تراکم جمعیتی به روایت آمار‌های باورنکردنی

به گزارش مجله خبری نگار، تراکم جمعیت یا چگالی جمعیت راهی است برای سنجش جمعیت در واحد مساحت یا واحد حجم. به صورت خلاصه، نسبت مردمی که در یک جا زندگی می‌کنند به مساحت آن منطقه، تراکم جمعیت آن‌جا گفته می‌شود و واحد آن نفر بر کیلومتر مربع است. تأثیر تراکم جمعیت بر شاخص‌های کیفیت زندگی شهری هم قابل کتمان نیست و به همین دلیل است که به این معیار در سال‌های اخیر، بیشتر از قبل توجه شده و در سیاست‌گذاری‌ها، جدی‌تر گرفته می‌شود. شاید باور نکنید، اما چین و هند که پرجمعیت‌ترین کشور‌های جهان با میلیارد‌ها نفر شهروند محسوب می‌شوند، در رده‌بندی پرتراکم‌ترین کشور‌های جهان در رده بعد از سی‌ام قرار گرفته‌اند.

در پرونده امروز از شگفت‌انگیزترین آمار‌های مرتبط با تراکم جمعیتی در کشور‌های مختلف خواهیم گفت؛ مثل این که روسیه هرچند پهناورترین کشور جهان است، اما فقط یک درصد جمعیت کره زمین را در خود جای داده و تراکم جمعیتی سنگاپور ۲ هزار برابر استرالیاست و ...

۲۱ هزار نفر در هر یک کیلومترمربع از ماکائو!

ماکائو شبه جزیره‌ای خودمختار در دریای جنوبی چین است که هرچند یک کشور مجزا به حساب نمی‌آید، اما دارای پول، پرچم، اقتصاد، دولت و تاریخ منحصربه‌فرد است. به همین دلیل بسیاری از صاحب نظران سراسر دنیا آن را یک کشور مستقل به شمار می‌آورند. این منطقه در جنوب غربی هنگ کنگ و در امتداد مدخل رودخانه مروارید واقع شده و از نظر مساحت جغرافیایی بسیار کوچک است که به طور کلی فضایی به مساحت حدود ۳۰ کیلومتر مربع را به خود اختصاص داده و بیش از ۶۵۰ هزار نفر را در همین فضای کوچک جای داده است. در واقع به ازای هر یک کیلومتر مربع از این کشور کوچک بیش از ۲۱ هزار نفر سکونت دارند که این وضعیت، زندگی را برای ساکنان آن با مشکلات زیادی مواجه کرده است! البته ماکائو با وجود تراکم جمعیتی بالا و شلوغی زیاد، هنوز هم دومین شهر به لحاظ امید به زندگی در جهان است.

فوق متراکم با اقتصاد قدرتمند

شبه جزیره موناکو، یکی از متراکم‌ترین کشورهای جهان از لحاظ جمعیتی و همچنین دومین کشور کوچک جهان است که در دریای مدیترانه و در نزدیکی سواحل جنوب فرانسه قرار دارد. مساحت این کشور حدود ۲ کیلومتر مربع است و عمده مردم آن ثروتمند هستند. طبق آخرین سرشماری‌های انجام شده، جمعیت این کشور حدود ۳۹ هزار نفر است که ۳۰ درصد آن‌ها میلیاردر هستند. همین موضوع سبب شده تا نرخ بیکاری در آن به کمتر از ۲ درصد برسد. تراکم جمعیتی در این کشور، حدود ۵۰ هزار و ۸۱۸ نفر به ازای هر ۵/۲ کیلومتر مربع و به عبارت دیگر ۲۰ هزار نفر در هر یک کیلومتر مربع است. این کشور کوچک به واسطه این که هیچ مالیاتی برای شهروندان مقرر نمی‌کند، از محبوبیت بسیار بالایی در بین ساکنان خود برخوردار است. علاوه بر این برخلاف اندازه بسیار کوچک خود، موناکو تشکیلات قدرتمند و شگفت‌انگیزی دارد تا جایی که صاحب یک مرکز بانکی معروف در دنیاست که فهرست مشتریان خود را پنهان نگه می‌دارد.

