کمبود پزشک اطفال چه مشکلاتی برای آینده کودکان ایجاد می‌کند؟

به گزارش مجله خبری نگار، در سال ۲۰۲۳ مطالعه‌ای در آمریکا نشان داد که دسترسی بیشتر به پزشک باعث افزایش موفقیت تحصیلی کودکان می‌گردد. در این مطالعه که توسط چند تن از اساتید دانشگاه استنفورد آمریکا انجام شده، حدود ۴۳۰ میلیون نمره از همه دانش آموزان تمام مدارس دولتی ایالات متحده مورد بررسی قرار گرفت. محققان برای انجام این مطالعه از داده‌های آماری انجمن پزشکی آمریکا و آرشیو اطلاعات دانشگاه استنفورد استفاده کرده ‎اند.

داده‌های حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد که حضور پزشکان خانواده، تاثیر زیادی بر روی سلامت کودکان از جمله کاهش مرگ و میر نوزادان و مشکل کم‌وزنی هنگام تولد دارد.

از طرفی محققان شواهدی یافته‌اند که نشان می‌دهد افزایش دسترسی به پزشکان خانواده به ویژه در مناطقی با سطح بالای نابرابری‌های اجتماعی مفید است. به عنوان مثال، وزن کمتر کودک هنگام تولد به طور مستقیم با کاهش عملکرد شناختی او مرتبط است و بستری شدن کودک برای یک بیماری خاصی که از قبل قابل پیشگیری بود، باعث کاهش پیشرفت تحصیلی کودک است.

از دیگر جهت براساس این تحقیقات، در مناطقی که تعداد پزشک کم و دسترسی به آن پایین است، احتمال به خطر افتادن سلامتی کودکان بیشتر است. چرا که از دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی-درمانی مانند غربالگری‌های ضروری، محروم بمانند.

یافته‌های مقاله حاضر حاکی از آن است که کودکان مناطقی که با مشکل دسترسی به پزشک خانواده و اطفال روبرو هستند، موفقیت‌های تحصیلی کمتری در مقایسه با مناطق دیگر دارند. همانطور که در نمودار‌های زیر نیز قابل مشاهده است در مناطق روستایی و هم در مناطق شهری، با افزایش دسترسی به پزشک، میانگین نمرات مربوط به عملکرد تحصیلی در ارتباطی معنادار رشد پیدا می‌کند.

وضعیت دسترسی کودکان ایرانی به پزشک

به تازگی خبری منتشر شد که در بیمارستان امام خمینی (ره) اسلام‌آباد غرب استان کرمانشاه که مرکز درمانی شهرستان‌های دالاهو، سرپل‌ذهاب، گیلانغرب، قصرشیرین و اسلام‌آباد غرب نیز به حساب می‌آید تنها یک پزشک اطفال وجود دارد. به همین علت مردم این مناطق مجبورند درمان کودکان‌شان را در شهر‌های دیگر پیگیری کنند. کیوان حسینی، رئیس این بیمارستان نیز با تایید این مشکل گفت: «کمبود پزشک اطفال، یک مشکل کشوری و وزارتخانه‌ای است و در کل کشور با مشکل کمبود متخصص اطفال مواجه هستیم.»

با توجه به داده‌های مقاله معتبری که بررسی شد، دسترسی مطلوب به پزشک اطفال در هر کشوری از اهمیت زیادی در تربیت نسلی سالم برخوردار است. با توجه به سیاست‌های جوانی جمعیت، اهمیت این دسترسی در ایران دو چندان می‌شود.

متاسفانه مردم ۶۳ شهرستان بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت کشور از نبود پزشک اطفال رنج می‌برند. در چنین مواقعی مردم به ناچار باید به مراکز استان‌ها و یا به کلان شهر‌هایی مثل تهران مراجعه کنند. از جهتی رنج سفر و هزینه‌های سفر نیز کار را برایشان سخت‌تر می‌کند. به نظر می‌رسد براساس شاخص‌های علمی، بایستی مردم هر شهرستان به پزشک اطفال دسترسی مناسبی داشته باشند.

این دسترسی از الزامات رشد صحیح جسمی و روانی کودکان است؛ و وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت مردم به ویژه نسل جدید و نیز تربیت پزشکان بایستی زمینه دسترسی عادلانه به پزشک اطفال را برای کودکان ایرانی تضمین کند.

افزایش ظرفیت پزشک اطفال در برنامه هفتم

«در بسیاری از استان‌ها به‌ویژه استان‌های کم‌برخوردار کشور کمبود پزشک متخصص مشاهده می‌شود و این کمبود در ایام نوروز احساس شده است.» این اظهارات میرمحمدی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس حاکی از وضعیت نامناسب دسترسی به پزشک متخصص در کشور است. مشکلی که در نوروز سال ۱۴۰۲ حواشی زیادی برای وزارت بهداشت و شخص وزیر ایجاد کرد.

عدم پاسخگویی صحیح به این نیاز مردم مجلس یازدهم را بر آن داشت تا طی بررسی برنامه هفتم پیشرفت برای رفع این معضل چاره‌ای بی‌اندیشند.

در همین راستا علی خضریان سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ می‌افزاید: «آن‌چه از وضعیت بیمارستان‌های کشور برمی‌آید این است که کمبود پزشک متخصص مشکلات زیادی را برای مردم بوجود آورده است، تا جایی که به گفته مسئولان وزارت بهداشت بین ۵۰ تا ۷۰ درصد مراجعان برخی بیمارستان‌های تهران، کسانی هستند که برای درمان عزیزشان از شهرستان به تهران آمده‌اند.»

وی با اشاره به نیاز کشور به پزشک متخصص در سال‌های آتی خاطر نشان کرد: «هم‌زمان با موج سالمندی جمعیت در سال‌های آتی و باتوجه به اینکه نیاز به خدمات پزشکی تخصصی در این افراد بیش از ۴ برابر افراد جوان است نیاز به خدمات پزشکی در سال‌های آینده چندین برابر خواهد شد که با توجه به وضعیت فعلی کمبود پزشک متخصص، در صورت عدم تدبیر لازم برای توسعه تربیت پزشک متخصص، نظام سلامت با بحران روبرو خواهد شد.» در نهایت پس از کش و قوس‌های فراوان در خصوص ابهامات فصل سلامت لایحه برنامه هفتم، ذیل ماده ۶۹، افزایش ظرفیت پذیرش دستیاری پزشکی تخصص در متن برنامه هفتم پیشرفت به تصویب اکثریت نمایندگان مجلس رسید.

حال بایستی در سال ۱۴۰۳ منتظر ماند تا اقدامات وزارت بهداشت در تحقق این بند از برنامه هفتم در راستای دسترسی عادلانه مردم به پزشک متخصص به کجا خواهد رسید. اقدامی که همانطور که به آن اشاره شد از عوامل مهم در سلامت و رشد تحصیلی نسل آینده است.