ضعف در مهارت خواندن ریشه در چه چیزی دارد؟

به گزارش مجله خبری نگار، بنابر آخرین تعریف، نارساخوانی، اختلال در یک یا چند فرآیند روانشناختی اساسی است که در درک یا استفاده از زبان گفتاری یا نوشتاری دخیل هستند وممکن است در توانایی ناقص گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، تلفظ یا انجام محاسبات ریاضی خود را نشان دهند. این اختلال ممکن است در شرایطی مانند ناتوانی‌های ادراکی، آسیب مغزی، اختلال عملکرد حداقلی مغز، ناتوانی در خواندن و اختلال رشدی در تکلم به وقوع بپیوندد.

بنا بر گفته محققان، در ایران میزان شیوع نارساخوانی در پایه‌های اول و دوم ابتدایی حدود ۱۲ درصد گزارش شده است. همچنین، طبق بررسی‌های انجام گرفته و آمار جهانی، حدود ۸۰ درصد از دانش آموزانی که به مراکز اختلال یادگیری معرفی می‌شوند به نارساخوانی مبتلا هستند.

دانش آموزان نارساخوان، ضعف در مهارت خواندن را معمولا به همراه طیف متنوعی از مشکلات اجتماعی- هیجانی تجربه می‌کنند. از جمله این مشکلات می‌توان به اعتماد به نفس پایین، ضعف در تحمل ناکامی، اضطراب اجتماعی و عمومی، احساس طردشدگی از طرف اجتماع، بی میلی و مقاومت در انجام تکالیف، ناتوانی در مدیریت خود و کندی در انجام کار اشاره کرد. از آنجا که نارساخوانی منجر به ناکامی این کودکان در یادگیری می‌شود، معمولا در محیط‌های اجتماعی آشفته اند و نسبت به ارزشمندی و قابلیت‌های خود تردید دارند.

در تحقیقی که در همین خصوص توسط پژوهشگرانی از دانشگاه ملایر انجام شده است، در یک مرور سیستماتیک، محتوای دیجیتال مناسب برای افراد نارساخوان مورد بررسی قرار گرفته اند. به گزارش سیناپرس، این تحقیق با توجه به نفوذ روزافزون انواع سیستم‌های دیجیتال در زندگی روزمره افراد از جمله افراد نارساخوان طرح ریزی و اجرا شده است.

در این تحقیق، مقالات داوری شده و منتشر شده بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ با استفاده از کلیدواژه‌های تعیین شده در میان منابع فارسی و انگلیسی و در پایگاه‌های ISC، web of science، Eric، Sid، Irandoc و Magiran به طور سیستماتیک بررسی شده اند.

بر اساس نتایج این پژوهش، ویژگی‌های مربوط به محتوای دیجیتال متناسب برای افراد نارساخوان در چهار بعد رسانه‌ای شامل، نوشتار، صدا، تصویر و تعامل طبقه بندی شده و در نهایت در قالب چک لیستی تنظیم گردیدند.

به گفته هانیه کلانتری دهقی، استادیار و محقق این پروژه از گروه علوم تربیتی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ملایر، در بعد نوشتار، پژوهش‌ها اشاره داشته اند که فونت‌های لبه دار، پیچیده و شلوغ بر دشواری تشخیص کد‌های نوشتاری می‌افزایند. این فونت‌ها در حین خواندن و در مرحله رمزگشایی، بار شناختی بیشتری را به خواننده تحمیل می‌کنند که نتیجه آن، کاهش تمرکز فرد است. از آن جا که فقدان تمرکز مهم‌ترین مشکل کودکان نارساخوان است، استفاده از فونت‌های ساده، بدون لبه و انحنا، که سرراست‌ترین حالت ارائه نوشتار را دارند، توصیه می‌شوند.

این محقق می‌گوید: همچنین، اندازه نوشتار با توجه به مقدار محتوای قابل ارائه در هر صفحه و نوع فونت، بین ۱۸ تا ۲۶ توصیه شده است تا پیچیدگی فرآیند کدخوانی فونت‌های ریزتر از اندازه ۱۸ به حداقل برسد و دشواری برقراری ارتباط میان کلمات برای دستیابی به معنای جملات در نوشتار درشت‌تر از اندازه ۲۶ نیزکنترل شود.

به علاوه، توصیه دیگر پژوهشگران، اجتناب از ارائه نوشتار به رنگ‌های سبز، قرمز و صورتی است که در کودکان مبتلا به مشکلات کوررنگی قابل تشخیص نیستند. در مقابل، قاعده کلی برای کاربرد رنگ خوانا برای نوشتار، تضاد فونت و زمینه است و کاربرد نوشتار با رنگ‌های تیره، مانند آبی تیره و سیاه توصیه شده است.

بر اساس گفته‌های کلانتری دهقی، در بعد تصویر نیز، اجتناب از کاربرد تصاویر خیلی بزرگ یا خیلی کوچک در نتایج پژوهشی توصیه شده است. زیرا چنین تصاویری تمرکز بر روی نکات مهم را تضعیف می‌کنند. در تکمیل این توصیه، مورد دیگری نیز مطرح شده و آن مشخص نمودن آشکارای نکات مهم در تصاویر ارائه شده برای مخاطب نارساخوان است.

همچنین، در طراحی صفحات محتوا، ارائه طرح و ترکیب بندی ساده، اجتناب از کاربرد عناصر زیاد و پیش بینی فضای خالی در صفحه می‌تواند برای نارساخوانان که نیازمند مدیریت ویژه تمرکز خویش هستند، مجال بصری لازم را ایجاد کند.

این محقق می‌افزاید: در بعد صدا، تدارک امکان همراهی صدای گفتار مربوط به نوشتار به طور همزمان که اشکالات تلفظ و خواندن را کاهش می‌دهد و از ظرفیت دو کانال دیداری و شنیداری به طور همزمان بهره می‌برد، توصیه شده است. به علاوه، در بعد تعامل، توصیه نتایج پژوهشی به تدارک آموزش به چند روش متنوع در گام‌های کوتاه، باز هم بر توجه به تفاوت‌های فردی تأکید می‌کند.

با توجه به این ویژگی‌ها می‌توان دستورالعملی دقیق برای تولیدکنندگان و طراحان انواع محتوا‌های دیجیتال به دست داد. همچنین، ارزیابی محتوا‌های دیجیتال با توجه به این قواعد، خوانایی و انتقال مؤثرتر مضامین به افراد نارساخوان را تقویت خواهد کرد.

این یافته‌های علمی پژوهشی را فصل نامه ناتوانی‌های یادگیری وابسته به دانشگاه محقق اردبیلی منتشر کرده است.