مغز انسان گیرنده درد ندارد، اما چرا سردرد می‌گیریم؟

به گزارش مجله خبری نگار،سردرد یکی از درد‌های شایعی است که بسیاری از انسان‌ها در طول سال بار‌ها به آن دچار می‌شوند و ممکن است انواع مختلفی داشته باشد. از سردرد‌های ساده و ملایم گرفته تا سردرد‌های ناتوان کننده که ممکن است چندین روز ادامه یابد. وقتی جمجمه شما درد می‌کند، احتمالا به این فکر می‌کنید که قطعا بافت مغزتان هم در رنج و درد است. ولی این خیلی بعید است.

نکته جالب و عجیب اینجاست که مغز، درد را در سراسر بدن حس می‌کند، ولی به خودی خود، گیرنده درد ندارد. حالا این سوال مطرح می‌شود که چرا سردرد‌ها اینقدر دردناک هستند؟

سردرد‌ها ممکن است ناشی از یک بیماری زمینه‌ای باشند؛ مثلا سینوس‌های متورم، قند خون پائین یا ضربه به سر. اما به طور کلی، اکثر سردرد‌ها بیشتر نتیجه درد‌های ارجاعی و منتقل‌شونده‌اند؛ بدین معنا که شما درد را در جایی متفاوت از جایی که واقعا رخ داده، حس می‌کنید.

دکتر چارلز کلارک، متخصص مغز و اعصاب و متخصص سردرد در مرکز سلامت واندربیلت در تنسی معتقد است که دقیقا مثل این است که دیسک بیرون زده کمر شما، باعث ایجاد درد سیاتیک در پائین پای شما شود. اکثر سردرد‌ها هم به دلیل بروز مشکل در جای دیگری از بدن، مثل فک، شانه‌ها و گردن است که در نهایت این درد‌ها باعث درد در عضله و اعصاب اطراف مغز می‌شوند.

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، سردرد‌های تنشی، شایع‌ترین نوع سردرد‌ها هستند. کلارک در این باره گفته: «سردرد‌های تنشی، معمولا به خاطر درد در عضلات اطراف بالای سر یا پیشانی شما رخ می‌دهند.» طبق اعلام موسسه ملی بهداشت، این درد به دلیل انقباض و گرفتگی عضلات صورت، گردن و جمجمه ایجاد شده و ممکن است با استرس مرتبط باشد. دکتر کلارک دراین رابطه ادامه داد: «ولی سردرد و گرفتگی ماهیچه‌های جمجمه می‌تواند واکنش ثانویه به واکنش استرسی دیگری مثل گرفتگی شانه یا فک شما باشد.»

طبق اعلام موسسه ملی بهداشت (NIH)، اعصاب حس‌کننده درد در عضلات و رگ‌های خونی اطراف سر، گردن و صورت ممکن است در فرآیند‌های مختلفی مانند بزرگ شدن عروق خونی، استرس یا تنش عضلانی تحریک شوند. به محض فعال شدن این اعصاب، پیغام‌هایی توسط آن‌ها به مغز فرستاده می‌شود، ولی طوری به نظر می‌رسد که انگار درد از اعماق بافت مغز می‌آید.

میگرن نوع دیگری از سردرد است که البته از نظر تکنیکی، سردرد تنها یک نشانه از علائم فراوان این اختلال عصبی به شمار می‌رود. سردرد‌های میگرنی ممکن است به شکل‌ها و در بخش‌های مختلفی از بدن حس شوند: درد عمیق، درد سطحی، پشت، چپ یا راست سر یا پشت چشم‌ها؛ طبق گفته دکتر کلارک، آنچه میگرن را از سردرد معمولی متمایز می‌کند، شدت آن است.

درد میگرن نسبت به دیگر سردرد‌ها شدیدتر است و ممکن است طولانی‌تر نیز باشد. این اختلال اغلب ژنتیکی است و ممکن است علائم دیگری مثل حالت تهوع ایجاد کند. علل اصلی بروز میگرن هنوز کاملا شناخته شده نیست، ولی یک نظریه حکایت از آن دارد که درد به عصب سه‌قلو، عصب حسی سر و صورت و سخت‌شامه، لایه محافظ مغز که در آن رگ‌های خونی منبسط و منقبض می‌شوند، مرتبط می‌شود.

یک توضیح احتمالی در مورد درد میگرنی، یک رویداد الکتریکی در مغز است که مسیر‌های عصب سه‌قلو را تحریک می‌کند و باعث ایجاد یک واکنش التهابی می‌شود. التهاب از طریق عروق خونی دورال گسترش یافته و رشته‌های عصبی سه‌قلو، سیگنال‌هایی را به سمت ساقه مغز ارسال می‌کنند. سپس این التهاب به مننژ‌های حساس به درد که بافتی محافظ در اطراف مغز هستند، گسترش یافته و باعث ایجاد سردرد می‌شوند.

کلارک ادامه داد: «این آبشار از رگ‌های خونی متورم و تحریک شده، مثل آتشی است که از کنترل خارج شده باشد.» دقیقا مثل یک حلقه است که دائما بیشتر و بیشتر تحریک شده و باعث ایجاد میگرن می‌شوند. به همین دلیل هم هست که اگر درمان‌های میگرن زودتر مورد استفاده قرار بگیرند، بهتر عمل می‌کنند.

دکتر کلارک بر این باور است که ارتباط بین درد در اطراف بدن و سردرد، به خوبی اثبات شده است، ولی مکانیزمی که باعث ایجاد سردرد می‌شود، هنوز کاملا کشف نشده است.