شکست فیلترینگ، مسئولان ناشنوا

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: در واپسین روز‌های مجلس یازدهم، یک نماینده مجلس که البته از حوزه انتخابیه خود برای مجلس بعدی نیز انتخاب شده در انتقاد‌های تندی از خجالت وضعیت اینترنت، وزیر ارتباطات و غصه فیلترشکن‌ها در آمده و گفته است: «ما به وزیر ارتباطات تذکر داده و تذکر خواهیم داد. خصوصاً در مجلس دوازدهم اولین سوال ما از وزیر ارتباطات درباره برنامه‌هایش برای سرعت اینترنت کشور خواهد بود چراکه وضعیت اینترنت در کشور‌هایی مثل عراق، افغانستان و پاکستان به‌مراتب از ما بهتر است.»

انگار این حرف‌ها شنیده نمی‌شود

انتقاد‌هایی از این دست از زبان این نماینده را نمی‌توان صرفا حرف‌های پایان دوره‌ای و روز‌های خداحافظی از نمایندگی قلمداد کرد چراکه این نماینده یعنی محمد باقری بنایی در مجلس آینده نیز حضور دارد و می‌توان امید داشت که این مطالبه در جریان مجلس آتی نیز تداوم یابد. در واقع این اظهارات نشان می‌دهد، در بدنه تصمیم سازی کشور همچنان این اندیشه و دیدگاه وجود دارد که سازوکار و تدابیر اتخاذ شده از سوی وزارت ارتباطات و بخش‌های مسئول در زمینه اینترنت و فیلترینگ کارساز واثربخش نیست، بلکه همچون گفته محمد باقری بنایی این نماینده مجلس «پلتفرم‌های خارجی را در حالی فیلتر کردند که عملاً ۹۰ درصد مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند و مشخص است چه کسانی از این فیلتر کردن سود می‌برند.»

تدبیر بی اثر

با مشاهده آن چه همه ما درباره میزان استفاده گسترده کاربران از کودک تا کهنسال از فیلترشکن‌ها و تصریح این نماینده مجلس که «عملاً ۹۰ درصد مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند»، یعنی سازوکار تصمیم سازی کشور درباره اینترنت و فضای مجازی تصمیم درست یا دقیقی اتخاذ نکرده است. این که امروز کودکان و دانش آموزان از والدین خود، راه و چاه فیلترشکن‌ها و گذر از خط قرمز و قانون را بهتر می‌دانند، این برای نظام حکمرانی فضای مجازی نه تنها افتخار نیست، بلکه جای تاسف است.

غصه یک پدر

هیچ گاه این جمله یک پدر را از یاد نمی‌بریم که با درد می‌گفت: «من به سهم خودم از آنان که باعث باز شدن راه فیلترشکن به تلفن همراه پسر ۱۰-۱۱ ساله ام شدند، نمی‌گذرم. او با همین اینستاگرام خوش بود، اما بعد از فیلتر آن، حالا نه تنها اینستاگرام بلکه در هزارتوی هزاران محتوای نامناسب نفس می‌کشد، مگر من و مادرش تا چه حد می‌توانیم بچه هایمان را کنترل کنیم؟!»

نمایندگانی که خود از تلگرام و واتس اپ استفاده می‌کنند

بی اثر بودن سیاست فیلترینگ را امروز در مصادیق متعدد از جمله استفاده برخی مسئولان و قانون گذاران از پلتفرم‌های فیلترشده می‌توان برشمرد. آیا ندیده اید، برخی نمایندگان مجلس از پلتفرم‌های فیلترشده (پلتفرم‌های غیرقانونی) استفاده می‌کنند؟ شاید برایتان جالب باشد، چندی قبل برای گفتگو و تبادل اطلاعات با یک نماینده مجلس، مطالبی که از پیام رسان‌های فیلترشده برای وی ارسال می‌شد، سریع‌تر از پیام رسان‌های داخلی دیده می‌شد. این آسیب در یک فرایند و معنای کلی این واقعیت را برای جامعه بازنمایی می‌کند که قانون گذار، خود اهل رعایت قانون نیست. باقری بنایی نماینده مجلس، در این باره به نکته ظریفی اشاره کرده است: «ما با فیلترینگ به مردم یاد دادیم که علاوه بر فضای مجازی، در جا‌های دیگر هم می‌توانید خلاف کنید.»

۴۰ میلیون ایرانی در اینستاگرام

روی دیگر و سایر مصادیق درباره میزان هجوم کاربران به فضا‌های فیلتر شده را در آمار‌های مرتبط با میزان استفاده آنان از این سکو‌ها می‌توان دریافت. گزارش‌های غیررسمی می‌گویند بیش از ۴۰ میلیون ایرانی کاربر اینستاگرام هستند و این شبکه، پرمخاطب‌ترین شبکه اجتماعی در ایران است. یافته‌های دیتاک نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱ از ۶ میلیون اکانت پابلیک ایرانی در اینستاگرام ۴۵۰ میلیون پست منتشر شده و کاربران ایرانی در هر ثانیه بیش از ۲۵ هزار بار پست‌های اینستاگرام را می‌بینند.

پیمایش‌های ملی چه می‌گوید؟

بررسی‌ها و پایش مرکز معتبر افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در بهمن گذشته، نشان داد در حال حاضر، ۶۸.۲ درصد ایرانی‌های ۱۸ تا ۲۹ سال از اینستاگرام، ۴۹.۹ درصد از تلگرام و ۴۲ درصد از پیام رسان واتساپ استفاده می‌کنند.

نکته مهم در بررسی‌های مرکز افکارسنجی ایسپا این واقعیت است که فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی الزاما اقبال گسترده به پیام رسان‌های داخلی را در پی نداشته است: میزان استفاده از رسانه‌های اجتماعی داخلی مثل روبیکا و ایتا از اسفند ۱۴۰۱ تا بهمن ۱۴۰۲ تغییر قابل توجهی نداشته است.»

سوال از وزیر ارتباطات در مجلس آینده

حال آیا می‌توان از وزیر ارتباطات به عنوان نفر اول وزارتخانه تخصصی حوزه ارتباطات و اینترنت پرسید که چرا چنین وضعیتی را برای مردم پدید آوردید؟ ومی توان پرسید که آقای وزیر، سود صد‌ها میلیاردی فروش فیلترشکن‌ها به جیب چه کسانی می‌رود؟ باقری بنایی نماینده عضو کمیسیون اقتصادی این طور گفته است: «یکی از سوالات محوری ما [از وزیر ارتباطات]درباره فیلترشکن‌ها خواهد بود که دست چه کسانی است و چه کسانی از فروش آن سود می‌برند که باید برای همه شفاف شود. در مجلس دوازدهم اولین سوال ما از وزیر ارتباطات درباره برنامه‌هایش برای سرعت اینترنت کشور خواهد بود چراکه وضعیت اینترنت در کشور‌هایی مثل عراق، افغانستان و پاکستان به‌مراتب از ما بهتر است.»