تداوم روحیه خودباوری مردم؛ میراث قیام ۱۵ خرداد

به گزارش مجله خبری نگار،محمد شجاعیان، عضو هیئت علمی گروه سیاسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در گفت‌و‌گو گفت: در سال ۱۳۴۱، رژیم پهلوی با تصویب لوایح موسوم به «انجمن‌های ایالتی و ولایتی»، تلاش کرد تا ساختار‌های فرهنگی، اعتقادی و سیاسی کشور را با الگو‌هایی برگرفته از سیاست‌های نظام سلطه، به‌ویژه ایالات متحده آمریکا، دگرگون سازد. این طرح‌ها که هویت اسلامی و ملی ملت ایران را تهدید می‌کرد، با مخالفت جدی علما و مراجع شیعه مواجه شد و سرانجام، شاه ناچار به عقب‌نشینی شد.

وی افزود: در سال بعد، یعنی ۱۳۴۲، حکومت پهلوی حملات خود را مستقیماً متوجه حوزه علمیه قم و روحانیت کرد که نقطه آغاز مخالفت‌های مردمی بود. این درگیری‌ها، منجر به قیام تاریخی ۱۵ خرداد شد که به مدت سه روز در نقاط مختلف کشور ادامه یافت. مردم با حضور در خیابان‌ها، حمایت خود را از مرجعیت و حضرت امام خمینی (ره) اعلام کردند و فصلی نوین از مبارزه با استبداد آغاز شد.

شجاعیان قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، یکی از نقاط سرنوشت ساز در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود؛ حرکتی مردمی با محوریت مرجعیت شیعه و روحانیت که در واکنش به سیاست‌های ضد دینی و هویت‌زدایانه رژیم پهلوی شکل گرفت.

وی اظهار کرد: این قیام، نه تنها آغازگر نهضت اسلامی مردم ایران بود، بلکه روحیه استقلال‌طلبی، خودباوری و ایستادگی در برابر نظام سلطه را نهادینه کرد. امروز نیز، تداوم همان روحیه در عرصه‌هایی، چون پیشرفت‌های علمی و فناوری، به‌ویژه در حوزه انرژی هسته‌ای، قابل مشاهده است.

عضو هیئت علمی گروه سیاسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: کارشناسان سیاسی معتقدند مقابله کنونی ایالات متحده با ایران، از جمله تحریم‌ها و فشار‌های بین‌المللی، ادامه همان سیاست‌هایی است که در دوران پهلوی از سوی قدرت‌های خارجی دنبال می‌شد. با این حال، تکیه بر استقلال و خوداتکایی، همچنان راهبرد اصلی ملت ایران در مواجهه با چالش‌های نوین به شمار می‌رود.

شجاعیان عنوان کرد: برخلاف جنبش‌های ملی در دوران قاجار یا مشروطه که با ائتلاف میان نیرو‌های مختلف اجتماعی و فکری شکل گرفت، در قیام ۱۵ خرداد، روحانیت شیعه به‌طور مستقل و مستقیم رهبری را برعهده گرفت؛ نقش روشنفکران در این حرکت کمتر بود و بدنه اصلی جنبش، از اقشار مذهبی و مردمی تشکیل می‌شد که در ادامه نیز دانشجویان و دانش‌آموزان به آن پیوستند.

عضو هیئت علمی گروه سیاسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: مقاومت مردمی امروز در غزه و لبنان نیز، به‌نوعی ادامه‌دهنده همین راه است؛ آنچه در مقابل تجاوزات رژیم صهیونیستی مشاهده می‌شود، تنها اقدامات گروه‌های نظامی نیست، بلکه مشارکت گسترده مردم است که از الگوی مبارزه نرم و ایستادگی جمعی بهره می‌برد.

وی افزود: امروز تبیین درست ارزش‌های انقلابی و دینی و مقابله با جنگ نرم رسانه‌ای نظام سلطه، اهمیت ویژه‌ای دارد. تحلیلگران بر این باورند که بی‌توجهی برخی از نسل جوان به ارزش‌های تاریخی، نتیجه جنگ روانی گسترده‌ای است که ارتباط نسل‌ها را هدف قرار داده است. در این میان، جهاد تبیین و آگاهی‌بخشی فرهنگی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

شجاعیان عنوان کرد: تجربه جمهوری اسلامی ایران طی چهار دهه گذشته، نشان می‌دهد که هر جا بر استقلال، خودباوری و علم‌محوری تأکید شده، کشور موفقیت‌هایی چشمگیر داشته و هرجا گرایش به وابستگی افزایش یافته، با عقب‌ماندگی و شکست مواجه بوده‌ایم.

عضو هیئت علمی گروه سیاسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پایان گفت: نگاهی به تاریخ تمدن اسلامی، به‌ویژه در قرون چهارم و پنجم هجری، نشان می‌دهد که شکوفایی علمی، عامل اقتدار تمدنی بوده است. امروز نیز، تنها با بهره‌گیری از دانش روز و تکیه بر ظرفیت‌های بومی و دینی می‌توان مسیر پیشرفت و عزت ملی را ادامه داد.