صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ایران موفق عمل نکرده‌اند/ رتبه‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مغفول مانده است

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای جذب منابع در بازار سرمایه ضعیف بوده است، صندوق‌هایی که با وجود صفوف پرشمار در زمین بازار سرمایه، اما سهم آن‌ها از پوشش ارزش بازار اوراق بهادار و جذب منابع از عدد ۱۰ درصد هم فراتر نرفته است.

از صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌عنوان یکی از ابزار‌های مالی توسعه‌یافته در جهان یاد می‌شود که از قضا سهم بالایی هم از ارزش معاملات اوراق و دارایی‌ها به خود اختصاص داده‌اند، اما ۳۴۸ صندوق فعال در زمینه سرمایه‌گذاری در سهام، مختلط، درآمد ثابت، بازارگردانی، جسورانه، طلا، زمین و ساختمان و پروژه، همچنان سهم ناچیزی را از آن خود کرده‌اند.

گفته می‌شود که دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری درایران با ریسک‌های زیادی مواجه بوده و نسبت ریسک به بازدهی آن‌ها در شرایط مطلوبی قرار ندارد.

اما دلیل عملکرد ضعیف این صندوق‌های سرمایه‌گذاری درچیست؟

محمدرضا سلیمی جهرمی، تحلیلگر بازار‌های مالی درگفت‌و‌گویی به نقد عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری پرداخته که با هم مرور می‌کنیم.

بررسی‌ها نشان می‌دهند که از ۲۰ هزار میلیارد تومان پول خارج شده حقیقی‌ها از بازار سهام، تنها یک هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان یعنی (حدود ۹ درصد) آن جذب صندوق‌های سرمایه‌گذاری شده، چرا؟

درحال حاضر، یک عدم اعتماد و اطمینانی در بازار سرمایه وجود دارد که این امر در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری به چشم می‌خورد.

درعین حال، در بازار‌های موازی هم جذابیت‌های بیشتر وملموس‌تری وجود دارد که سوددهی در آن‌ها باعث شده تا اعتماد کمتری نسبت به توانمندی صندوق‌ها برای سودآوری وجود داشته باشد.

این عدم اعتماد البته به اخبار سیاسی و اقتصادی هم مربوط می‌شود.

مردم به سهل الوصول بودن سرمایه‌گذاری‌ها توجه جدی دارند و مایل هستند در فعالیت‌هایی ورود کنندکه صفرتا صد مدیریت دارایی‌های آن‌ها دردستان خودآن‌ها باشد. زیرا در لحظه‌ای که تشخیص می‌دهند باید بتوانند تغییر مسیر سرمایه‌گذاری را داشته باشند در حالی که این امر در صندوق‌های سرمایه‌گذاری سرعت بالایی نداشته، اما در بازار‌های موازی شرایط سهل تراست، بنابراین در این شرایط استقبال از صندوق‌های سرمایه‌گذاری چندان زیاد نیست.

با توجه به فعالیت ۳۴۸ صندوق سرمایه‌گذاری در زمینه‌های مختلف، این صندوق‌ها تنها ۱۰ درصد از ارزش بازار اوراق بهادار را پوشش می‌دهند. این سهم ناچیز ناشی ازضعف عملکرد بوده یا دلیل دیگری دارد؟

سیاستگذار اقتصادی نباید در مورد تعداد صندوق‌ها دخالت کند، زیرا نظام عرضه و تقاضا دریک بازار و میزان استقبال از آن، وضعیت یک صنعت را مشخص می‌کند.

درصورت داشتن کشش در یک بازار، افراد حقیقی و حقوقی بیشتری درآن سرمایه‌گذاری می‌کنند ازجمله در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بنابراین تعداد بالا به تنهایی عاملی برای عدم استقبال از صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیست.

شاید در یک برهه زمانی، تبلیغ روی مجوز صندوق‌های سرمایه‌گذاری باعث شده که تعداد آن‌ها افزایش یابد، اما در هرصورت حجم سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها پایین است، پس اصل این صنعت یعنی صندوق سرمایه‌گذاری موفق عمل نکرده و حتی اگرتعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازهم پایین‌تر بود، سر جمع اعداد سرمایه‌گذاری درآن‌ها باز هم همین مقدار بود و فرقی نمی‌کرد.