آرزو‌های کشوری با ۱۷.۷ درصد از کل جمعیت جهان

بله، صحبت از هند است، دومین کشور پرجمعیت جهان که در مجموع بر اساس آخرین آمار یک میلیارد و ۳۹۰ میلیون نفر جمعیت دارد. جمعیت این کشور در ۴۰ سال گذشته تقریباً دو برابر شده و از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۱ حدود ۵/۱۸۱ میلیون نفر به آن اضافه شده است. مساحت کل هند ۲،۹۷۳،۱۹۰ کیلومتر مربع است و جمعیت آن هم اکنون معادل ۷/۱۷ درصد از کل جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد و تراکم جمعیت آن ۴۶۴ نفر در هر کیلومتر مربع است. همچنین میانگین سنی در هند ۴/۲۸ سال است. بیشتر جمعیت هند را هم می‌توان در شهر‌های بزرگ و مناطق شهری یافت. یعنی ۳۵ درصد از جمعیت، شهری هستند و در شهر‌های بزرگ آن مانند بمبئی، دهلی و بنگلور زندگی می‌کنند. انتظار می‌رود با ادامه روند رشد، جمعیت هند تا سال ۲۰۲۴ از چین پیشی بگیرد و هند به پرجمعیت‌ترین کشور جهان تبدیل شود که در این حالت، شرایط تراکم جمعیتی آن وخیم‌تر هم خواهد شد.

میانگین تراکم جمعیت جهان ۶۱ نفر در هر کیلومترمربع

در سطح جهان میانگین تراکم جمعیت، ۶۱ نفر در هر کیلومتر مربع است، اما میزان تراکم در کشور‌های مختلف بسیار متفاوت است. مثلا در کشوری مانند روسیه که با ۱۷ میلیون کیلومتر مربع پهناورترین کشور جهان است، این عدد معادل ۹ نفر در هر کیلومتر مربع است، اما در کشوری مانند بنگلادش که مساحت کل این کشور حدود ۱۳۰ هزار کیلومتر مربع است، تقریباً ۱۲۶۵ نفر در هر کیلومتر مربع ساکن هستند! در این بین، بسیاری از جزیره‌های کوچک یا ایالات جهان نسبت به وسعت‌شان جمعیت زیادی دارند. مثلا ماکائو، موناکو، سنگاپور، هنگ‌کنگ، جبل الطارق و ... جزو پرتراکم‌ترین مناطق جهان محسوب می‌شوند. قبل از مطالعه ادامه مطالب این پرونده، از شما می‌خواهم که عدد ۶۱ را فراموش نکنید، عدد میانگین تراکم جمعیت در جهان، چرا که برای مقایسه به دردتان خواهد خورد.

۱.۸۹ درصد جمعیت جهان در پهناورترین کشور جهان

روسیه پهناورترین کشور جهان است که در شمال اوراسیا قرار دارد. این کشور با ۱۴ کشور آسیایی و اروپایی مرز زمینی و با کشور‌های پیرامون دریای برینگ، دریای ژاپن، دریای خزر، دریای سیاه و دریای بالتیک مرز آبی دارد. روسیه با ۲۴۲/۰۹۸/۱۷ کیلومتر مربع وسعت، عنوان پهناورترین کشور جهان را به خود اختصاص داده به گونه‌ای که اختلاف زمانی غربی‌ترین منطقه تا شرقی‌ترین نقطه روسیه حدود ۹ ساعت است. کشور کانادا که به عنوان دومین کشور پهناور جهان شناخته می‌شود، دارای تنها مساحتی حدود ۵۸ درصد مساحت روسیه است. همچنین روسیه مساحتی بیشتر از یک دوم مساحت قاره آفریقا را در بر می‌گیرد، اما بیشتر مساحت روسیه را مناطق خالی از سکنه تشکیل می‌دهند. این کشور در عرض‌های بالای جغرافیایی واقع شده و بیشتر مناطق کشور سردسیر است. بر اساس آخرین داده‌های سازمان ملل، جمعیت روسیه تقریبا ۱۴۶ میلیون نفر و تراکم جمعیت در آن حدود ۹ نفر در هر کیلومتر مربع است. جالب است بدانید که با وجود پهناور بودن این کشور، جمعیت روسیه فقط حدود ۸۹/۱ درصد از کل جمعیت جهان را در خود جای داده است. مانند بسیاری از کشورها، بیشتر جمعیت روسیه یعنی حدود ۷/۷۳ درصد در مناطق شهری مانند پایتختش مسکو ساکن هستند. شهر مسکو حدود ۱۲ میلیون نفر جمعیت دارد.

