نیاز‌های تغذیه‌ای مادران در دوران شیر دادن به نوزاد

به گزارش مجله خبری نگار،تغذیه مناسب مادر در دوران شیر دادن به نوزاد علاوه بر تامین نیاز‌های تغذیه‌ای نوزاد (از جمله مواد معدنی و ویتامین ها)، برای حفظ بنیه، سلامت و اعتماد به نفس مادر و نیز حفظ و نگهداری ذخایر بدن مادر ضروری است. تغذیه با شیر مادر همچنین موجب بهبود سطح ایمنی بدن شیر خوار در برابر ابتلاء به انواع عفونت‌های حاد تنفسی، اسهال و نیز بازگشت وزن مادر به قبل از بارداری می‌شود.

نیاز‌های تغذیه‌ای مادران در دوران شیر دادن به نوزاد

سهم‌های توصیه شده در هر گروه از مواد غذایی در دوران شیر دادن به نوزاد، مشابه دوران بارداری است. پس از اتمام این دوران، نیاز‌های تغذیه‌ای مادر به وضعیت عادی باز می‌گردد.
مادران در دوران شیر دادن به نوزاد برای پیشگیری از کم آبی بدن باید به اندازه کافی مایعات بنوشند (حدود ۱۰-۸ لیوان در روز) که شامل مایعات موجود در مواد غذایی نیز می‌شود، از طرفی از دریافت بیش از اندازه مایعات نیز باید پرهیز شود.
توصیه می‌شود مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند چای غلیظ، قهوه و کوکاکولا کاهش یابد؛ زیرا مصرف این مواد ممکن است سبب تحریک پذیری، بی اشتهایی و کم خوابی شیرخوار شود.
با توجه به ارتباط مستقیم بین میزان ویتامین‌های موجود در شیر مادر و رژیم غذایی او، توصیه می‌شود با رعایت تعادل و تنوع در مصرف گروه‌های غذایی، ویتامین‌های موردنیاز مادر و شیرخوار تامین شود.
در طی دوران شیر دادن به مادران توصیه می‌شود که غذا‌های متنوعی با تاکید بر غذا‌های غنی از مواد مغذی مصرف کنند. تنوع غذایی، یعنی اطمینان از مصرف همه گروه‌های اصلی غذایی (نان و غلات، میوه و سبزی، شیر و لبنیات، گوشت و تخم مرغ و حبوبات و مغزها) تعادل یعنی مصرف مقادیر کافی از هر گروه (در هر گروه، مواد غذایی با ارزش مشابه قرار دارد و می‌توان از یکی به جای دیگری استفاده کرد).
تغذیه مناسب مادر در دوران شیر دادن، از جمله تأمین انواع املاح ضروری به ویژه کلسیم، آهن، روی و ید برای سلامتی مادر و شیرخوار ضروری است؛ زیرا این املاح بدون دخالت محتوای تغذیه‌ای مادر، از ذخایر بدن او در شیر وارد می‌شود.
برخی املاح مانند ید در شیر مادر ارتباط مستقیمی با تغذیه او دارد؛ بنابراین توصیه می‌شود مادران در دوران شیر دادن به نوزاد نیز مانند دوران بارداری از نمک یددار تصفیه شده به مقدار کافی و با شرایط نگهداری مناسب استفاده کنند. همچنین توصیه می‌شود برای پایدار ماندن ید در غذا‌ها نمک در انتهای پخت به غذا اضافه شود.
نیاز به بسیاری از ریزمغذی‌ها (به استثنای ویتامین‌های D و K، کلسیم، فلوراید، منیزیم و فسفر) در طی شیر دادن در مقایسه با بارداری افزایش می‌یابد. باید توجه داشت که در صورت وجود کمبود ویتامین‌های محلول در چربی (همچون ویتامین‌های A، D، K) و ویتامین‌های محلول در آب (همچون ویتامین‌های C، B۱، B۶، B۱۲ و فولات) در مادر، مقادیر آن‌ها در شیر مادر کاهش می‌یابد. با این وجود میزان کلسیم، فسفر و منیزیم در شیر مادر ارتباطی با سطوح سرمی و رژیم غذایی مادر ندارد. نیاز به ریزمغذی‌ها اغلب با دریافت غذا‌های متعادل، متنوع و سالم در رژیم برآورده می‌شود و دریافت مکمل‌های غذایی در صورت لزوم بر اساس نظر متخصصان تغذیه تجویز می‌شود.
از نظر مکمل‌ها لازم است مصرف قرص فروسولفات تا سه ماه بعد از زایمان ادامه یابد.
مصرف برخی غذا‌ها مانند سیر انواع کلم، پیاز، مارچوبه، تربچه و غذا‌های پرادویه و پر چاشنی ممکن است روی طعم شیر اثر بگذارد و تغییر ناگهانی طعم شیر سبب کاهش تمایل شیرخوار به شیر خوردن شود. بهتر است با توجه به تأثیر برخی مواد غذایی بر طعم شیر مادران از مصرف این مواد خودداری کرده یا مصرف آن را محدود کنند.
کاهش وزن بعد از زایمان باید به صورت تدریجی صورت گیرد تا بر مقدار شیر مادر تأثیر نگذارد. لازم به ذکر است که شیر دادن سبب کاهش وزن تدریجی مادر می‌شود و باید بیشتر متکی بر افزایش تحرک و انجام فعالیت‌های بدنی باشد. وزن گیری مناسب شیرخوار در طول دوران شیرخوارگی به ویژه ۶ ماه نخست تولد، نشان دهنده کافی بودن مقدار شیر مادر استو.

د«لیلا یاری»، کارشناس واحد بهبود تغذیه جامعه شبکه بهداشت و درمان شهرستان بیضا