درنتیجه، صدور گشاده دستانه مجوز‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری دلیل محکمی برای عدم موفقیت صندوق‌ها در جذب منابع سهامداران نیست.

با وجود ریسک‌هایی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری پوشش می‌دهند، چرا روند رتبه‌بندی صندوق اصولی نیست؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری که در بازار سرمایه، قوی ظاهرمی شوند بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند.

البته سرمایه‌گذاران حقوقی برای استفاده از صندوق‌ها، معیار‌های مختلفی، چون توانگری مالی و سودآوری و مدیریت ریسک صندوق‌ها را مدنظرقرار می‌دهند. هرچند که در مورد رتبه‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌صورت رسمی چیزی اعلام نشده و رتبه‌بندی آن‌ها مغفول مانده است.

ناگفته نماند که در این بین، بعضی از این صندوق‌ها هزینه‌هایی را بابت کارمزد دریافت می‌کنندکه ضابطه‌مند نیست، بنابراین اگر رتبه‌بندی دقیق صندوق‌های سرمایه‌گذاری صورت پذیرد فضای اطمینان بخشی برای حقوقی‌ها ایجاد می‌شود که از مفسده‌ها هم جلوگیری می‌کند.

آیا میزان بازدهی بازار سرمایه نسبت به بازار‌های دیگر در شهریورماه جا مانده است؟

بازار‌های سرمایه و موازی با یکدیگر پیوستگی و وابستگی دارند، در واقع مهم‌ترین موضوعی که روی بازار سرمایه تأثیر‌گذار بوده، رکود است.

درصورت غالب شدن رکود، این روند روی همه رفتار اقتصاد کشور و حتی بازار سرمایه تأثیرگذار است.
به نظر می‌رسد که بازار سرمایه منتظر دریافت اخبار مثبت داخلی وحتی خارجی است؛ بنابراین معامله‌گران، ترجیح می‌دهندکه دارایی خود را در دسترس‌ترین حالت سرمایه‌گذاری قرار دهند و اسیر فضای بازار سرمایه نشوند.

هرچندکه این بی‌اعتمادی نسبت به بازار سرمایه، محصول عملکرد دولت قبل بوده، اما باعث شده که مردم ریسک زیادی نکرده و با توجه به شرایط حال حاضر بازارسرمایه، بعید است که در کوتاه مدت اتفاق مثبتی در بازار سرمایه رخ بدهد.

به عبارت ساده تر، شاخص کل بازار روی همین اعداد فعلی در نوسان خواهد بود و افت بیشتر شاخص متصور نیست.

فراموش نکنیم، افرادی که از بازار خارج شده‌اند چندان هم تمایلی به حضور در صندوق‌های سرمایه‌گذاری ندارند. زیرا سرمایه‌گذاران حقیقی، منابع خود را از بازار بیرون برده‌اند یا در بازار‌های موازی سرمایه‌گذاری کرده اند یا جذب بانک‌ها شده‌اند.

درواقع، تمایل توده مردم در شرایط فعلی، سپرده‌گذاری در بانک‌ها بوده هر چند که به‌دلیل بی‌اعتمادی به بازار سرمایه منابع خود را خارج کرده‌اند و ممکن است که در این خروج از بازار هم دچار زیان بیشتری شوند.

مهم‌ترین حمایت دولت سیزدهم از بازارسرمایه چه بوده است؟

مهم‌ترین اقدام دولت سیزدهم که جای تقدیر دارد صداقت با مردم در فضای اقتصادی بوده که بزرگترین دستاورد دولت هم به شمار می‌رود.

به نظر می‌رسد که با همین روند، اعتماد از دست رفته مردم نسبت به بازار سرمایه باز خواهد گشت.

هر چند که این امر به تنهایی کافی نیست و باید یک‌سری مشهودات هم در این زمینه وجود داشته باشد که در نتیجه دستاورد عینی هم شکل بگیرد و برای مردم هم ملموس باشد تا سرعت اعتماد و برگشت به بازارسرمایه بیشتر شود.