همنشینی خطرآفرین با دکل‌های برق

به گزارش مجله خبری نگار/همشهری: خاک‌سفید، شهرک‌بعثت، جوانمرد قصاب، بوستان آزادگان و... محله‌هایی هستند که از دهه‌های گذشته مشکلات همنشینی با دکل‌های برق فشار قوی را به دوش می‌کشند و هرازگاهی گلایه اهالی این محله‌ها از زبان مسئولان شهری و محلی طرح می‌شود تا شاید راهی برای این دردسر قدیمی پیدا شود.

رهایی از هراس این همنشینی چندان راحت نیست؛ هر چند مسئولان وابسته به وزارت نیرو آسیب‌های مستند دکل‌های برق فشار قوی را محدود به خطر آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی می‌دانند، اما مشکلاتی همچون تولد نوزادان معلول و مسائل جسمی بار‌ها از سوی اعضای شورای شهر تذکر داده شده است، ازجمله تذکر جعفر شربیانی، عضو هیأت‌رئیسه شورا بود. این عضو شورا در جلسه سوم مرداد سال‌جاری پارلمان شهری به مسئله اهالی محله ملک‌آباد در جوانمرد قصاب اشاره کرد: «۳۰۰ پلاک در ملک‌آباد در معرض خطوط فشار قوی برق قرار دارند. سالانه تعداد زیادی کودک معلول به‌دلیل قرار گرفتن در معرض این دکل‌ها به دنیا می‌آیند.

با هماهنگی‌هایی که انجام دادیم مقرر شد شهرداری زمینی را اختصاص دهد تا دکل‌ها به این فضا منتقل شوند و مشکل برطرف شود. بودجه‌ای در این خصوص درنظر گرفته شد تا طرحی تهیه شود، اما در مجموع به یک اراده همگانی نیاز است که مشکل دکل‌های برق به‌ویژه در ملک‌آباد شهرری برطرف شود.» این موضوع از چنان اهمیتی برخوردار است که از سوی نمایندگان مردم تهران در مجلس نیز مورد پیگیری قرار گرفته است و در جلسه ۳۰ مهر سال‌جاری نمایندگان مجلس با مدیرعامل برق منطقه‌ای تهران در رابطه با همین محله در شهرری قول و قرار‌هایی گذاشته شد تا شاید معضل ۴۰ ساله یکی از محلات تهران رفع شود؛ نکته‌ای که با توجه به هزینه بالا، کمی دور از انتظار به‌نظر می‌رسد.

دلیل همجواری خانه‌ها و دکل‌های برق چیست؟

مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران به تشریح دلایل به‌وجود آمدن این مشکل پرداخت و گفت: دکل‌های فشار قوی در اختیار وزارت نیرو هستند. از گذشته این وزارتخانه، حریمی برای این دکل‌ها مشخص کرده بود که در این حریم ساخت‌وساز ممنوع است. زمانی که دکل‌های فشار قوی در تهران ایجاد شدند، در آن زمین‌ها ساختمان‌های مسکونی وجود نداشت. دکل‌ها در زمین‌های اطراف تهران یا زمین‌های غیرمسکونی گذاشته شده بودند، اما در گذر زمان ساختمان‌های مسکونی به حریم این دکل‌ها اضافه شدند؛ مانند گورستان ابن‌بابویه در تهران که از منازل مسکونی فاصله داشت، اما در گذر زمان مردم دست به ساخت‌وساز زدند و با این گورستان همجوار شدند و اکنون که این همجواری برای مردم ناخوشایند شده است، نسبت به فاصله اندک با قبرستان گله می‌کنند؛ غافل از اینکه مردم با ساخت‌وساز به نزدیکی گورستان آمده‌اند.

او افزود: در رابطه با دکل‌های برق فشار قوی هم همین‌طور است. این دکل‌ها بنا شده بودند و مردم با وجود ممنوعیت‌ها دست به ساخت‌وساز در حریم دکل‌ها زدند. ناگفته نماند آن‌هایی هم که در این نقاط زمین داشتند، زمین‌هایشان امکان خرید از سوی وزارت نیرو را داشت و دارد. از نظر ما هم ساخت‌وساز در حریم دکل‌های برق فشار قوی ممنوع است؛ چراکه خطرات بسیاری به بار می‌آورد.

