فناوری زیست فناوری مفید یا مضر؟

به گزارش مجله خبری نگار،جنگ بیولوژیک، جنگی است که در آن دشمن از عوامل بیولوژیکی مانند باکتری ها، ویروس ها، گیاهان، حیوانان و فرآورده‌های آن‌ها به صورت طبیعی یا دست کاری شده به منظور اهداف خصمانه و قتل عام استفاده می‌کند. این مساله می‌تواند امنیت کشور‌ها را به خطر بیندازد از اینرو دستیابی به روش‌های مهندسی ژنتیک و پاسخ دهی به جنگ‌های بیولوژیکی با راه حل‌های فناورانه از اهمیت زیادی برخوردار است.

دکتر محمد حسین متالهی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های زیستی و پزشکی دقیق معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری درباره اهمیت این مساله گفت: قطعا پیشرفت فناوری باعث می‌شود ما بتوانیم خطر‌های بزرگتری را نیز رقم بزنیم؛ فناوری زیست فناوری کاربرد دو سویه دارد که می‌تواند آثار مثبت و منفی به همراه داشته باشد.

وی افزود: فناوری‌ها اگر به شکل منفی مورد استفاده قرار گیرند، می‌توانند مخاطرات و ریسک‌های زیادی برای جامعه ایجاد کنند. ساخت سلاح‌های بیولوژیک یک جنبه منفی این قضیه است. داشتن مخاطرات، توجیه کافی نیست که ما روی این تکنولوژی سرمایه گذاری نکنیم، زیرا کاربرد دو سویه دارد و می‌توانیم در راه درست آن را استفاده کنیم.

وی اظهارداشت: اکنون تمام دنیا به سمت استفاده از این تکنولوژی حرکت می‌کند. ما نمی‌توانیم مانع پیشرفت فناورانه زیست فناورانه باشیم. اگر خودمان را محدود کنیم، عملا به این معناست که قبول کرده ایم پیشرفت نکنیم. نمی‌شود که خطرات این فناوری را از جانب دیگران داشته باشیم، اما از مزایای آن استفاده نکنیم.

وی یادآورشد: بسیاری از ریسک‌ها و خطر‌هایی که همراه با یک فناوری ایجاد می‌شود، راه حل‌های فناورانه نیز دارد. بسیاری از مخاطراتی که می‌تواند به واسطه پیشرفت‌های فناورانه در دنیا ایجاد شود را باید با فناوری‌های پیشرفته پاسخ دهیم. ایمن شدن و پاسخ سریع ما تابع این است که ما نیز بحث فناوری خوبی در کشور داشته باشیم تا بتوانیم در کوتاه‌ترین زمان بهترین پاسخ و کاراترین پاسخ را به تهدیدات بدهیم.

متالهی به چالش‌های این حوزه اشاره کرد و گفت: ما در بخشی از زیربنای اقتصاد زیستی ضعف داریم. اکنون امکان سنتز ژن یا ایجاد یک ژن به صورت بومی در داخل کشور را نداریم تا بتوانیم با تولید واکسن، واکنشی به تهدید‌ها داشته باشیم. هرچند این کار ساده است و طی ۴ دهه گذشته در دنیا انجام شده و روز به روز نیز ارزان‌تر و راحت‌تر می‌شود، اما ما هنوز در این زمینه از خارج از کشور خدمت می‌گیریم. این به دو معناست. یک، ما عملا هرگونه فعالیتی که در این حوزه داریم را به شرکت‌های خارجی اعلام می‌کنیم. دقیقا می‌گویم در برنامه مان این ژن را می‌خواهیم. زمانی که این ژن را بیان می‌کنیم، ذهنیت خودمان را شفاف می‌کنیم. عملا محرمانگی در داده‌ها و تحقیقات ژنتیکی مان نداریم.

متالهی خاطرنشان کرد: دوم، ما باید زمان طولانی را منتظر بمانیم تا ژنی که سفارش داده ایم از خارج از کشور به دست ما برسد. پژوهشگران حداقل یک ماه الی یک ماه و نیم زمان از دست می‌دهند تا به سازه ژنتیکی مطلوب شان دست پیدا کنند. وابستگی ما به خارج از کشور به این معناست که ما می‌توانیم تحریم پذیر نیز باشیم. این مساله مشکل جدی است.

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های زیستی و پزشکی دقیق معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری بیان کرد: اکنون دنیا به این سمت حرکت می‌کند که برای ساخت یک واکسن دیگر نیازی نباشد که یک سازه ژنتیکی تولید واکسن از یک شهر به شهر دیگر با هواپیما جا به جا شود. جا به جا شدن یک ژن برای این است که ما بتوانیم یک فرایند زیست فناورانه را راه اندازی کنیم. جا به جایی یک ژن با هواپیما زمان بر است. ما باید دستگاهی داشته باشیم که بتوانیم در فاصله زمانی چند ساعت یک ژن و واکسن مبتنی بر آن ژن را برای پاسخ بسیار سریع ایجاد کنیم. ما در زمان شیوع ویروس کرونا مشاهده کردیم که یک ویروس چگونه توانست حمل و نقل جهانی را مختل کند. دنیا در این حوزه برنامه جدی دارد و کار‌های جدی انجام می‌دهد. ما نیز باید به این حوزه ورود جدی پیدا کنیم.