خسارت ۱۰ میلیارد دلاری ارز ۲ نرخی

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس از برآورد خروج ۱۰میلیارد دلار ارز به‌صورت اسکناس و حواله با اتکا به فرایند‌های رسمی و پرداخت ۳میلیارد دلار در قالب سهمیه ۲۰۰۰دلاری در ۹ماه امسال خبر می‌دهد. موضوعی که به نظر می‌رسد در پی کنار گذاشتن برخی تجربیات موفق بانک مرکزی در سال‌های گذشته برای مهار بازار رخ داده است.

یکی از انتقادات کارشناسان به عملکرد بانک مرکزی در ماه‌های گذشته، کنار گذاشتن برخی تجربیات موفق کنترل نرخ بازار در سال‌های قبل بر می‌گردد. زمانی که در اواخر سال ۹۷ و سال ۹۸ با پذیرش واقعیات بازار ارز در بخش نرخ‌های ارز مسافرتی و دیگر خدمات، نرخ‌های عرضه ارز نزدیک یا گاهی حتی بالاتر از نرخ‌های کف بازار تعیین شد. به این ترتیب روند صعودی نرخ‌ها کنترل شد و نرخ از حدود ۱۹ هزار تومان تا حدود ۱۳ هزار تومان هم کاهش یافت. با این حال، استدلال سیاست گذاران ارزی کشور، بر دو نرخی کردن بازار برای حمایت از تولید و مقابله با تورم هزینه‌ای آن، موجب شده تا مفاسد گسترده‌ای در بازار شکل بگیرد و بدتر از آن این که مجدد نرخ‌های بازار، نرخ‌های حواله‌ای را به دنبال خود کشانده است. گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس ضمن اشاره به دلایلی نظیر موارد فوق برای جهش‌های ارزی اخیر، ارقام قابل تاملی را نیز در حوزه خروج ارز از کشور و به انحراف رفتن منابع یارانه‌ای کشور در این زمینه بیان می‌کند.

شدت گرفتن واگرایی نرخ ارز غیر رسمی و نیما از ابتدای ۱۴۰۰

این گزارش حاکی از آن است که از اوایل سال ۱۴۰۰ واگرایی بین ارز غیررسمی و نیمایی آغاز شد که تا آذرماه ۱۴۰۱ ادامه داشته است، این واگرایی به‌دلیل افزایش عرضه ارز‌های نفتی رخ داده است چرا که صادرات نفتی با حدود ۵۰ درصد افزایش از ۲۱ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۹ به ۳۹ میلیارد در سال ۱۴۰۰ رسید.

پاییز داغ ۱۴۰۱ برای تقاضای ارز

این گزارش با اشاره به ایجاد جذابیت در اختلاف نرخ اسکناس ارز در دو بازار متشکل و غیر رسمی به دنبال سیاست منفعلانه بانک مرکزی می‌افزاید: بررسی روند روزانه نرخ ارز در بازار غیررسمی تهران و بازار متشکل (توافقی) نشان می‌دهد که در پاییز ۱۴۰۱، نرخ توافقی به‌صورت کاملاً منفعلانه در حاشیه متوسط ۲ هزار تومان پایین‌تر از نرخ غیررسمی به فروش رسیده است. در این زمینه به‌دلیل جذابیت در اختلاف قیمت اسکناس در دو بازار متشکل و غیررسمی تقاضای اسکناس از بازار متشکل افزایش داشته است به‌طوری که میزان فروش روزانه در این بازار از حدود ۱۲ میلیون دلار در شهریور به ۲۵ میلیون دلار در اواخر آذر رسیده است. در مجموع نیز با توجه به میزان فروش روزانه بازار متشکل پیش‌بینی می‌شود که مجموع فروش اسکناس در صرافی‌ها در ۹‌ماه امسال به ۳.۵ تا ۴.۵ میلیارد دلار رسیده باشد.

