به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: موسسه و اندیشکده بینالمللی سیاست استرالیا، در گزارش مفصل، تحلیلی و جدید خود، ایران را در شمار ۱۰ ابرقدرت آینده جهان در حوزه علم و فناوری معرفی کرده است. این گزارش که اخیرا، ۲ مارس ۲۰۲۳ (اسفند گذشته)، در وبسایت این اندیشکده به آدرس (www.aspi.org.au) منتشر شده است، وضعیت کشورها را بر اساس «فناوریهای حیاتی آینده» بررسی و تحلیل کرده که ایران را در کنار کشورهایی همچون ایالات متحده، هند، کره جنوبی، آلمان و ژاپن قرار داده است.
اندیشکده سیاست استراتژیک استرالیا (The Australian Strategic Policy Institute) که در سال ۲۰۰۱ تاسیس شده، در معرفی خود این طور آورده است: «ما یک اندیشکده مستقل و غیرحزبی هستیم که بررسیها و توصیههای کارشناسی و بههنگام در زمینههای سایبری، فناوریهای نوظهور و حیاتی را برای رهبران استرالیایی و جهانی ارائه میدهیم. ما تلاش میکنیم ایدههای جدیدی را به سیاست گذاران ارائه کنیم و آنها را در معرض تصمیمات آگاهانه تری قرار دهیم.»
اما جالب است بدانیم، آن چه اندیشکده بین المللی استراتژیک استرالیا مطرح کرده، بر کدام حوزههای علمی و فناوریهای حیاتی تمرکز دارد و به این پرسش پاسخ دهیم که از نظر این مجموعه، ایران در کدام فناوریهای حیاتی پیشرو است و در آینده حرف برای گفتن دارد؟
وبسایت اندیشکده در پاسخ به این سوال میگوید: این اندیشکده تحلیلها و دادههای ۴۴ فناوری اساسی و حیاتی را برای توسعه اقتصاد جوامع، امنیت ملی، تولید انرژی، سلامت و بهداشت و آب و هوا به ویژه در سه حوزه فناوری هوش مصنوعی، فناوریهای کوانتومی و مواد پیشرفته ردیابی میکند.
شاخص این بررسیها و ارزیابیها نیز بر اساس اندازهگیری درصد کل تولید علم با مقالات و پژوهشهای مورد استناد منتشرشده است. این اندیشکده، ۴۴ فناوری را «فناوری حیاتی» مینامد که معتقد است، امروز و آینده توسعه جهان در گرو این فناوریهاست: «تجزیه و تحلیل ما از مجموعه دادهها به سیاستگذاران کمک میکند تا دریابند که تمرکز متخصصان تحقیقاتی در جهان در کدام بخشها زیاد است و بتوانند بر اساس آن در فناوریهای کلیدی سرمایه گذاری کنند.»
از نظر این اندیشکده بین المللی، فناوریهای تولید مواد پیشرفته، هوش مصنوعی، محاسبات و ارتباطات، بیوتکنولوژی، فناوریهای ژنی و واکسن ها، انرژی و محیط زیست، کوانتومی، ناوبری حمل و نقل، رباتیک و فضا، فناوری انرژیهای هدایت شده، باتریهای برقی، انرژی هستهای و مدیریت و بازیافت زبالههای هستهای و ابرخازنها با زیرشاخههای متعدد آنها از جمله این ۴۴ فناوری حیاتی هستند که ایران نیز در این بخشها به ویژه در حوزه تولید علم و مقالات با استناد بالا هماکنون جایگاه ارزشمندی در دنیا دارد.
در این گزارش ایران چگونه در میان ۱۰ کشور برتر در فناوریهای حیاتی قرار گرفته است؟ بررسیهای این اندیشکده میگوید: جدا از چین و ایالات متحده که در این ۴۴ فناوری دارای جایگاه ممتازهستند، بریتانیا و هند هر دو مدعی جایگاهی در بین پنج کشور برتر برای ۲۹ فناوری از ۴۴ فناوری هستند. کره جنوبی و آلمان با ۲۰ و ۱۷ فناوری به ترتیب جزو ۵ کشور برتر قرار دارند. استرالیا با ۹ فناوری در رتبه بعدی و پس از آن ایتالیا (هفت فناوری)، ایران (۶ فناوری)، ژاپن (۴ فناوری) و کانادا (۴ فناوری) در فهرست ۱۰ کشور برتر قرار دارند. روسیه، سنگاپور، عربستان سعودی، فرانسه، مالزی و هلند با یک یا دو فناوری در ادامه فهرست قرار دارند. همچنین تعدادی از کشورهای دیگر، از جمله اسپانیا و ترکیه نیز به ترتیب در شمار این کشورها قرار میگیرند.
طبق این گزارش، ایران در حوزه انتشار پژوهشهای دانش بنیان در دسته مواد پیشرفته در مقیاس نانو، صاحب جایگاه ویژه است. در این بخش، ۲۰ مرکز، دانشگاه و موسسه پژوهشی برتر در دنیا معرفی شده است که دانشگاه کنتاکی ایالات متحده رتبه برتر در استخراج و فراوری مواد معدنی حیاتی را دارد و ایران دارای دو مؤسسه در بین ۲۰ مؤسسه برتر است؛ یکی دانشگاه تهران در رتبه دهم و رتبه نهم در ۱۰ درصد برتر و همچنین پژوهشکده علوم و فناوری هستهای که در رتبه هفدهم قرار دارد. در این رتبه بندی، سازمان مواد هستهای مصر و موسسه ملی مواد علم ژاپنی، تایوان، هند و... نیز در میان ۲۰ موسسه برتر قرار دارند.
ایران همچنین در بخش فناوریهای دانش بنیان مواد هوشمند دارای سه مرکز در بین ۲۰ موسسه برتر جهان است: دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل و دانشگاه تهران در شمار این ۲۰ مرکز برتر دنیا قرار دارند. مراکزی از سنگاپور، چین، هند، ایالات متحده و... در این فهرست هستند.
گزارش مفصل اندیشکده استراتژیک استرالیا، درباره اهمیت و جایگاه فناوریهای نوین هم سخن به میان آورده است: «فناوریهای حیاتی هماکنون زیربنای اقتصاد جهانی هستند. از ریزپردازندههای کم مصرف در گوشیهای هوشمند گرفته تا امنیتی که بانکداری و خرید آنلاین را امکان پذیر میکند. این فناوریها همه جا حاضر و ضروری هستند.»