در باشگاه اینترنت‌های محدود!

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: اینترنت، امروز نه تنها دیگر ابزاری صرفا برای وقت گذرانی و سرگرمی نیست، بلکه نقشی همچون کالای اساسی زندگی برای اغلب سطوح اجتماعی و برای برخی نیز ابزار و امکان معاش و درآمد ایفا می‌کند. به طوری که امروز، هر اتفاقی پیرامون آن رخ می‌دهد، خود می‌تواند یک مسئله و دغدغه اجتماعی پدید آورد. نمونه آن حوادث اجتماعی سال قبل بود که اگرچه ایجاد محدودیت مقطعی، در دوره‌ای از آن اتفاقات امری ناگزیر بود، اما تداوم آن همواره برای بخشی از افراد جامعه همچنان سوال برانگیز و مبهم است. نمونه‌ای از این سوال و ابهام را سید حسن هاشمی رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‎ای کشور روز گذشته این طور گفت: «از دیدگاه من، تصمیم گیران و تصمیم سازان در کشور ما در حوزه اقتصاد دیجیتال و اینترنت در جهت منافع کشور حرکت نمی‌کنند.» ما در این گزارش ضمن اشاره به آمار‌های بین المللی جدید درباره کشور‌های متضرر از محدودیت‌های اینترنتی، صحبت‌های رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور را هم مرور می‌کنیم.

سومین کشور متضرر از محدودیت‌های اینترنت.

اما برای این که روی هوا حرف نزده باشیم، به بررسی‌های جدید آماری از تاثیرات اقتصادی محدودیت‌ها و اختلالات اینترنت مراجعه می‌کنیم که نشان می‌دهد، ایران سومین کشور متضرر از محدودیت‌ها و کیفیت اینترنت در جهان است. در این زمینه در روز‌های اخیر، وب‌سایت top۱۰vpn که به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از نهاد غیرانتفاعی و معتبر نت‌بلاکس در زمینه ردیابی محدودیت‌های اینترنتی فعالیت می‌کند، در آخرین گزارش خود اعلام کرده است که «بررسی‌ها نشان می‌دهند در طول نیمه اول سال ۲۰۲۳ در مجموع جهان شاهد ۸۱ محدودیت عمدی در ۱۴ کشور بود که مجموع ضرر اقتصادی این قطعی‌ها ۱.۷۲ میلیارد دلار بود. در ۶ ماه ابتدایی سال میلادی گذشته ۱۷ هزار و ۹۰۱ ساعت محدودیت عمدی اینترنت در سراسر جهان اعمال شد. بر اساس این آمارها، در نیمه اول ۲۰۲۳ اتیوپی با ۵۲۶ میلیون دلار، بیشترین ضرر ناشی از محدودیت‌های اینترنت را در میان کشور‌های جهان داشته است و بعد از آن میانمار و هند در رتبه‌های بعدی قرار دارند. حال آن‎که در پایان سال ۲۰۲۳ روسیه توانست با کنار زدن اتیوپی، رتبه اول را در اختیار بگیرد و البته ایران هم با عبور از هند، جایگاه سوم این رتبه‌بندی را به خودش اختصاص بدهد.» دراین گزارش آمده است که محدودیت‌های اینترنتی اعمال‌شده از سوی دولت‌ها در سال میلادی گذشته، بیش از ۹میلیارد دلار به اقتصاد جهانی ضرر زده است.

