بلژیک درخواست فعال سازی آن را داده است... ماده ۴ منشور ناتو چه چیزی را تصریح می‌کند؟

به گزارش مجله خبری نگار، بلژیک در پی شناسایی چندین پهپاد بر فراز فرودگاه‌ها و پایگاه‌های نظامی در این کشور، به دنبال فعال کردن ماده ۴ پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است.

ماده ۴ منشور ناتو چیست؟

ماده ۴ پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) از زمان تأسیس این اتحاد در سال ۱۹۴۹، سنگ بنای تضمین امنیت متحدان و ثبات منطقه آتلانتیک شمالی بوده است.

ماده ۴ این پیمان تصریح می‌کند که هر کشور عضو می‌تواند رسماً پرونده‌ای را به نهاد اصلی تصمیم‌گیری ناتو، یعنی شورای آتلانتیک شمالی، ارائه دهد تا با متحدان خود دیدار و در مورد گام‌های بعدی گفت‌و‌گو کند.

متن این ماده بیان می‌کند: «طرفین هر زمان که هر یک از آنها تشخیص دهد که تمامیت ارضی، استقلال سیاسی یا امنیتش در معرض تهدید قرار گرفته است، با یکدیگر مشورت خواهند کرد.»

ماده ۴، سازوکاری را برای کشور‌های عضو فراهم می‌کند تا در صورت مواجهه با هرگونه تهدیدی علیه امنیت ارضی یا استقلال سیاسی خود، به سرعت با یکدیگر مشورت و هماهنگی مشترک داشته باشند، در حالی که ماده ۵ هسته اصلی اصل دفاع جمعی را تشکیل می‌دهد که همه اعضا را موظف می‌کند از هر کشوری که مورد حمله مسلحانه قرار می‌گیرد، بر اساس توانایی‌ها و شرایط خود دفاع کنند.

همچنین به هر کشور عضو ناتو که احساس می‌کند تمامیت ارضی، استقلال سیاسی یا امنیتش تهدید می‌شود، اجازه می‌دهد تا برای تصمیم‌گیری در مورد راه‌های مقابله با آن تهدید، درخواست مشورت با متحدان خود را داشته باشد.

این درخواست برای بحث با متحدان به شورای آتلانتیک شمالی، نهاد اصلی تصمیم‌گیری سیاسی ناتو، ارائه می‌شود و پس از فعال شدن، مورد بحث قرار می‌گیرد و ممکن است به یک تصمیم یا اقدام مشترک از طرف اتحاد منجر شود.

دبیرکل به عنوان رئیس شورای آتلانتیک شمالی، نقش کلیدی در رهبری فرآیند مشاوره ایفا می‌کند.

علاوه بر شورا، مشورت‌های منظمی از طریق کمیته‌ها و گروه‌های کاری مختلف در داخل اتحاد برگزار می‌شود که همگی تحت نظارت مستقیم آن فعالیت می‌کنند.

ناتو می‌گوید بحث‌هایی که با فعال کردن ماده ۴ آغاز شده است، می‌تواند «در نهایت به نوعی تصمیم یا اقدام مشترک از طرف این ائتلاف منجر شود».

- تعدادی پهپاد بر فراز فرودگاه‌های اصلی بلژیک، از جمله فرودگاه بروکسل و فرودگاه لیژ، مشاهده شدند که منجر به توقف موقت ترافیک هوایی شد.

- پهپاد‌ها بر فراز پایگاه هوایی کوچک کلاین بروگل در شمال شرقی کشور مشاهده شدند. این پایگاه یک مکان حساس است که مهمات هسته‌ای آمریکا را در خود جای داده است.

بلژیک میزبان مقر‌های کلیدی ناتو در بروکسل و چندین پایگاه هوایی مهم است و همین امر آن را در برابر چنین تهدیداتی آسیب‌پذیرتر می‌کند.

- فعال کردن ماده ۴ می‌تواند به این معنی باشد که بلژیک از شرکای ناتو خود می‌خواهد که برای مقابله با این تهدید، پشتیبانی مستقیم، چه اطلاعاتی و چه دفاعی، ارائه دهند.

فعال‌سازی

از زمان تأسیس اتحاد در سال ۱۹۴۹ تا سال ۲۰۲۵، «ماده ۴» ۸ بار فعال شد:

۱۰ فوریه ۲۰۰۳: ترکیه خواستار مشورت در ناتو برای دریافت کمک دفاعی در پیش‌بینی تهدیدات احتمالی از جنگ عراق شد. این اتحاد بسته‌ای از اقدامات دفاعی را تصویب و عملیات «نمایش بازدارندگی» را آغاز کرد.

۲۲ ژوئن ۲۰۱۲: ترکیه پس از سرنگونی یک جت جنگنده ترکیه توسط پدافند هوایی سوریه، درخواست برگزاری جلسه مشورتی کرد.

۳ اکتبر ۲۰۱۲: ترکیه پس از کشته شدن ۵ غیرنظامی ترک در بمب‌گذاری سوریه، به ماده ۴ پیمان ناتو استناد کرد. در ۲۱ نوامبر همان سال، درخواست استقرار موشک‌های پاتریوت در مرز را مطرح کرد و ناتو با این درخواست برای حمایت از دفاع آنکارا و کاهش تنش‌های مرزی موافقت کرد.

۳ مارس ۲۰۱۴: لهستان به دلیل تشدید تنش‌ها در اوکراین، این مقاله را فعال کرد.

۲۶ ژوئیه ۲۰۱۵: ترکیه در پی «حملات تروریستی» درخواست تشکیل جلسه فوری با هدف اطلاع‌رسانی به متحدان در مورد اقدامات امنیتی خود کرد و این ائتلاف مجموعه‌ای از اقدامات را برای تقویت امنیت ترکیه در برابر تهدیدات ناشی از سوریه تصویب کرد.

۲۸ فوریه ۲۰۲۰: ترکیه پس از کشته شدن سربازانش در حملات هوایی رژیم سوریه در استان ادلب، درخواست مشاوره کرد.

۲۴ فوریه ۲۰۲۲: هشت کشور اروپای شرقی (بلغارستان، جمهوری چک، استونی، لتونی، لیتوانی، لهستان، رومانی و اسلواکی) پس از آغاز عملیات نظامی ویژه روسیه در اوکراین، ماده ۴ پیمان را به اجرا گذاشتند.

۱۰ سپتامبر ۲۰۲۵: لهستان پس از تجاوز یک پهپاد به حریم هوایی خود، طبق ماده ۴ پیمان ناتو درخواست مشاوره کرد و این درخواست به مرحله اجرا درآمد.

این نباید با ماده ۴ و ماده ۵ اشتباه گرفته شود، که سنگ بنای این اتحاد است و تصریح می‌کند که هرگونه حمله مسلحانه به یک عضو ناتو، عملی تجاوزکارانه علیه همه اعضا تلقی می‌شود و مستلزم ارائه کمک به متحد آسیب‌دیده است.

منبع: آر تی