ کمّی (QEEG)» یا «نقشه برداری مغزی» به دو دلیل انجام می‌شود: اولین دلیل «ایجاد ایمنی» است. ما داده‌های حاصل از QEEG را مورد بررسی قرار می‌دهیم تا تصمیم بگیریم که آیا شما اساسا واجد شرایط درمان هستید یا خیر؟

در حدود پنج درصد از مردم، فعالیت مغزیِ ویژه‌ای مشاهده می‌شود که درمان با rTMS را امکان‌پذیر نمی‌سازد. انجام rTMS برای چنین افرادی، احتمال «حمله‌ی تشنجی» را افزایش می‌دهد. در چنین مواردی و در صورت شروع درمان، ابتدا باید در پی یافتن یک متخصص مغز و اعصاب باشیم.

اما دومین دلیلی که ما ارزیابی QEEG را انجام می‌دهیم، این است که بهتر می‌توانیم روند درمان را «شخصی‌سازی» کنیم؛ به این معنا که کارایی rTMS را برای هر مراجع بهبود بخشیم.

چه کسی واجد شرایط انجام rTMS هستند؟

تشخیص افسردگی ممکن است فرد را واجد شرایط «درمان rTMS» کند.

‏rTMS برای افراد مبتلا به بیماری صرع و افرادی که باردار هستند (یا قصد بارداری دارند) توصیه نمی‌شود. همچنین، اگر از داروی ثبت‌نشده‌ی «ترانیل سیپرومین» (با نام تجاری Parnate) استفاده کرده‌اید، ما ابتدا باید با پزشک شما مشورت کنیم.

آیا بیمه‌های درمانی هزینه‌های مرتبط «درمان rTMS» را متقبل می‌شوند؟

اینکه شما برای پرداخت هزینه‌های «درمان rTMS» واجد شرایط هستید یا خیر به کشورتان و همچنین شرکت ارائه دهنده‌ی مراقبت‌های بهداشتی شما بستگی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر باید با کلینیک خود تماس بگیرید.

آیا برای درمان rTMS باید از جانب یک پزشک عمومی به یک پزشک متخصص ارجاع داده شوم؟

برای درمان rTMS نیازی به ارجاع از پزشک عمومی به پزشک متخصص نیست، اما در برخی موارد این اقدام ممکن است برای امور مرتبط با بازپرداخت هزینه‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی مراقبت‌های بهداشتی ضروری باشد.

منبع: نیک‌آرام