صرفه جویی ۲/۵ میلیون تنی گندم با کارتخوان‌های هوشمند

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: اجرای طرح هوشمندسازی یارانه نان از مردادماه سال جاری قطعی و به صورت آزمایشی در برخی استان‌ها اجرایی شد. یکی از رسالت‌های مهم اجرای طرح هوشمندسازی، کاهش مصرف آرد و کم فروشی نان است که با اجرای کامل این طرح، تخلفات کم‌فروشی و گران‌فروشی آرد و نان نیز به پایان خواهد رسید، اگرچه هنوز تا رسیدن به مرحله حذف تخلف گران‌فروشی آرد و کم فروشی نان فاصله وجود دارد.

براساس اعلام شرکت بازرگانی دولتی ایران تاکنون ۹۹ درصد نانوایی‌های کشور به کارتخوان‌های هوشمند مجهز شده‌اند. کاهش خروج آرد از چرخه رسمی تولید نان، نخستین و مهم‌ترین هدف اجرای طرح هوشمندسازی یارانه نان بود که از مردادماه اجرای آن در نانوایی‌های تهران و دیگر مناطق کشور آغاز شد. بر این اساس نیاز هر نانوایی مشخص شده و آرد یارانه‌ای به همان میزان در اختیار آنان قرار می‌گیرد، بنابراین نانوایان نمی‌توانند آرد را به قیمت آزاد به متقاضیان بفروشند؛ مشکلی که طی سال‌های گذشته به وفور دیده می‌شد.

با اجرای این طرح میزان فروش نان در نانوایی‌ها با استفاده از کارتخوان‌های ویژه‌ای که در اختیار این واحد‌های صنفی قرار گرفت، مشخص و براساس آن میزان آرد دریافتی نانوایی‌ها با میزان فروش آن‌ها متناسب شد. پیش از آن بسیاری از نانوایی‌ها آرد یارانه‌ای دریافتی خود را با توجه به ثابت ماندن نرخ نان برای مدتی طولانی و افزایش هزینه‌های پخت، به قیمت آزاد به اصنافی که سهمیه آرد نداشتند، می‌فروختند تا مابه‌التفاوت این هزینه و درآمد جبران شود. دولت با اجرای طرح هوشمندسازی، یارانه آرد را برای اصناف و صنایع بجز نانوایی‌های سنتی قطع کرد و قرار شد این یارانه برای نانوایی‌های سنتی واریز شود تا نرخ نان برای مصرف‌کننده نهایی ثابت بماند.

قیمت نان همچنان بدون تغییر

از ابتدای اجرای این طرح، وزیر امور اقتصادی و دارایی تأکید داشت که قیمت نان گران نخواهد شد و اکنون هم طبق آنچه به آن تأکید شده بود، ثابت مانده است. فاز اول اجرای طرح هوشمندسازی هم بدون آزادسازی قیمت نان به پایان رسید و فاز دوم این طرح بزودی اجرا خواهد شد. بر همین اساس نیز طبق اعلام وزارت اقتصاد در هیچ‌یک از فاز‌های طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، دولت تصمیمی برای آزادسازی قیمت یا سهمیه‌بندی نان ندارد و هیچ تغییری در سمت مردم ایجاد نخواهد شد.

این در شرایطی است که هزینه‌های تولید همچون حقوق و دستمزد کارگران، خمیرمایه، کرایه حمل آرد و سایر هزینه‌های تولید افزایش داشته است. مسأله افزایش هزینه‌های تولید و ثبات نرخ نان در ماه‌های اخیر، می‌تواند یکی از دلایل بروز سوء استفاده و تخلفاتی همچون کم فروشی نان باشد.

محمدحسن جلالی مدیرکل هماهنگی و نظارت بر امور آرد و نان بازرگانی دولتی با اشاره به اینکه اکنون سهمیه آرد واحد‌های نانوایی بر مبنای قبل داده می‌شود، گفته است: «با اجرای کامل طرح هوشمندسازی آرد و نان، سهمیه بر مبنای وزن چانه و تعداد فروش نان واحد‌های نانوایی خواهد بود.»

بیژن نوروزی مقدم رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران نیز نظارت بر تخلف برخی نانوایی‌ها در کم فروشی نان، وزن چانه و فروش نان را برعهده بازرسان وزارت جهاد، اتاق اصناف و اتحادیه‌ها عنوان کرده است، اما تأکید می‌کند اتحادیه تمام توان خود را به کار می‌گیرد تا به گونه‌ای رفتار کند که همپای خود جهت تأمین نان، مردم را همراه کند.

بنابر آمار ۱۰ تا ۱۵ درصد قیمت تمام شده نان را آرد و مابقی را دیگر هزینه‌ها شامل می‌شود، اما بر اساس گفته نوروزی مقدم، به رغم هزینه‌های بالای تولید، نانوایان همه تلاش خود را به کار‌می‌گیرند که مشکلی در تأمین آرد ایجاد نشود.

۱۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه آرد و نان

میزان یارانه پرداختی در بخش آرد و نان بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است که رقم بالایی است. در همین راستا دولت قصد دارد با تعدیل قیمت آرد صنف و صنعت، آن را به شکل بهینه‌تری تخصیص دهد. با تجهیز نانوایی‌ها به کارتخوان، متوسط توزیع آرد بین واحد‌های نانوایی از ۲۳ تا ۲۴ هزار تن در روز به ۱۵ تا ۱۶ هزار تن رسیده است. به گفته محمد جلال مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی، آمار مصرف نان نیابتی برآورد می‌شود و حاکی از آن است که سرانه مصرف نان در کشور حدود روزی ۲۰۰ گرم آرد است که به نان تبدیل می‌شود.

جلال در توضیح اینکه کدام نان بیشترین مصرف را در ایران دارد، می‌گوید: «۳۸ درصد آرد کشور از نظر وزنی به تولید نان لواش، ۲۵ درصد نان کشور به تافتون و ۱۰ درصد نان کشور به سنگک اختصاص می‌یابد.»
با اصلاح یارانه نان و تکمیل طرح نصب کارتخوان‌های هوشمند در نانوایی‌ها حدود ۲ میلیون تن در نیاز به آرد صرفه‌جویی خواهد شد. این در حالی است که همه نیاز کشور به گندم از بخش صنف صنعت تا خبازی ۱۱.۵ میلیون تن است و با اصلاح یارانه نان، میزان مصرف گندم در کشور به ۹.۵ میلیون تن خواهد رسید که در این صورت ۲ میلیون تن از مصرف گندم کشور کم می‌شود.

کاهش میزان مصرف آرد و کنترل قاچاق آرد از مرز‌های کشور، می‌تواند منجر به تأمین گندم نان برای سال آینده شود که وزیر جهاد کشاورزی امکان تحقق آن را داده است.

طبق گفته ساداتی نژاد وزیر جهاد کشاورزی، با توجه به آنکه ۲ میلیون هکتار اراضی آبی در اثر خشکسالی خسارت کمتری دیدند با متوسط تولید ۵ تن در هکتار می‌توان ۱۰ میلیون تن گندم مورد نیاز را تولید کرد که با این حساب می‌توان گفت که در سال‌های گذشته ۲ تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندم کشور به سبب اختلاف چشمگیر با گندم‌خارجی یا گرانی نهاده‌های دامی هدر می‌رفت.