تراکم جمعیتی سنگاپور، ۱۳۱ برابر میانگین جهانی

باورش سخت است، اما سنگاپور حدود هشت هزار نفر در هر کیلومتر مربع تراکم جمعیت دارد؛ به عبارت دیگر ۱۳۱ برابر میانگین جهانی. این میزان بیش از ۲۰۰ برابر متراکم‌تر از آمریکا و دو هزار برابر متراکم‌تر از استرالیاست. این کشور تقریبا سه برابر متراکم‌تر از همسایه پرجمعیت خود یعنی هندوستان است. سنگاپور، کشوری جزیره‌ای است که در جنوب شرقی آسیا و در جنوب شبه جزیره مالایا قرار دارد و با مساحتی معادل ۷۲۱ کیلومتر مربع، صد و هفتاد و ششمین کشور بزرگ جهان و با جمعیتی حدود ۶ میلیون نفر، صد و سیزدهمین کشور پر جمعیت دنیا به شمار می‌رود. این کشور از لحاظ مساحت کمی کوچک‌تر از شهر تهران و کشور بحرین است. از آن جا که سنگاپور جزیره‌ای کوچک با تراکم جمعیت بالاست، شمار خودرو‌های شخصی در آن به منظور کنترل ترافیک و کاهش آلودگی به شدت محدود می‌شود چرا که خریداران خودرو باید ۵/۱ برابر بیشتر از قیمت خودرو در بازار، صرف عوارض کنند.

تراکم جمعیتی در چین با ۱.۵ میلیارد جمعیت؟

سال‌هاست که رتبه و جایگاه اول در فهرست پرجمعیت‌ترین کشور‌های جهان در اختیار چین با جمعیتی حدود یک میلیارد و ۴۱۲ میلیون نفراست. مساحت کل چین ۹،۳۸۸،۲۱۱ کیلومتر مربع و تراکم جمعیت آن ۱۵۳ نفر در هر کیلومتر مربع است. جمعیت چین معادل ۴۷/۱۸ درصد از کل جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد و ۸/۶۰ درصد از جمعیت، شهری هستند. بیشتر جمعیت چین را می‌توان در شهر‌های بزرگ مانند شانگ‌های و پکن یافت. میانگین سنی در چین، ۴/۳۸ سال است.

پرتراکم‌ها؛ از هنگ کنگ و لبنان تا هلند و رواندا

در فهرست پرتراکم‌ترین کشور‌های جهان، نام پنج کشور دیگر هم به چشم می‌خورد که به طور خیلی خلاصه، عبارتند از: لبنان با ۵۹۵ نفر در هر کیلومتر مربع، کره جنوبی ۵۲۸ نفر، هلند ۵۰۸ نفر، رواندا ۴۹۵ نفر و هنگ کنگ با ۳۳۰ نفر.

تراکم جمعیتی در پرجمعیت‌ترین کشور قاره آمریکای جنوبی

برزیل با حدود ۲۱۵ میلیون نفر جمعیت، ششمین کشور پرجمعیت جهان است. جمعیت برزیل معادل ۷۳/۲ درصد از کل جمعیت جهان است و این کشور با تراکم جمعیت ۶۶/۲۴ نفر در هر کیلومتر مربع، پرجمعیت‌ترین کشور قاره آمریکای جنوبی محسوب می‌شود. مساحت کل برزیل ۸،۳۵۸،۱۴۰ کیلومتر مربع است و در بزرگ‌ترین شهر برزیل یعنی سائوپائولو، ۹/۱۱ میلیون نفر ساکن هستند و پایتخت آن برازیلیا ۸/۲ میلیون نفر جمعیت دارد. ۶/۸۷ درصد از جمعیت در برزیل، شهری هستند و میانگین سنی در این کشور ۵/۳۳ سال است.