خروج ۱۰ میلیارد دلار به‌صورت اسکناس و حواله با اتکا به فرایند‌های رسمی!

در ماه‌ها یا شاید سال‌های اخیر، گزارش‌ها و گمانه زنی‌های پراکنده‌ای درباره میزان خروج ارز از کشور بیان شده است. به طور مشخص رسانه‌ها با استناد غیر علمی به وضعیت خالص حساب سرمایه، اعداد و ارقامی را برای خروج ارز از کشور بیان کرده اند که هر مرتبه با واکنش و توضیحات بانک مرکزی در رد این ارقام روبه رو شده است. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد تاکنون آمار دقیق و قابل اعتمادی از سوی نهاد‌های مرتبط از جمله بانک مرکزی برای تخمین میزان ارز خارج شده از کشور اعلام نشده است.

با این اوصاف، گزارش اخیر کمیسیون اقتصادی مجلس به این رقم اشاره کرده که می‌توان آن را از معدود برآورد‌های قابل اعتنا درباره خروج ارز از کشور دانست. در گزارش ارزی این کمیسیون آمده است: تعدد نرخ‌های رسمی و فاصله معنادار با بازار غیررسمی، اتکای خطرناک سیاست‌گذار به آمار گمراه‌کننده مازاد عرضه در سامانه نیما، نپذیرفتن واقعیت افزایش نرخ ارز متناسب با واقعیت‌های اقتصادی، خروج ۱۰ میلیارد دلار ارز به‌صورت اسکناس و حواله از فرایند‌های رسمی با ادامه رویه فعلی اهم مسائلی است که تحت‌الشعاع نگاه کوتاه‌مدت تصمیم‌گیران در حوزه ارزی قرار گرفته است.

این گزارش با اشاره به میزان فروش روزانه اسکناس آورده است: شایان ذکر است که (در ابتدای دی ماه) میزان فروش روزانه اسکناس به بیش از ۲۰ میلیون دلار رسیده است که با در نظر گرفتن مداخلات احتمالی در بازار غیررسمی به‌معنی فروش بیش از ۷ میلیارد دلار اسکناس طی امسال خواهد بود.

۳ میلیارد دلار ارز برای ۱۵۰ هزار «سایر»

گزارش مذکور میزان ارز رانت خیز سرفصل «سایر» را به این صورت بیان کرده است: با توجه به حجم معاملات بازار متشکل به‌طور تقریبی می‌توان گفت که در ۹ ماه امسال قریب به ۳ میلیارد دلار (مشخصاً) صرف ارز سایر (سهمیه ۲۰۰۰ دلاری به‌ازای کارت ملی) شده است.

از سوی دیگر ارز مسافری قابل‌توجهی در سه ماه اول سال که ارز سایر وجود نداشت، تخصیص داده شده است، با فرض فروش ارز سایر به‌میزان ۳ میلیارد دلار از ابتدای سال تا آذرماه، حدود بیش از ۱۵۰ هزار نفر با ارائه کارت ملی اقدام به خرید ارز تحت سرفصل سایر کرده‌اند، در این بین مشاهدات میدانی تأیید می‌کرد که نقش اجاره کارت ملی و سوءاستفاده از کد ملی افراد در ایجاد تقاضای کاذب با هدف سفته‌بازی نقش جدی داشته است.

یارانه ۱۸۰ میلیاردی به مسافرت‌های خارجی!

از طرفی تا اوایل آذرماه امسال، روزانه ۱۰۰ هزار دلار اسکناس به متقاضیان سفر به خارج از کشور با نرخ ۲۹.۱۰۰ تومان ارائه می‌شد که مصداق دادن ۱۸۰ میلیارد تومان یارانه به مسافرت‌های خارجی صدک‌های بالای درآمدی جامعه و بی‌عدالتی بود که پس از طرح آن در جلسه کمیسیون اقتصادی مجلس با رئیس‌کل سابق بانک مرکزی این نرخ ترجیحی مسافری در دستور حذف قرار گرفته است.