۱۱۶ میلیون کاربر اینترنت در ایران

مرور آمار‌های این وب‎سایت مشخصا به معنای درست و دقیق بودن آن نیست و ما نیز الزاما نمی‌توانیم آن را تایید یا رد کنیم؛ اما وقتی با تعداد انبوه کاربران اینترنت در کشور مواجه می‌شویم، حتما با خودمان زمزمه خواهیم کرد که حوزه و حواشی اینترنت و دایره کاربران و حجم اقتصادی آن کم نیست. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی وزارت ارتباطات، در یکی از فصلنامه‎های امسال خود که خبرگزاری ایرنا آن را گزارش کرد، تعداد کاربران ایرانی اینترنت را ۱۶۶ میلیون نفر اعلام کرد و نوشت: «تعداد کاربران اینترنت پهن‌باند ثابت و سیار کشور از ۱۱۶ میلیون کاربر به ضریب نفوذ ۱۳۷ درصد رسیده است.» در همین گزارش نیز آمده است که تعداد مشترکان تلفن همراه در کشور با ۵.۸۴ درصد افزایش از ۱۴۸ میلیون دستگاه عبور کرده است.

با این فضا و اعداد و ارقام، می‌توان تا حدودی گزارش وب سایت top۱۰vpn را در ذهن بالانس کرد که نوشته است: «محدودیت‌ها و اختلالات اینترنتی که تا نیمه سال میلادی گذشته با تحمیل ضرر ۷/۵ میلیون دلاری، ایران را به رتبه دهمین کشور متضرر جهان از این نظر رسانده بود؛ حالا تا پایان سال۲۰۲۳ با ضرر اقتصادی ۳/۹۲۰ میلیون دلاری، ایران را به رتبه سومین کشور جهان در این رتبه‌بندی رسانده‌است.»

تصمیم سازی‌ها در جهت منافع کشور نیست

این وضعیت و آمار و ارقام، ما را بر آن داشت تا با مهندس سید حسن هاشمی رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور همکلام شویم. او بی پرده سخن می‌گوید و معتقد است: «از دیدگاه من، تصمیم گیران و تصمیم سازان در کشور ما در حوزه اقتصاد دیجیتال و اینترنت در جهت منافع کشور حرکت نمی‌کنند و نگاه‌ها بیشتر در این زمینه سیاسی و امنیتی است. طبیعتا منافع بخش خصوصی در این حوزه برای آن‌ها چندان اولویت ندارد.»
هاشمی درباره این ادعایش به نمونه و شاهد مثالی اشاره می‌کند و می‌گوید:

سازنده گوشی آیفون یک کشور خاص است که با این نگاه باید گفت بسیاری از سرورها، سیستم عامل ها، پردازنده ها، سوئیچ‌ها و... ساخت همان کشور است که ما بعضا در کشور برای رفع نیاز کاربران از آن‌ها استفاده می‌کنیم با این حال ما سیستم آیفون را در کشور تحریم کرده ایم. با این نگاه آیا می‌توانیم بگوییم متخصصان حوزه نرم افزار ما در کشور فقط روی سیستم‌های اندروید کار کنند و روی سیستم عامل iOS کار نکنند؟ چگونه می‌خواهیم با این نگاه، متخصص پرورش بدهیم؟ آیا می‌توانیم به وقت نیاز، برای تولید نرم افزار‌هایی با سیستم iOS، آن را بدهیم به برنامه نویسان سایر کشورها؟ آیا متخصصان ما در کشور نباید با سیستم‌های جدید دنیا، آشنا شوند؟ به نظر من، ما با تحریم این سیستم عامل، خود تحریمی کرده ایم.

حکمرانی فیزیکی و مجازی متفاوت است

رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور ادامه می‌دهد: با هر توجیهی که مسئولان، این گونه تصمیم سازی می‌کنند این به نوعی آسیب زدن به منافع کشور است. اساسا معتقدم، اصول حکمرانی و مدیریت در فضای مجازی با حکمرانی در فضای فیزیکی کاملا با یکدیگر متفاوت است. چرا که مرز‌های جغرافیایی کشور‌ها با مرز‌های مجازی شان یکی نیست و هر یک تعریف مجزایی دارد. اگر امروز ما این توانایی را داریم که با جهان گفتگو کنیم و در فضای مجازی کشورگشایی کنیم، اما نگاهی در این میان وجود دارد که تلاش می‌کند، مرز‌های فضای مجازی کشور را محدود کند و این روش طبیعتا مورد تایید نخبگان و متخصصان نیست.