دکل‌های برق بزرگراه صدر زیر زمین رفتند

به‌گفته رئیس شورای شهر تهران «جمع‌آوری دکل‌های برق فشار قوی برای وزارت نیرو، هزینه بسیار بالایی دارد و تنها اقدام موفق و گسترده در جمع‌آوری دکل‌های برق فشار قوی مربوط به بزرگراه صدر است. زمانی که این بزرگراه یک طبقه بود، یک‌سری از دکل‌های برق فشار قوی در آن وجود داشت. در آن زمان تمام خودرو‌هایی که از آنجا عبور می‌کردند، تحت‌تأثیر امواج الکترومغناطیس قرار می‌گرفتند. وقتی شهرداری تصمیم گرفت تا پل صدر را به شکل ۲ طبقه بهره‌برداری کند، مجبور به انتقال این دکل‌های برق فشار قوی به زیر زمین شد. در همین راستا کانال‌هایی با هزینه بسیار بالا در عمق ۲۰ متری زمین حفر شدند و تأسیسات به زیر زمین رفتند؛ هر چند هزینه این جابه‌جایی را وزارت نیرو باید می‌پرداخت، اما وقتی شهرداری وقت متوجه شد که وزارتخانه امکان این جا‌به‌جایی را ندارد، هزینه‌ها را متقبل شد؛ به‌عبارت دیگر شهرداری تمام این مسیر را با هزینه خود ایجاد کرد.»

او تأکید کرد: در رابطه با نقاط دیگر تهران، شهرداری توان پرداخت چنین هزینه‌ای را ندارد و به همین دلیل مشکل همچنان پابرجاست. ما فشار می‌آوریم که دکل‌ها را جا‌به‌جا کنند و این موضوع یکی از ایده‌ها و خواسته‌های شورای شهر است، اما وزارت نیرو اعلام کرده است که در حال حاضر امکان جابه‌جایی دکل‌ها یا قراردادن آن‌ها زیر زمین را ندارد. به‌طور کلی باید گفت که با توجه به شرایط کنونی ما نمی‌توانیم از وزارت نیرو توقع داشته باشیم که این دکل‌ها را جمع‌آوری کند، اما پیشنهاد و آرزوی ما این است که روی این موضوع فکر شود و در آینده نیز شاهد ایجاد مشکلات جدید در این حوزه نباشیم.

پای ساخت‌وساز غیرمجاز در میان است

پویا ساسان‌فر، مدیر دفتر هماهنگی و برنامه‌ریزی برق منطقه‌ای تهران به بیان جزئیاتی از همسایگی اجباری برخی از شهروندان تهران با دکل‌های برق پرداخت و گفت: برخی از افراد به شکل غیرمجاز دست به ساخت‌وساز در حریم دکل‌های برق تهران زده‌اند. این خانه‌ها پروانه ساخت ندارند؛ چراکه وقتی شهروندی برای گرفتن پروانه ساخت‌وساز به شهرداری مراجعه می‎کند، پرونده اش از سوی شهرداری به نظام مهندسی ارجاع می‌شود. در گام بعدی ناظر برق به بررسی محیط همجوار می‌پردازد که این خانه‌ها در حریم دکل برق نباشند؛ بنابراین خانه‌های ویلایی و آپارتمانی که اطراف دکل‌های برق شکل گرفته‌اند، اغلب در اطراف تهران و به شکل غیرقانونی ساخته شده‌اند.