آمار‌هایی از تراکم جمعیتی در ایران

ایران رتبه ۱۸ را در فهرست کشور‌ها از نظر تعداد جمعیت داراست.
بر اساس آخرین آمار سازمان ملل متحد، جمعیت جمهوری اسلامی ایران بیش از ۸۵ میلیون نفر بوده است. اما آیا می‌دانستید که جمعیت ایران معادل ۰۸/۱ درصد از کل جمعیت جهان بوده و تراکم جمعیت در ایران ۵۲ نفر در هر کیلومتر مربع است؟ (۹ نفر کمتر از میانگین جهانی) مساحت کل ایران ۵۵۰/۶۲۸/۱ کیلومتر مربع است و ۵/۷۵ درصد از جمعیت ایران در شهر‌ها ساکن هستند.

بنگلادش ۳۰ برابر متراکم‌تر از آمریکا

بنگلادش هشتمین کشور پرجمعیت جهان است. جمعیت این کشور بر اساس آخرین داده‌های سازمان ملل متحد، تقریبا ۱۶۷ میلیون نفر است. جمعیت بنگلادش معادل ۱۱/۲ درصد از کل جمعیت جهان به حساب می‌آید. این در شرایطی است که مساحت کل این کشور حدود ۱۳۰،۱۷۰ کیلومتر مربع است و تقریباً ۱۲۶۵ نفر در هر کیلومتر مربع ساکن هستند؛ بنابراین شرایط این کشور از لحاظ تراکم جمعیتی در مقایسه با آمریکا، ۳۰ برابر بیشتر است. در این کشور ۴/۳۹ درصد از جمعیت، شهری هستند و شهر داکا، پایتخت بنگلادش بیش از ۱۴ میلیون نفر جمعیت دارد. میانگین سنی افراد در بنگلادش ۶/۲۷ سال است و هم اکنون، رشد جمعیت این کشور مثبت و تقریبا یک درصد است. بر همین اساس انتظار می‌رود جمعیت بنگلادش تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۱۸۶ میلیون نفر برسد.

پاکستان با تراکم جمعیتی ۲۸۷ نفر در هر کیلومتر مربع

در رتبه پنجم فهرست پرجمعیت‌ترین کشور‌های جهان، پاکستان با جمعیتی بیش از ۲۲۷ میلیون نفر قرار دارد. کشور پاکستان معادل ۸۳/۲ درصد از کل جمعیت جهان را در خود جای داده و تراکم جمعیت در این کشور ۲۸۷ نفر در هر کیلومتر مربع و مساحت کل آن ۷۷۰،۸۸۰ کیلومتر مربع است و بیشتر جمعیت را می‌توان در شهر‌های بزرگ و مناطق شهری آن یافت؛ یعنی ۱/۳۵ درصد از جمعیت پاکستان شهری هستند. پاکستان ۱۰ شهر دارد که در هر کدام از آن‌ها بیش از یک میلیون نفر ساکن هستند. میانگین سنی فعلی در پاکستان ۸/۲۲ سال است و نرخ رشد جمعیت هم اکنون حدود ۲ درصد است.

کم تراکم‌ترین کشور‌های جهان از گرینلند تا استرالیا

در فهرست کم تراکم‌ترین کشور‌های جهان، گرینلند با کمتر از ۲/۰ نفر در هر کیلومتر مربع کمترین تراکم را دارد. گرینلند، سرزمینی در میان اقیانوس‌های یخ‌زده شمالی است. این جزیره محل سکونت دانمارکی‌ها و اسکیموهاست. مساحت گرینلند ۱۶۶/۲ میلیون کیلومتر مربع اعلام شده و جمعیت این کشور حدود ۵۶ هزار نفر است. دریای گرینلند مهم‌ترین دریای جزیره گرینلند به حساب می‌آید و به طور کلی بیشترین مساحت این کشور را شامل می‌شود. پس از گرینلند در فهرست کم تراکم‌ترین کشور‌های جهان باید به مغولستان، نامیبیا، استرالیا و ایسلند اشاره کرد. درباره استرالیا، جالب است بدانید که از نظر مساحت بزرگ‌ترین کشور اقیانوسیه و ششمین کشور بزرگ جهان به شمار می‌آید. جمعیت این کشور حدود ۲۶ میلیون نفر و مساحت آن ۷٬۶۱۷٬۹۳۰ کیلومتر مربع است. استرالیا کشوری با نرخ شهرنشینی بسیار بالاست و بیشتر شهر‌های این کشور در ساحل شرقی متمرکز هستند.

منبع: خراسان