او افزود: در نقاط مختلف تهران این مشکل دیده می‌شود، اما بیشتر مسئله مربوط به اطراف تهران و شهر‌هایی مانند شهریار، احمدآباد مستوفی، صفادشت، کهریزک، ورامین، اسلامشهر، نسیم‌شهر، قیامدشت، سدلتیان و... است. ساسان‌فر در رابطه با مناطق شهرداری که با این مشکل روبه‌رو هستند، توضیح داد: در شهر تهران نیز بیشتر مناطق شرق مانند تهرانپارس، خاک سفید -که ساخت‌و‌ساز‌های غیرمجاز حدود ۴ دهه پیش یکباره شدت گرفت- با این موضوع درگیر هستند. دکل‌ها از قبل در این مناطق بودند، اما مردم با ساخت غیرمجاز به حریم این دکل‌ها وارد شدند. او در رابطه با دکل‌هایی که در منطقه ۱۴ و محله ابوذر وجود دارد، توضیحاتی ارائه داد: دکل‌های برق در اتوبان همت نیز وجود دارند، اما این دکل‌ها به‌دلیل رعایت حریم خیلی مشکل ندارند. نکته مهم این است که ساختمان‌سازی در حریم دکل‌ها اتفاق نیفتد. در رابطه با محله ابوذر نیز استاندارد‌های فاصله دکل تا مناطق مسکونی رعایت شده است. در پارکی از این منطقه نیز دکل‌های برق قرار دارد که به‌دلیل اینکه دکل در منطقه مسکونی نیست و با خانه‌ها فاصله دارد، خطری شهروندان را تهدید نمی‌کند. به‌گفته مدیر دفتر برنامه‌ریزی برق منطقه‌ای تهران «برخی از مردم به‌صورت غیرمجاز دست به ساخت‌وساز در حریم دکل‌ها زدند، اما وقتی آن منطقه با حضور مردم به‌عنوان محله شناخته شد، مردم آنجا دست به اعتراض زدند و خواستار جا‌به‌جایی دکل‌ها شدند.»

تخریب خانه‌های ساخته‌شده در حریم دکل‌ها

او در رابطه با آیین‌نامه حریم دکل‌ها توضیح داد: این آیین‌نامه در سال ۱۳۹۴ مصوب و به تمام سازمان‌ها ابلاغ شد. در آیین‌نامه براساس ولتاژ دکل‌ها، حریم زمینی و هوایی مشخص شده است. شرکت برق بر این اساس دست به نظارت می‌زند و اگر تجاوز به حریم دکل‌ها به‌وجود آمده باشد، شرکت برق این موضوع را به دستگاه‌های قضایی گزارش می‌کند تا اقدامات لازم برای تخریب این ساختمان از طریق ضابط قضایی پیگیری شود. در این رابطه چند پرونده داشتیم؛ مانند پرونده احمدآباد مستوفی که به نتیجه رسید.

ساسان‌فر معتقد است که مسئله دکل‌های برق فشار قوی مانند معضل ترافیک، نیازمند همکاری سازمان‌ها و نهاد‌های مختلف است: «حل این مشکل امکان‌پذیر است، اما نیازمند اعتبار بسیار بالا و تبدیل خطوط هوایی دکل به خطوط زمینی و کابلی با همکاری شهرداری‌ها، راهنمایی و رانندگی و... هستیم.» به‌گفته او، اتوبان صدر تنها نمونه گسترده از جا‌به‌جایی دکل‌های برق فشار قوی است که با هزینه شهرداری به نتیجه رسید: «سایر موارد جا‌به‌جایی به‌صورت موردی است.»

مناطقی با بیشترین مشکل دکل‌ها

محلات خاک سفید، شهرری، منطقه ۲۰، کن و جوانمردقصاب، نقاطی از شهر تهران هستند که بیشترین مشکل را در رابطه با دکل‌های برق فشار قوی دارند. مدیر شرکت برق منطقه با بیان این نکات به خطر همسایگی با دکل‌های برق پرداخت: «خطر‌های دکل‌های برق موضوعی است که سازمان بهداشت جهانی هم در حال بررسی آن است، اما مشکل اصلی مربوط به بحث آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی است. در مناطقی مانند کن، دکل برق از پشت‌بام خانه‌ای رد شده بود و زمانی که مالک خانه در حال تنظیم آنتن منزلش بود، دچار برق‌گرفتگی شد و بر اثر این اتفاق فوت کرد. در دکل‌های ولتاژ بالا، خطر برق‌گرفتگی حتی بدون برخورد وجود دارد. در رابطه با اثرگذاری در معلولیت هم مقاله‌هایی چاپ شده، اما هنوز اثبات نشده است.»

مرور نظرات مدیران شهری و شرکت برق منطقه‌ای بیان‌کننده این واقعیت است که ۲ موضوع ساخت‌وساز غیرمجاز و کمبود بودجه در دهه‌های گذشته مانع حل و فصل این مسئله مهم شهری شده‌اند و برای عبور از این بن‌بست، همکاری چندجانبه سازمان‌ها و نهاد‌های ذیربط همچون وزارت نیرو، شهرداری، مجلس و... نیاز است.